Οι τράπεζες σε 15 χρόνια θα έχουν τους μισούς υπαλλήλους που έχουν σήμερα, εκτιμά ο Κίλιαν Μπερζ της Boston Consulting Group. O κ. Μπερζ, επικεφαλής διεθνώς του τομέα Χρηματοπιστωτικών Θεσμών της BCG –και σύμβουλος σε θέματα επενδύσεων του πρωθυπουργού του Καναδά, Τζάστιν Τριντό– βρέθηκε προ ημερών στην Αθήνα για την ετήσια συνάντηση των στελεχών του τομέα του από όλο τον κόσμο. Στο περιθώριο της συνάντησης, μίλησε στην «Κ» για το πώς οι νέες τεχνολογίες θα αναμορφώσουν τον τραπεζικό κλάδο τα επόμενα χρόνια.
Οι μισοί όσων θα έχουν απομείνει σε 15 χρόνια, εξηγεί ο κ. Μπερζ, θα εξακολουθούν να κάνουν περίπου την ίδια δουλειά που κάνουν σήμερα, οι άλλοι μισοί θα ασχολούνται με κάτι «πολύ διαφορετικό». Η τεχνητή νοημοσύνη «θα κάνει πολύ μεγαλύτερο μέρος από τα στοιχειώδη σε επίπεδο αποφάσεων. Οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να επιτελούν κάποιες από τις βασικές υπηρεσίες, ενώ θα υπάρχουν και άτομα τα οποία θα αμείβονται πολύ καλά, τα οποία θα λαμβάνουν σύνθετες αποφάσεις και θα κάνουν στρατηγικό σχεδιασμό που δεν θα μπορούν να κάνουν οι μηχανές».
Θα αποφασίζουν αλγόριθμοι για το αν θα πρέπει να χορηγηθεί δάνειο σε κάποιον ή όχι; «Η αλήθεια είναι ότι, για ορισμένα δάνεια με τυποποιημένα χαρακτηριστικά, ήδη αποφασίζουν οι αλγόριθμοι – άσχετο αν αυτό επικοινωνείται στον αιτούνται από έναν υπάλληλο. Και υπάρχουν πολλές πτυχές της δανειοδοτικής πολιτικής, αλλά και της διαχείρισης περιουσίας, που θα ωφελούνταν σήμερα από μεγαλύτερη χρήση αλγορίθμων. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα υπάρχει η ανάγκη για την ανθρώπινη παρουσία, ειδικά όταν το ζήτημα είναι τα πιο μακροπρόθεσμα σχέδια, που συνδέονται με το τι θέλει ο επενδυτής να κάνει με τη ζωή του».
Σε τι βαθμό προβλέπει ότι οι υφιστάμενες τράπεζες θα απορροφήσουν το κύμα των startups του χώρου (fintech) και σε τι βαθμό θα υπονομευθούν από τις νέες τεχνολογίες; «Οι εταιρείες fintech και οι παραδοσιακές τράπεζες είναι καλές σε διαφορετικά πράγματα», αναφέρει. «Οι εταιρείες fintech είναι πολύ πιο καινοτόμοι και πολύ καλές στο να αναπτύσσουν λύσεις που βελτιώνουν την εμπειρία του καταναλωτή τραπεζικών υπηρεσιών. Οι τράπεζες διαθέτουν ένα απόθεμα εμπιστοσύνης με την καταθετική τους βάση, το οποίο έχουν οικοδομήσει σε βάθος δεκαετιών, και έχουν εμπειρία στη διαχείριση ισολογισμών και στη ρυθμιστική συμμόρφωση. Είναι λοιπόν δύο πολύ διαφορετικών ειδών εταιρείες, με αρκετή συμπληρωματικότητα μεταξύ τους: για παράδειγμα οι περισσότερες εταιρείες fintech δυσκολεύονται πολύ να αποκτήσουν επαρκή αριθμό πελατών και να περάσουν στην κερδοφορία – πρόβλημα που επιλύεται εάν εξαγοραστούν από κάποια εδραιωμένη τράπεζα. Η τράπεζα αυτή, από την πλευρά της, θα αποκτήσει αιχμή στην καινοτομία που δεν θα μπορούσε να είχε παραγάγει η ίδια».
