Περφόρμανς, στην αιχμή της τέχνης

Περφόρμανς, στην αιχμή της τέχνης

3' 36" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Γνώρισα τη Μαίρη Ζυγούρη το 2007, όταν στο Bios πραγματοποιούνταν το 1ο Φεστιβάλ Performance Art, ως μία από τις νέες, ανερχόμενες φωνές στον εικαστικό χώρο και ειδικά στον δύσκολο χώρο της περφόρμανς. Το συγκεκριμένο φεστιβάλ δεν επαναλήφθηκε και αυτό νομίζω πως κάτι λέει για τη θέση της περφόρμανς στη χώρα μας. Ωστόσο, η Ζυγούρη με ένα πείσμα δημιουργικό συνεχίζει ακαταπόνητη, με συμμετοχές και ατομικά πρότζεκτ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τόσο σε καθαρά εικαστικό περιεχόμενο όσο και ως προς τη σωματική δράση, τα έργα της έχουν μιαν απρόσμενη δυναμική με πολιτικές αλλά και ψυχαναλυτικές προεκτάσεις. Πρόσφατα εγκαινιάστηκε μία ακόμη ατομική της έκθεση με τίτλο «Σκηνή Πρώτη, Multi-Fusion, ως Εργον Ατελεύτητον» στην ps [υ]art therapy gallery. Ερευνητικό εν εξελίξει πρότζεκτ, στο οποίο η Ζυγούρη εξετάζει την ψυχαναλυτική, καθώς και την εικαστική και ποιητική παραγωγή της Γενιάς του ’30 σε σχέση με την ιστορικότητα που διέπει το δίπολο φωτογραφίας/περφόρμανς και ειδικότερα τη χρήση της μάσκας. Η έκθεση-δρώμενο εστιάζει σε μία σκηνή που αποτυπώνουν δύο προπολεμικές φωτογραφίες του Ανδρέα Εμπειρίκου και της Μάτσης Χατζηλαζάρου.

– Τι τρέφει τη χρόνια ενασχόλησή σας με τη μορφή και το έργο του Ανδρέα Εμπειρίκου;

– Δεκαοκτώ χρόνων έπεσε στα χέρια μου η «Οκτάνα» του Εμπειρίκου και με συνεπήρε. Από τότε διατηρώ μια αποσπασματική αλλά σταθερή μελέτη, με το ευρύτερο φάσμα του κινήματος του σουρεαλισμού (ποίηση, ζωγραφική, κινηματογράφο κ.τ.λ.) όπου εγκαθιδρύεται η αμφίδρομη σχέση μεταξύ τέχνης και ψυχανάλυσης. Πιο συστηματικά από το 2015, η έρευνά μου επικεντρώνεται στη μορφή και στο έργο του Εμπειρίκου. Το συνολικό έργο, οι φωτογραφίες του, παράλληλα με τις μετέπειτα μελέτες πάνω στο έργο του, με έκαναν να αποκτήσω μια σφαιρική αίσθηση του εμπειρίκειου σύμπαντος. Μέσα σε αυτό το κλίμα γνώρισα τη Μάτση Χατζηλαζάρου και το ποιητικό έργο της. Μια άκρως έμφυλη γραφή που σκιάστηκε από τους αρσενικούς ποιητές της γενιάς της. Από τα φωτογραφικά αρχεία της περιόδου που έζησαν μαζί (1938-1941) ξεχωρίζω εκείνη τη σειρά με τις μάσκες ή εκείνες από τα ταξίδια τους, στο Μπούρτζι, στους Δελφούς. Αξιολογώντας τες με σημερινούς όρους, θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε πρωτοεπιτελεστικές δράσεις για την κάμερα. Πρόθεσή μου είναι να επιχειρήσω να ανασυνθέσω ένα έργο μέσα από την ποιητική και πολιτική του αρχείου, με τα δικά μου εικαστικά μέσα, να επιτελεστούν σε παρόντα χρόνο, στιγμιότυπα από τον κόσμο του Εμπειρίκου.

