Την Τρίτη, οι διωκτικές αρχές της Γερμανίας ερεύνησαν τα γραφεία του κολοσσού διαχείρισης κεφαλαίων BlackRock στο Μόναχο, ώστε να προσδιοριστεί αν η εταιρεία «δάνειζε» πακέτα μετοχών στις τράπεζες και στους επενδυτές που συνέπραξαν στην πανευρωπαϊκή απάτη ψεύτικων επιστροφών φόρου, γνωστή ως υπόθεση «Cum-Ex». Το ενδιαφέρον για την υπόθεση εστιάστηκε όχι μόνο στη σοβαρή ζημία για τα γερμανικά δημόσια ταμεία (από 5 ώς 12 δισ. ευρώ) αλλά στο γεγονός ότι ο μη εκτελεστικός διευθυντής της BlackRock στη Γερμανία, ο 62χρονος Φρίντριχ Μερτς, επιχειρεί να γίνει καγκελάριος. Στον κόσμο της πολιτικής, βασικός υποστηρικτής του Μερτς είναι ο άγρυπνος φρουρός της δημοσιονομικής πειθαρχίας, κήρυκας της σφιχτής δημοσιονομικής ηθικής, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.
Η υποψηφιότητα Μερτς για τη διαδοχή της Αγκελα Μέρκελ στην ηγεσία θεωρείται η εκδίκηση του Σόιμπλε, του πολιτικού που δεν κατόρθωσε μεν να φθάσει στην καγκελαρία ή στην προεδρία της χώρας, αλλά συνεχίζει να κινεί τα νήματα για να αναδείξει τον άλλοτε προστατευόμενό του. Βασική αντίπαλος του Μερτς στην ψηφοφορία για την προεδρία των Χριστιανοδημοκρατών είναι η γενική γραμματέας του κόμματος, εκλεκτή της Αγκελα Μέρκελ, Ανεγκρετ Κραμπ Καρενμπάουερ. Περίπου 1.000 στελέχη του κόμματος θα κληθούν να αποφασίσουν στις 7 Δεκεμβρίου, ενώ αν κανείς από τους δύο επικρατέστερους δεν συγκεντρώσει 50% των ψήφων, θα υπάρξει δεύτερος γύρος, με αποκλεισμό του πιο αδύναμου, που θα είναι όπως φαίνεται ο υπουργός Υγείας Γενς Σπαν. Ετσι, τα στελέχη θα χρειαστεί να επιλέξουν ανάμεσα σε έναν υποψήφιο που το καλοκαίρι ακούστηκε να συζητεί με τον πρώην υπουργό Οικονομίας Φίλιπ Ρέσλερ ποιος από τους δύο έχει μεγαλύτερο ιδιωτικό αεροπλάνο και σε μία υποψήφια «γειωμένη» στην πραγματικότητα του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος. Η αμερικανική BlackRock συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο όλων των μεγάλων γερμανικών επιχειρήσεων και η στήριξη του επιχειρηματικού κόσμου προς τον Μερτς (που έχει επίσης περάσει από υψηλόβαθμες θέσεις στην Commerzbank, στην Deutsche Boerse, στην Αxa, στη γερμανική HSBC και πολλές άλλες) είναι δεδομένη. Η Καρενμπάουερ από την άλλη, έχει άριστη επικοινωνία με την κομματική βάση, εμπειρία σε κυβερνητικές θέσεις αλλά και ιστορικό νικηφόρων εκλογικών αναμετρήσεων. Οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν σκληρή μάχη.
Τη στιγμή που η Κραμπ Καρενμπάουερ υποστηρίζει την «κοινωνική οικονομία της αγοράς» (ή ό,τι απέμεινε από αυτήν μετά τη νεοφιλελεύθερη στροφή των τελευταίων ετών), ο Μερτς θα ψηφιστεί από όσους επιθυμούν τη σαφέστερη δυνατή ρήξη με την περίοδο Μέρκελ. Στον τομέα της ευρωπαϊκής πολιτικής, πάντως, οι απόψεις που εξέφρασε την περασμένη εβδομάδα ο Μερτς εξέπληξαν όσους περίμεναν ότι η ρήξη θα θυμίζει τη σκληρή ρητορική του Σόιμπλε.
Η δήλωση και το ερώτημα
«Ας το παραδεχθούμε. Εχουμε ένα τεχνητά υποτιμημένο νόμισμα, που δίνει θεμελιώδη ώθηση στη γερμανική οικονομία. Αν η Ε.Ε. αποτύχει, η χώρα που θα υποφέρει περισσότερο είναι η Γερμανία», είπε ο Μερτς. «Γι’ αυτό η Γερμανία πρέπει να κάνει περισσότερα από τους υπόλοιπους για να στηρίξει την Ευρωζώνη». Το ερώτημα είναι αν θα τολμήσει να πει τα ίδια και στην κομματική βάση ή αν η σθεναρή υπεράσπιση της Ε.Ε. είχε απλά ως στόχο να μετριαστεί το «ατλαντικό» προφίλ του. (Οι Χριστιανοδημοκράτες είναι το κατεξοχήν κόμμα που προσανατολίζεται προς την Ουάσιγκτον, αλλά η υποψηφιότητα του Μερτς οδηγεί τις σχέσεις αυτές ένα βήμα μακρύτερα, βασικά λόγω της θητείας του ως εκπροσώπου διατλαντικών οικονομικών συμφερόντων και δευτερευόντως λόγω της θητείας του ως επικεφαλής του ινστιτούτου Atlantik Bruecke).
Ενώ, όμως, οι Χριστιανοδημοκράτες διανύουν περίοδο ενδοσκόπησης και η Αγκελα Μέρκελ μάχεται πρώτα απ’ όλα για να ορίσει η ίδια τους όρους της αποχώρησής της, το ερώτημα είναι αν υπάρχει στον ορίζοντα κάποια κίνηση που να αντιστρέψει την καθοδική πορεία των ποσοστών του κόμματος. Για κάποιον ανεξήγητο λόγο, πολιτικοί αναλυτές εικάζουν ότι ο Μερτς θα προσδώσει στο κόμμα νέα δυναμική. Οτι δηλαδή ψηφοφόροι που νιώθουν τόσο ριγμένοι από το οικονομικό σύστημα και εγκαταλελειμμένοι από το πολιτικό προσωπικό ώστε να στραφούν στην ακροδεξιά AfD, θα ταυτιστούν αίφνης με τον απόμακρο πολυεκατομμυριούχο μεγαλοδικηγόρο. Και ότι οι ψηφοφόροι που θεωρούν ότι οι Χριστιανοδημοκράτες έχουν χάσει σε τέτοιο βαθμό την κοινωνική και ανθρωπιστική τους πυξίδα ώστε να τους γυρίσουν την πλάτη στρεφόμενοι προς τους όλο και ισχυρότερους Πράσινους, θα μείνουν στο κόμμα λόγω του Μερτς. Χρειάζονται μεγάλα λογικά άλματα για τέτοια συμπεράσματα, αλλά στην πολιτική η ελπίδα πεθαίνει πάντοτε τελευταία.