Ενα μεγάλο ανοιχτό ερώτημα είναι αν τεχνολογικοί κολοσσοί όπως η Apple και η Amazon, «που διαθέτουν ευρεία πελατειακή βάση», αποφασίσουν να μπουν δυναμικά στον τραπεζικό κλάδο. «Οι εταιρείες αυτές θα μπορούσαν να φέρουν μεγάλες ανατροπές. Αλλά μάλλον δεν τις συμφέρει να μετατραπούν σε τράπεζες – όχι για λόγους ρυθμιστικούς, αλλά οικονομικούς. Αν αποτιμηθούν ως τράπεζες, η αξία τους θα μειωθεί. Είναι πολύ πιο πιθανό να εστιάσουν σε συγκεκριμένες υπηρεσίες, π.χ. πληρωμές, χωρίς να ανταγωνιστούν ευθέως τις παραδοσιακές τράπεζες».
Η ταχύτητα της τεχνολογικής εξέλιξης στον χρηματοπιστωτικό κλάδο κάθε χώρας, πέρα από το ρυθμιστικό πλαίσιο (όπου ο κ. Μπερζ ξεχωρίζει το Ηνωμένο Βασίλειο ως το πιο φιλικό ως προς την καινοτομία), έχει μεγάλη σημασία η καταναλωτική κουλτούρα: «Στις ΗΠΑ υπάρχει έντονος ανταγωνισμός στα χρηματοπιστωτικά προϊόντα, εδώ και πενήντα χρόνια. Στον Καναδά, οι πέντε μεγάλες τράπεζες έχουν το 90% των πελατών, οι οποίοι δεν συνηθίζουν να αλλάζουν πάροχο. Αρα οι Αμερικανοί καταναλωτές είναι πολύ πιο πιθανό να δοκιμάσουν νέες υπηρεσίες».
Τον τελευταίο καιρό γίνεται μεγάλη συζήτηση για το blockhain, με τους πιο ενθουσιώδεις θιασώτες του να μιλούν για μια τεχνολογία που θα καταργήσει τις παραδοσιακές τράπεζες. Εχουν βάση αυτές οι προβλέψεις ή πρόκειται για ακραίες υπερβολές; «Η ανάλυση των δεδομένων μεγάλης κλίμακας και η τεχνητή νοημοσύνη θα φέρουν πολύ μεγαλύτερες ανατροπές από ό,τι το blockchain», αναφέρει το υψηλόβαθμο στέλεχος της BCG. Τα πλεονεκτήματα του blockchain είναι η διαφάνεια και η ανιχνευσιμότητα, εξηγεί. Αρα, στον βαθμό που υπάρχουν αποτυχίες της αγοράς που οφείλονται σε τέτοια ζητήματα, θα παίξει σημαντικό ρόλο: «Ενα καλό παράδειγμα είναι η αγορά διαμαντιών, όπου υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα για το αν ένα διαμάντι είναι αληθινό ή ψεύτικο. Εκεί, μια αγορά οργανωμένη με αυτήν την τεχνολογία θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα. Αλλά στις χρηματαγορές γενικότερα; Δεν είμαι σίγουρος».
Οι ελληνικές τράπεζες
Εστιάζοντας σε κάποια πιο άμεσα προβλήματα, και ειδικότερα στην πρόκληση των μη εξυπηρετούμενων δανείων για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, ο κ. Μπερζ αναγνωρίζει τις ειδικές συνθήκες στην Ελλάδα, αλλά επιδοκιμάζει ωστόσο το γεγονός ότι η ηγεσία της χώρας «μοιάζει να έχει υιοθετήσει μία θεμελιώδη αρχή, ότι χωρίς σταθερή οικονομία δεν μπορείς να πετύχεις κανέναν άλλο στόχο. Αυτό με κάνει να πιστεύω ότι θα ληφθούν ορθολογικές αποφάσεις στο μέλλον. Ομως –όπως και στις υπόλοιπες χώρες– ο τραπεζικός κλάδος και στην Ελλάδα χρειάζεται να προχωρήσει σε μεγάλες αλλαγές, που αφορούν την τεχνολογία αλλά και τη νοοτροπία».