Με τη Ρώμη να μην προτίθεται να αναθεωρήσει το προσχέδιο προϋπολογισμού για το 2019 αποδεχόμενη την απαίτηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μεγαλύτερη περιστολή του δημοσιονομικού ελλείμματος και τις Βρυξέλλες να απειλούν με πρόστιμα, η αντιπαράθεση κλιμακώνεται, με αρνητικές συνέπειες για τη σταθερότητα στην Ευρωζώνη.
Η προθεσμία για υποβολή του αναθεωρημένου προϋπολογισμού λήγει στις 13 Νοεμβρίου ενώ η Επιτροπή είναι πιθανό να συστήσει στις 21 Νοεμβρίου την έναρξη διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος κατά της Ιταλίας, εφόσον δεν έχει επιτευχθεί συμβιβασμός μέχρι τότε.
Οι περισσότεροι οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν πως τελικά θα βρεθεί λύση, ωστόσο η αντιπαράθεση της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης με τις Βρυξέλλες θα μπορούσε να πυροδοτήσει ακόμη μία κρίση στην Ευρωζώνη με αποσταθεροποιητικές συνέπειες, ιδιαίτερα για χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος όπως η Ελλάδα. Η δε χρονική συγκυρία είναι ιδιαιτέρως προβληματική: η οικονομία της Ευρωζώνης επιβραδύνεται από την αρχή του έτους, η ΕΚΤ ολοκληρώνει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων τον Δεκέμβριο και θα πρέπει να αναμένεται σταδιακή άνοδος της απόδοσης των κρατικών ομολόγων, πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες για χαοτική και επιζήμια για όλους έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε., η κατάσταση στις αναδυόμενες αγορές εξακολουθεί να είναι εύθραυστη και υπάρχει σοβαρή πιθανότητα κλιμάκωσης του εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.
Την Παρασκευή η επίσκεψη του Μάριο Σεντένο, προέδρου του Eurogroup, στη Ρώμη ολοκληρώθηκε χωρίς συμβιβασμό. Ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών Τζοβάνι Τρία δήλωσε ότι δεν πρόκειται να αναθεωρήσει τους βασικούς «πυλώνες» του προϋπολογισμού, προσθέτοντας ότι η επιβράδυνση της ιταλικής οικονομίας που προβλέπεται από Ρώμη και από Βρυξέλλες ενισχύει το επιχείρημα πως θα πρέπει να αυξήσει τις δημοσιονομικές δαπάνες ώστε να ενισχύσει την ανάπτυξη και να περιορίσει με αυτό τον τρόπο το δημόσιο χρέος της Ιταλίας που ανέρχεται σε περίπου 131% του ΑΕΠ. Αν ήθελε η ιταλική κυβέρνηση να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις της Ε.Ε., «θα έπρεπε να (προχωρήσουμε) σε εξαιρετικά βίαιη δημοσιονομική προσαρμογή, πηγαίνοντας σε έλλειμμα 0,8%, το οποίο θα ήταν αυτοκτονία για μια οικονομία που επιβραδύνεται σημαντικά», εξήγησε την Παρασκευή ο Τρία. Ο πρόεδρος του Eurogroup εξέφρασε την ελπίδα η Ρώμη να παρουσιάσει μέχρι την Τρίτη αναθεωρημένο προσχέδιο προϋπολογισμού, κίνηση που εκτίμησε πως θα συνέβαλλε στο να υποχωρήσουν οι αμφιβολίες της αγοράς για τα οικονομικά σχέδια της Ρώμης. Την Πέμπτη η Κομισιόν είχε αναθεωρήσει προς το χειρότερο τις προβλέψεις για την ιταλική οικονομία, εκτιμώντας πως η οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμό 1,1% το 2018, 1,2% το 2019 και 1,3% το 2020. Η Ρώμη προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 1,2% φέτος και 1,5% και 1,6% τα επόμενα δύο έτη. Για το 2019 η Ρώμη προβλέπει πως θα αυξήσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα στο 2,4% του ΑΕΠ, ενώ η Ε.Ε. προβλέπει αύξηση στο 2,9% του ΑΕΠ.
