Την ώρα που οι ΗΠΑ βρίσκονται στην τελική ευθεία για τη διεξαγωγή των κρίσιμων ενδιάμεσων εκλογών, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε να προτείνει κάτι ριζοσπαστικό, αδιανόητο και πρακτικά ανέφικτο. Σε συνέντευξή του την Τρίτη, ο Τραμπ δεσμεύτηκε πως θα καταργήσει με προεδρικό διάταγμα το καθεστώς αυτόματης χορήγησης αμερικανικής υπηκοότητας στα παιδιά που γεννιούνται στις ΗΠΑ από μη Αμερικανούς πολίτες, μια πρακτική που μετράει 120 χρόνια ισχύος στη χώρα. Τυχόν παρέμβασή του θα ήταν σαφώς αντισυνταγματική – η αρχή του «δικαίου του εδάφους» περιλαμβάνεται στην 14η τροπολογία του συντάγματος και ήδη πληθώρα νομικών, αλλά και πολιτικών εκπροσώπων και των δύο μεγάλων κομμάτων, έχει εκφράσει τον προβληματισμό της όσον αφορά την αδιαφορία του προέδρου για τους ιερούς δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας. Ωστόσο, κατά κάποιον τρόπο, το στοίχημα του Τραμπ πέτυχε ήδη: το μεταναστευτικό ζήτημα τοποθετήθηκε στην κορυφή της προεκλογικής ατζέντας σε κάθε πολιτεία των ΗΠΑ.
Στα δύο χρόνια της απρόβλεπτης θητείας του Αμερικανού προέδρου, δεκάδες παρεμβατικές αλλά πρακτικά ανέφικτες πολιτικές έχουν ενσωματωθεί στο πολιτικό προσκήνιο: από τη μουσουλμανική απαγόρευση μέχρι το περίφημο τείχος. Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις η εφαρμογή των πολιτικών απέτυχε, αλλά η εθνικιστική ρητορική του προέδρου βρήκε σημαντική απήχηση στην αμερικανική κοινωνία, και ειδικά στην εκλογική βάση του. Ενώ, λοιπόν, ο Τραμπ υφαίνει ένα τρομακτικό αφήγημα για ένα απειλητικό καραβάνι παράνομων μεταναστών, χρηματοδοτούμενο από τον Τζορτζ Σόρος, που πλησιάζει τα αμερικανικά σύνορα –και ενώ το 54% των ψηφοφόρων στις αμφίρροπες πολιτείες ζητεί πιο αποφασιστική αντιμετώπιση στο μεταναστευτικό– η ρητορική φόβου και η σκληρή στάση του προέδρου μπορούν να ενεργοποιήσουν τη βάση των υποστηρικτών του και να αυξήσουν σημαντικά τη δυναμική του.
Νέα πτυχή
Ωστόσο, υπάρχει μια νέα πτυχή στη σημερινή συγκυρία: πρόκειται για την πρώτη φορά που το ίδιο το κόμμα του Ντόναλντ Τραμπ εναντιώνεται τόσο σθεναρά και ανοιχτά σε κάποια επιθυμία του. Μία μέρα ύστερα από την ανακοίνωση, ο Τζορτζ Κόνγουεϊ, σύζυγος της στενής προεδρικής συμβούλου Κελιάν, έγραψε μια επιστολή στην Washington Post στην οποία υπενθύμισε στον Αμερικανό πρόεδρο πως έπειτα από απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου το 1898 δεν υπάρχει αμφιβολία πως τα παιδιά που γεννιούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι αυτόματα και πολίτες τους. «Δεν γίνεται να καταργηθεί το δικαίωμα αυτό με εκτελεστικό διάταγμα», πρόσθεσε με αυστηρό ύφος ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Πολ Ράιαν, προκαλώντας την οργή του Τραμπ και επακόλουθη ομοβροντία από αναρτήσεις στο Twitter. Ο βετεράνος Ρεπουμπλικανός Ράιαν Κοστέλο, ο οποίος αποσύρεται φέτος από την πολιτική, αποκάλεσε με τη σειρά του την απρόβλεπτη πρόταση του προέδρου «ξεκάθαρα κακή πολιτική πρακτική».
Συνήθως ένας αξιοσημείωτος εσωκομματικός διαξιφισμός μόλις λίγες ημέρες πριν από μια αναμέτρηση στην οποία κινδυνεύει η ρεπουμπλικανική πλειοψηφία, θα ήταν μια κακή στρατηγική, όχι όμως την εποχή του προέδρου Τραμπ. Ενώ ο ίδιος βρίσκεται σε ένα μαραθώνιο έντονων προεκλογικών ομιλιών, που αποσκοπούν στη διάσωση του ρεπουμπλικανικού ελέγχου της Γερουσίας, και ενώ οι προβλέψεις δείχνουν μια «γαλάζια» πλειοψηφία στη Βουλή, ο Τραμπ στήνει επιτυχώς μια πολιτική σκακιέρα στην οποία οποιαδήποτε αποτυχία των Ρεπουμπλικανών μπορεί να πιστωθεί στην έλλειψη τόλμης και στήριξης για τις ριζοσπαστικές προτάσεις του. Το ότι είναι πρακτικά ακατόρθωτες λόγω των δημοκρατικών δικλίδων της χώρας είναι σχεδόν πλεονέκτημα για τον Αμερικανό πρόεδρο – άλλωστε, πριν από δύο χρόνια, ο ίδιος εκλέχτηκε με το αντισυστημικό σύνθημα «στραγγίστε τον βάλτο» της Ουάσιγκτον.