Σε πείσμα όσων την είχαν ξεγράψει εδώ και καιρό, η κ. Μέι κατάφερε επιτέλους να φέρει ένα σχέδιο συμφωνίας ενώπιον του υπουργικού της συμβουλίου και να πάρει τη μάλλον διστακτική έγκρισή του. Τα δύσκολα, όμως, τώρα ξεκινάνε. Παρά την πολιτική της αδυναμία και την αντι-χαρισματική της περσόνα, η κ. Μέι έχει επιβιώσει τόσο καιρό στην ηλεκτρική καρέκλα της πρωθυπουργίας γιατί λειτουργεί σαν «πέτρα-κλειδί» που κρατάει σε ισορροπία τα αντιμαχόμενα «τόξα» του Συντηρητικού Κόμματος και της μειοψηφικής της κυβέρνησης (βασιζόμενη στη στήριξη δέκα βουλευτών του βορειοϊρλανδικού κόμματος DUP). Τώρα όμως που μπαίνουμε στην τελική ευθεία του Brexit θα αποδειχθεί πόσο στέρεη είναι αυτή η αψίδα: αν δηλαδή θα αντέξει υπό το βάρος της πολυδιάσπασης και της πόλωσης του πολιτικού συστήματος ή αν αυτό θα διαλυθεί εις τα εξ ων συνετέθη.
Οι Ευρωπαίοι πάντα είχαν τη διάθεση να καταλήξουν σε μία συμφωνία που θα έφερνε τους Bρετανούς πολιτικούς προ των ευθυνών τους και θα έριχνε φως στο απονενοημένο του όλου εγχειρήματος. Εξάλλου, παραμένουν ισχνές οι πιθανότητες να περάσει αυτό το σχέδιο συμφωνίας από το βρετανικό Kοινοβούλιο ως έχει· όλως παραδόξως, παρά τη στομφώδη ρητορική για επανάκτηση της βρετανικής εθνικής κυριαρχίας, το κλειδί για το μέλλον αυτής της συμφωνίας βρίσκεται σε άλλο νησί.
Παρά τη νησιωτική του μορφολογία και ανθρωπογεωγραφία το Ηνωμένο Βασίλειο μοιράζεται ένα χερσαίο σύνορο με την Ε.Ε. στην ιρλανδική νήσο ανάμεσα στη Βόρεια Ιρλανδία και τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, κράτος-μέλος της Ε.Ε. Αυτό το σύνορο υπήρξε μία διαρκής εστία συμπλοκών και πολιτικών παθών μέχρι την υπογραφή της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής του 1998, που αποσκοπούσε στην εξομάλυνση των σχέσεων και στην ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ καθολικών και προτεσταντών. Δυστυχώς, το αποτέλεσμα του πρόσφατου δημοψηφίσματος υπέρ του Brexit έχει θέσει σε κίνδυνο την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συμφιλίωση στην περιοχή, απότοκα της Συμφωνίας του 1998. Ως εκ τούτου, μία πλειοψηφία Ιρλανδών αντιτίθενται σθεναρά στην επαναχάραξη ενός «σκληρού συνόρου» που να παλινορθώνει προσκόμματα στην ελεύθερη ροή αγαθών, υπηρεσιών και ανθρώπων μεταξύ των δύο τμημάτων του νησιού.
Παρόλο που τόσο η βρετανική όσο και η ευρωπαϊκή πλευρά θέλουν όσο τίποτε άλλο να αποφύγουν την καρατόμηση της Ιρλανδίας, το ιρλανδικό θέμα παραμένει ένας άλυτος γρίφος. Η βρετανική κυβέρνηση προσπαθεί εδώ και καιρό να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα: την επανάκτηση της πλήρους εθνικής κυριαρχίας της χώρας που επιζητεί η δεξιά ευρωσκεπτικιστική πτέρυγα, τη διατήρηση των οικονομικών ωφελειών της ενιαίας αγοράς και της τελωνειακής ένωσης για την οποία κόπτεται η φιλοευρωπαϊκή της πτέρυγα και, τέλος, τη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας του Ηνωμένου Βασιλείου, που αποτελεί κόκκινη γραμμή για τους Βορειοϊρλανδούς Ενωτιστές του DUP. To σχέδιο συμφωνίας που προέκυψε κινείται στο πλαίσιο της «δημιουργικής ασάφειας» παραπέμποντας το θέμα στις ελληνικές καλένδες μέσω τεχνικών νομικών όρων όπως το backstop, μιας εγγύησης δηλαδή και από τις δύο πλευρές ότι δεν θα δημιουργηθεί σκληρό σύνορο πριν από τη σύναψη διμερούς συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου μεταξύ Ε.Ε. και Ην. Βασιλείου και χωρίς τη συγκατάθεση και των δύο πλευρών. Καθώς όμως ο κύκλος δεν τετραγωνίζεται, η ματαιότητα του Brexit απειλεί να υπονομεύσει την αρμονική εμπορική, πολιτική και κοινωνική συνύπαρξη μεταξύ συνανθρώπων και όμορων λαών.
* Ο κ. Νικήτας Κωνσταντινίδης είναι επίκουρος καθηγητής, IE School of Global & Public Affairs, Πανεπιστήμιο IE της Μαδρίτης, και πρώην λέκτορας καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας στο Τμήμα Πολιτικών και Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Cambridge.