Τις τελευταίες ημέρες, ένα καραβάνι ανθρώπων που προσπαθούν να διαφύγουν από την τρομερή φτώχεια και τη βία στο Ελ Σαλβαδόρ, τη Γουατεμάλα και κυρίως την Ονδούρα εισήλθε στο Μεξικό. Κατά καιρούς, άνθρωποι από την Κεντρική Αμερική ενώνονται σε μεγάλες ομάδες ώστε να μετακινηθούν με την ασφάλεια που προσφέρει η δύναμη του πλήθους και να διασωθούν από τους εγκληματίες που καραδοκούν στη διαδρομή προς Βορρά.
Ενώ υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις για το μέγεθος του καραβανιού, από 4.500 έως 6.000 άτομα, η ύπαρξή του προξένησε την οργή του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος απείλησε να κλείσει τα νοτιοδυτικά σύνορα των Ηνωμένων Πολιτειών και να διακόψει τη βοήθεια προς τη Γουατεμάλα, την Ονδούρα και το Ελ Σαλβαδόρ εάν οι χώρες αυτές δεν σταματήσουν το καραβάνι.
Με τις ενδιάμεσες εκλογές της 6ης Νοεμβρίου κατά νου, ο Αμερικανός πρόεδρος έσπευσε να αποδώσει ευθύνες στους αντιπάλους του στο Δημοκρατικό Κόμμα και στην «αδύναμη νομοθεσία τους».
Το καραβάνι σχηματίστηκε στα μέσα Οκτωβρίου στο Σαν Πέδρο Σούλα της βόρειας Ονδούρας, μια πόλη βυθισμένη στη βία. Στην αρχή τα μέλη του ήταν μόνο 200, αλλά όταν έφθασε στη Γουατεμάλα είχαν γίνει 1.000, εν συνεχεία 4.000 και μετά 6.000. Ο πρόεδρος της Ονδούρας, Χουάν Ορλάντο Χερνάντεζ, προσπάθησε να αποτρέψει τη φυγή, καλώντας τους πολίτες από τα μέσα ενημέρωσης να μην ενωθούν με το καραβάνι, ενώ ανέπτυξε δυνάμεις ασφαλείας στα βασικά συνοριακά περάσματα.
Και το Μεξικό ανέπτυξε 700 άνδρες των δυνάμεων ασφαλείας στα σύνορα, αλλά το καραβάνι τα διέσχισε σε ένα σημείο στο οποίο ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να φυλαχθεί, στον ποταμό Σουτσιάτε.
Δύσκολη πορεία
Στα μέσα της περασμένης εβδομάδας, το καραβάνι βρισκόταν στην πόλη Ουίξτλα του νότιου Μεξικού, μόλις 75 χιλιόμετρα μακριά από τα σύνορα με τη Γουατεμάλα. Μέχρι τα σύνορα των Ηνωμένων Πολιτειών τους απέμεναν πάνω από 1.600 χιλιόμετρα, απόσταση που, αν κρίνει κανείς από το παρελθόν, ελάχιστοι θα κατορθώσουν να διανύσουν.
Από το καραβάνι των 1.200 που είχε σχηματισθεί την άνοιξη, κατάφεραν να φτάσουν στα σύνορα των ΗΠΑ περίπου 200 άτομα. Οι περισσότεροι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, αποσκοπούν στο να αρχίσουν μια νέα ζωή στις Ηνωμένες Πολιτείες, ή τουλάχιστον στο Μεξικό, όπου έχουν ήδη κατατεθεί 1.699 αιτήσεις ασύλου.
«Οταν ακούσαμε ότι φτάνει το καραβάνι, ήρθαμε. Υποφέρουμε κι εμείς στη Γουατεμάλα από τη φτώχεια, είναι μια ευκαιρία», είπε η Ελσα Ρομέρο, η οποία προσπαθεί να ακολουθήσει το καραβάνι με τα τέσσερα παιδιά της.
