«Τέταρτη ανάμεσα σε 34 χώρες της Ευρώπης έρχεται η Ελλάδα στο πεδίο της ταύτισης της θρησκείας με την εθνική ταυτότητα. Τρεις στους τέσσερις Ελληνες (76%) θεωρούν ότι το να είναι χριστιανοί ισοδυναμεί με το να είναι “αληθινοί Ελληνες”», διαβάζω στο χθεσινό ρεπορτάζ του Παύλου Παπαδόπουλου στην «Κ».
Πρόκειται για ένα μόνο από τα ευρήματα που προέκυψαν από μεγάλη έρευνα του αμερικανικoύ Pew Research Center, η οποία διενεργήθηκε την περίοδο 2015-2017 μεταξύ 56.000 ενηλίκων σε 34 κράτη της Δυτικής, Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και δημοσιοποιήθηκε προχθές.
Μεταξύ των άλλων, ο Π. Παπαδόπουλος τονίζει ότι η έρευνα αυτή αποκαλύπτει «ότι η Ελλάδα, όπως σημειώνουν οι ερευνητές, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρξε μέλος του ανατολικού μπλοκ, χαρακτηρίζεται από πεποιθήσεις που συντονίζονται σχεδόν πλήρως με τις απόψεις που επικρατούν σήμερα στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ».
Μερικά ακόμα στοιχεία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον: μεταξύ των 34 κρατών και εθνικοτήτων οι Ελληνες πρωτεύουμε στην πίστη μας ότι υπάρχει Θεός (92%), ξεπερνώντας ακόμα και τους Ρώσους (75%). Πρωτεύουμε επίσης στην πίστη μας ότι υπάρχει το «κακό μάτι» (66%). Το καλύτερο; Την πρώτη θέση σε ολόκληρη την ήπειρο καταλαμβάνουμε και στην πεποίθηση ότι ο πολιτισμός μας είναι ανώτερος όλων των άλλων (89%).
Τέλος, όπως παρατηρεί και ο Π. Παπαδόπουλος, είναι όντως εντυπωσιακό ότι το 52% των Ελλήνων θα ήθελε να απαγορευθεί η έκτρωση. Ειδικά ως προς το τελευταίο, βλέπουμε μια εκλεκτική συγγένεια με τις πεποιθήσεις των Αμερικανών rednekcks της περίφημης «Ζώνης της Βίβλου» (Bible Belt), δηλαδή του αμερικανικού νότου.
Θα είχε ενδιαφέρον επίσης αν είχε τεθεί και το ερώτημα αν είμαστε υπέρ ή κατά της θανατικής ποινής. Φοβάμαι ότι και εδώ θα βρίσκαμε μια συγγένεια με τον αμερικανικό νότο ή τον μέσο Αμερικανό των μεσοδυτικών πολιτειών. Δηλαδή, θα έβγαινε ένα καθαρό «υπέρ».
Δεν θα έπρεπε, βέβαια, να μας εκπλήσσουν τα παραπάνω. Λίγο πολύ τα ξέραμε – ειδικά την καθολική πίστη στο «κακό μάτι». Είναι συχνό φαινόμενο, άνθρωποι με φαινομενικά ορθολογική σκέψη και καλλιέργεια να ισχυρίζονται με έμφαση ότι «το μόνο στο οποίο πιστεύω είναι στο κακό μάτι», με τα τηλεφωνικά… ξεματιάσματα να δίνουν και να παίρνουν ακόμα και στοn χώρο της δουλειάς.
Σε μια κοινωνία στην οποία μία από τις πιο δημοφιλείς τηλεοπτικές σειρές ήταν το «Καφέ της Χαράς», όπου δηλαδή αποθεώνονται ο τρόπος ζωής, η νοοτροπία του χωριού και της μικρής κοινότητας, έστω και ως καρικατούρες, τέτοιου τύπου αντιλήψεις θα υπερισχύουν: μια, κατά βάση, αρχαϊκή κατανόηση του κόσμου και του εαυτού. Πάνω απ’ όλα, ο εαυτός –η εσωτερική ατομικότητα– δεν υφίσταται παρά μόνον μέσα στο πλαίσιο της κοινότητας, την ίδια στιγμή που η πίστη στο υπερφυσικό δίνει το βασικό στίγμα. Με άλλα λόγια, ο Ελληνας που αυτοαποκαλείται άθρησκος ή άθεος δεν έχει κανένα πρόβλημα να πιστεύει στο «κακό μάτι»…