Η επιβολή κυρώσεων κατά της Ιταλίας θα ήταν επικίνδυνη κλιμάκωση
Στην περίπτωση που δεν υπάρξει συμβιβασμός μεταξύ Βρυξελλών και Ρώμης τις επόμενες ημέρες, προβάλλει το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων κατά της Ιταλίας. Πρόκειται για εξέλιξη που δεν έχει προηγούμενο, όπως δεν έχει προηγούμενο και η απόρριψη του ιταλικού προϋπολογισμού από την Κομισιόν, και είναι πιθανό να οδηγήσει σε ακραία πόλωση του κλίματος μεταξύ των Βρυξελλών και της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης.
Περιμένουμε…
Την Παρασκευή ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, αντιπρόεδρος της Κομισιόν αρμόδιος για το ευρώ, είχε δηλώσει πως η Επιτροπή αξιολογεί κατά πόσον θα πρέπει να αρχίσει τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος κατά της Ιταλίας, εάν δεν έχει αναθεωρήσει το προσχέδιο προϋπολογισμού μέχρι την Τρίτη. «Εξακολουθούμε να περιμένουμε την επίσημη απάντηση της ιταλικής κυβέρνησης… Παράλληλα, αξιολογούμε κατά πόσον χρειάζεται να ανοίξουμε τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος σε σχέση με αυτές τις χώρες των οποίων ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ υπερβαίνει το 60%», είπε ο Ντομπρόβσκις.
Την περασμένη Τρίτη ο Πιερ Μοσκοβισί, επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων, είχε δηλώσει πως «οι κυρώσεις αποτελούν πάντοτε αποτυχία», ωστόσο είχε προειδοποιήσει ότι «τελικά ενδέχεται να επιβληθούν κυρώσεις αν δεν καταφέρουμε να πετύχουμε συμφωνία». Το θέμα είναι πως στο πεδίο των οικονομικών κυρώσεων κατά κράτους-μέλους της Ε.Ε. βρισκόμαστε πραγματικά σε αχαρτογράφητα ύδατα, διότι δεν έχουν επιβληθεί ποτέ στο παρελθόν. Μέχρι σήμερα η Κομισιόν περίμενε μέχρι τον Απρίλιο κάθε έτους, οπότε εκδίδονται τα τελικά στοιχεία για τα δημόσια οικονομικά κάθε κράτους-μέλους, προτού προχωρήσει στην ανάληψη «πειθαρχικής δράσης». Ωστόσο αυτή τη φορά οι Βρυξέλλες φαίνονται διατεθειμένες να προχωρήσουν με βάση μόνο τις δικές τους προβλέψεις, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reuters.
Ως προληπτικό μέτρο, οι Βρυξέλλες θα μπορούσαν να απαιτήσουν η Ιταλία να μεταφέρει ποσό ίσο με το 0,2% του ιταλικού ΑΕΠ σε ειδικό λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας.
Το επόμενο βήμα θα ήταν να ορίσει η Κομισιόν προθεσμία, πιθανότατα μέχρι τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο, ώστε να πάρει η Ιταλία μέτρα που θα οδηγήσουν σε μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, η Κομισιόν θα μπορούσε να επιβάλει πρόστιμο ύψους 0,2% του ιταλικού ΑΕΠ, να «παγώσει» χρηματοδότηση ύψους πολλών δισ. ευρώ από τα ευρωπαϊκά ταμεία και να ζητήσει την αποστολή κλιμακίων της Επιτροπής και της ΕΚΤ στην Ιταλία για έλεγχο των δημόσιων οικονομικών.
Συμμόρφωση
Αν δεν υπάρξει συμμόρφωση της Ιταλίας ούτε τότε, η Κομισιόν θα μπορούσε να ζητήσει την επιβολή προστίμου ύψους 0,5% του ιταλικού ΑΕΠ, ακόμη και την προληπτική εποπτεία των σχεδίων της Ιταλίας να εκδίδει κρατικό χρέος. Τέτοια εξέλιξη θα έπρεπε να αποφευχθεί, διότι θα όξυνε εξαιρετικά τα πνεύματα στην Ιταλία, όπου ο ευρωσκεπτικισμός έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.