«Τέσσερις μήνες κρύβομαι»
Κάποιοι, όπως η Ρομέρο, οδηγήθηκαν στη φυγή λόγω των χαμηλών μισθών και της ανεργίας, ενώ άλλοι λόγω απειλών για τη ζωή τους. Μετά δύο εβδομάδες στον δρόμο, κάποιοι δέχθηκαν να επιστρέψουν στην Ονδούρα, αλλά για κάποιους άλλους το ταξίδι είναι μονόδρομος. «Τους τελευταίους τέσσερις μήνες κρύβομαι. Δεν μπορώ ούτε να βγω στον δρόμο. Δεν μπορώ να γυρίσω πίσω», είπε ο οδηγός φορτηγού Χιμένες Φλόρες, ο οποίος μπήκε σε μπελάδες επειδή τόλμησε να καταγγείλει στην αστυνομία το γεγονός ότι τα μέλη μιας συμμορίας επιτέθηκαν στον αδελφό του. Δημοσιογράφοι του πρακτορείου Αssociated Press που συνοδεύουν το καραβάνι μιλούν για νύχτες ύπνου στη βροχή, ξύπνημα με… συναυλία από βήχα, ανθρώπους κουρασμένους, που δοκιμάζουν τα όρια των αντοχών τους, αλλά και ανθρώπους αποφασισμένους.
Οπως αποφασισμένος είναι και ο Αμερικανός πρόεδρος, ο οποίος χρησιμοποίησε το μεταναστευτικό με επιτυχία ήδη μία φορά, στις προεδρικές εκλογές, και επιχειρεί το ίδιο στις εκλογές του Νοεμβρίου.
Ο Ντόναλντ Τραμπ μίλησε για «εγκληματίες», για «άγνωστους μεσανατολίτες» που έχουν αναμειχθεί στο πλήθος και για βαριές ευθύνες του Δημοκρατικού Κόμματος. «Είναι κρίμα ένας τόσο ισχυρός πρόεδρος να χρησιμοποιεί αυτό το καραβάνι για πολιτική εκμετάλλευση», σχολίασε ο ακτιβιστής για τα δικαιώματα των προσφύγων Ιρινέο Μούχικα.
Κρίση και χάος στην Κεντρική Αμερική
Η μεγαλύτερη προσφυγική κρίση των τελευταίων ετών στην αμερικανική ήπειρο, η έξοδος από τη Βενεζουέλα, δεν έχει επηρεάσει τις ΗΠΑ, καθώς οι κάτοικοι της χώρας οδεύουν κυρίως προς άλλες χώρες της Νότιας Αμερικής. Ομως, η παρατεταμένη κρίση στην Κεντρική Αμερική, την πολύπαθη «πίσω αυλή» των ΗΠΑ, τροφοδοτεί συστηματικά τη χώρα με εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες. Η οικονομική και κοινωνική κρίση που έπληξε τις τρεις ισχυρότερες οικονομίες της Νότιας Αμερικής –Βραζιλία, Αργεντινή, Βενεζουέλα– έχει προφανή αντίκτυπο στις μικρότερες οικονομίες της Κεντρικής Αμερικής. Στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ήρθε να προστεθεί η εκτεταμένη πολιτική βία στη Νικαράγουα, που διατάραξε βίαια τη μεταφορά εμπορευμάτων αυτών των χωρών προς το Μεξικό και τις ΗΠΑ. Ειδικά στην Ονδούρα, τα δύο τρίτα των κατοίκων βρίσκονται κάτω από το κατώφλι της φτώχειας, ενώ η εγκληματικότητα έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις. Οσο σκληραίνει η πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στους πρόσφυγες, τόσο εντείνονται φαινόμενα όπως αυτά του καραβανιού. «Οταν κλείνουν οι ομαλές δίοδοι ασύλου, υπάρχει χάος», παρατήρησε η διευθύντρια του προγράμματος για τα δικαιώματα των μεταναστών στην Επιτροπή Γυναικών Μεταναστών, Μεσέλ Μπρανέ. Μια νέα παράμετρος, η αλλαγή κυβέρνησης στο Μεξικό, μπορεί να καταστήσει το μέγεθος του προβλήματος πιο εμφανές για την Ουάσιγκτον. Η εκλογή του αριστερού Λόπεζ Ομπραδόρ, που αναλαμβάνει τον Δεκέμβριο την προεδρία, αναμένεται να θέσει τη συνεργασία των δύο χωρών για το θέμα της μετανάστευσης σε νέες βάσεις.