ΚΩΣΤΑΣ ΧΡ. ΧΑΤΖΙΩΤΗΣ
Η παλιά γειτονιά
Πλατεία Βάθης – Αγιος Παύλος – Σιδηροδρομικοί σταθμοί
εκδ. Παρισιάνου, σελ. 234
Βίκτωρος Ουγκώ και Ακομινάτου βρισκόταν ώς τις αρχές της δεκαετίας του 1960 το πατρογονικό σπίτι του Κώστα Χρ. Χατζιώτη, του μοναδικού σε αφηγηματική δεινότητα εργάτη της αθηναϊκής ιστορίας και μικροϊστορίας. Από εκείνο το «παρατηρητήριο» ο μικρός Κώστας Χατζιώτης έζησε την καθημερινότητα της παλιάς συνοικίας του Αγίου Παύλου, κοντά στον σταθμό Λαρίσης, στη δεκαετία του ’30, στην Κατοχή και στον Εμφύλιο. Αργότερα, ως νέος, είδε τη δραματική αλλαγή της γειτονιάς με τις κατεδαφίσεις των παλιών σπιτιών και την καταστροφή της μικρής κλίμακας, και τώρα, σε ώριμη ηλικία, μας δίνει ένα μεγάλο δώρο. Τη βιογραφία της γειτονιάς του. Ο Κώστας Χρ. Χατζιώτης ανήκει σε εκείνους τους παλιούς Αθηναίους που από πολύ μικρή ηλικία είχαν το χάρισμα της φυσικής περιέργειας και παρατηρητικότητας. Αυτό το προσόν, σε συνδυασμό με το ταλέντο για έρευνα και συσχετισμό του υλικού, έχει αναδείξει τα βιβλία του Κώστα Χατζιώτη σε βασικό ανάγνωσμα για όποιον ενδιαφέρεται για την Αθήνα του 19ου και του 20ού αιώνα. Αλλά στο πρόσφατο βιβλίο για τον Αγιο Παύλο, ο Κώστας Χατζιώτης μας δίνει το πιο προσωπικό του βιβλίο, γραμμένο με ένα κράμα στοχασμού και πικρίας, καθώς η γειτονιά είναι εδώ και πολλά χρόνια αγνώριστη και ο ίδιος ένας «ξένος». Ωστόσο οι αναμνήσεις του αναβλύζουν και τα στοιχεία που συγκέντρωσε γι’ αυτήν την τόσο όμορφη συνοικία της Αθήνας μάς οδηγούν σε μια μοναδική αποθησαύριση τεκμηρίων. Μαζί με τον Αγιο Παύλο, ανασταίνονται συνειρμικά και άλλες συνοικίες της Αθήνας.
Η συνοικία του Αγίου Παύλου είχε όριο την οδό Μάρνη (πρώην Κυκλοβόρου) προς τους σταθμούς Πελοποννήσου και Λαρίσης. Συνόρευε με την πλατεία Καραϊσκάκη και είχε όλα τα γνωστά και οικεία μιας συνοικίας. Μια εκκλησία (ο Αγιος Παύλος ανεγέρθηκε το 1905-07), πολλές κατοικίες, διερχόμενους πραματευτάδες, δρόμους με λακκούβες και πολλούς αστούς. Το 1935 κατοικούσαν στη συνοικία 62 δικηγόροι και 75 ιατροί.
Αντλώντας στοιχεία και από τους οδηγούς Ιγγλέση (1910-1940), σε συνδυασμό με τα δικά του βιώματα, ο Κώστας Χατζιώτης εξυφαίνει το χρονικό της συνοικίας σαν βιογράφηση προσώπου. Από τα πρώτα χρόνια του Μιχαήλ Βόδα και του πρώτου οικιστή της Βάθειας, Νικόλαου Γεωργακόπουλου, η ιστόρηση φθάνει στα μεταπολεμικά χρόνια αλλά κορυφώνεται στην περίοδο 1935-1950, κατά τη διάρκεια των οποίων ο Κώστας Χατζιώτης ζούσε τον καθημερινό παλμό του Αγίου Παύλου.
Μοναδικές οι περιγραφές… Οι αναμνήσεις από τη Σχολή Σαλβάνου, οι αναφορές στα θέατρα και στους κινηματογράφους, στα τυπογραφεία και τα φαρμακεία, οι πικρές ιστορίες από την Κατοχή και τον Εμφύλιο, ο στοχασμός πάνω στα όμορφα σπίτια και στο δέσιμο των γειτόνων. Το βιβλίο του Κώστα Χρ. Χατζιώτη είναι πολύτιμο, κυρίως χάρη στη μοναδικότητα του βιώματος μέσα από το οποίο μας προσφέρεται.