– Τι είναι η περφόρμανς εν τέλει; Υπάρχει κάποιος ασφαλής όρος;

– Μολονότι ένας γενικευμένος ορισμός θα ήταν παρακινδυνευμένος, θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε και τέχνη της πράξης (Αction Art) ή ζωντανή τέχνη (Live Art). Αλλά και πάλι δεν θα ήμασταν ακριβείς. Είναι ένα μέσο χωρίς όρια, χωρίς κανόνες, μόνο συμβάσεις και προσαρμογές, οι οποίες ορίζονται από τον κάθε καλλιτέχνη ανάλογα τις συνθήκες, κοινωνικές, πολιτικές, ιστορικές, που παράγεται η περφόρμανς. Οπως καταλαβαίνετε, είναι αδύνατον να καταλήξουμε σε έναν ορισμό. Εξαιτίας ακριβώς αυτής της αδυναμίας οριοθέτησης, η περφόρμανς καταφέρνει να διατηρεί τον υβριδικό της χαρακτήρα και να βρίσκεται στην αιχμή της τέχνης, προσπαθώντας να ορίσει έναν ενδιάμεσο χώρο, που δανείζεται γνώση και μεθόδους από άλλα γνωστικά πεδία. Το επιτελεστικό σώμα γίνεται η αφήγηση αντί να μεταδίδει μια αφήγηση. Επιχειρεί την παρουσία και όχι την παρουσίαση. Η περφόρμανς είναι εφήμερη. Γίνεται μόνο μία φορά και δεν μπορεί να επαναληφθεί. Η δράση ωστόσο καταγράφεται. Σε ένα δεύτερο χρόνο, το υλικό επεξεργάζεται. Ενα μέρος της διαδικασίας που για μένα είναι πολύ σημαντική. Γιατί η τελική φόρμα είναι το βιντεο-περφόρμανς.

– Πάνε πολλά χρόνια που ασκείτε την περφόρμανς με συνέπεια και πείσμα.

– Εκανα την πρώτη μου περφόρμανς επίσημα το 2000. Από τότε μέχρι σήμερα με σταθερή παρουσία, συνέπεια και πείσμα, όπως το λέτε, έχω πραγματοποιήσει μια σειρά από site-specific performances (ιδιοτοπικές επιτελέσεις) στον δημόσιο χώρο, παρεμβάσεις παρασιτικής συμπεριφοράς με το κοινό που προέκυπτε και άλλοτε μόνο για την κάμερα. Συλλογικές περφόρμανς οργανωμένες με τη συμμετοχή και τη συνεργασία κοινοτήτων, με αρκετούς μήνες έρευνας και προετοιμασίας. Στην περφόρμανς φτάνεις, δεν ξεκινάς. Είναι το πιο δύσκολο και απαιτητικό μέσο. Αποφοίτησα από το Τμήμα Ζωγραφικής στην Καλών Τεχνών της Αθήνας και Fine Arts από το Λονδίνο. Μέσα από πειραματισμούς και την έρευνα, κατέληξα στην εικαστική περφόρμανς. Μια ολιστική φόρμα που συνδυάζει και εμπεριέχει πιο «καθαρές» μορφές, με κυρίαρχο εργαλείο το σώμα ως αντικείμενο και υποκείμενο του έργου. Μια καίρια επιλογή, που απαιτεί βαθιά συνείδηση εαυτού και φέρει βαριά ευθύνη.

​​Μαίρη Ζυγούρη, «Σκηνή Πρώτη, Multi-Fusion, ως Εργον Ατελεύτητον». Επιμέλεια: Σωζίτα Γκουντούνα – Ελενα Τονικίδη. ps [υ]art therapy gallery, Δημοκρίτου και Στρατιωτικού Συνδέσμου 23, Κολωνάκι. Εως τις 30 Νοεμβρίου.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή