Στον «αέρα» βρίσκεται πλέον η συμφωνία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών κ. Ιερώνυμο, για τις σχέσεις Κράτους – Εκκλησίας, στο πλαίσιο της προτεινόμενης συνταγματικής αναθεώρησης. Χθες, η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, στην οποία μετείχαν και οι 82 μητροπολίτες της ελληνικής Εκκλησίας, σε ιδιαίτερα επεισοδιακή συνεδρίαση, ανέτρεψε ένα από τα βασικά σημεία της συμφωνίας: αυτό που αφορούσε τον τρόπο της μισθοδοσίας των κληρικών και των λαϊκών υπαλλήλων της Εκκλησίας. Επ’ αυτού, οι ιεράρχες δήλωσαν ότι δεν συζητούν καμία αλλαγή του ισχύοντος καθεστώτος μισθοδοσίας, θέτοντας «κόκκινη γραμμή» στη συζήτηση με την κυβέρνηση. Η χθεσινή εξέλιξη βέβαια θέτει εν αμφιβόλω ολόκληρη τη συμφωνία, η οποία κινείται στην λογική της έγκρισής της εν συνόλω. Από την άλλη, η απόφαση της Ιεραρχίας έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την πρόθεση της κυβέρνησης να κάνει 10.000 διορισμούς στη θέση των 10.000 κληρικών που με βάση την συμφωνία θα πάψουν να είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Είναι πρώτη φόρα μετά 10 χρόνια αρχιεπισκοπικής θητείας, που ο κ. Ιερώνυμος αμφισβητήθηκε τόσο έντονα από την Ιεραρχία. Ειδικότερα, ο κ. Ιερώνυμος στην εισήγησή του πρότεινε τρία σημεία:
• Να εγκριθεί το προσχέδιο της συμφωνίας με τον πρωθυπουργό.
• Να συσταθεί επιτροπή εργασίας που θα αποτελείται από αρχιερείς οι οποίοι θα γνωρίζουν από νομικά, τη νομική υπηρεσία της Ιεράς Συνόδου και κληρικούς, που θα δουλέψει από κοινού με την Πολιτεία για τη διαμόρφωση του νομοσχεδίου, το οποίο και θα τεθεί προς έγκριση στην Ιερά Σύνοδο.
• Η μισθοδοσία των κληρικών να κατοχυρωθεί συνταγματικά.
Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, στη σχεδόν ενενηντάλεπτη ομιλία του, υπενθύμισε ακόμα ότι ασχολείται εδώ και 30 χρόνια με το θέμα της εκκλησιαστικής περιουσίας και ότι συνεργάστηκε με όλους τους πρωθυπουργούς από τον Γιώργο Παπανδρέου μέχρι και τον κ. Τσίπρα, σημειώνοντας ότι ένα πρώτο βήμα έγινε με τον Αντώνη Σαμαρά για τη διαμόρφωση εταιρείας για την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας. Μάλιστα, παρουσίασε τα πρακτικά όλων των ενημερώσεων στους αρχιερείς και στην Ιερά Σύνοδο. «Απευθύνω, λοιπόν, θερμή παράκληση στον ιερό κλήρο και στα στελέχη του εκκλησιαστικού έργου: σταθείτε στο πλευρό μου, υιοθετήστε τις αγωνίες μου, αφουγκραστείτε τις προσδοκίες του λαού μας, συμμεριστείτε τις κοινές μας ευθύνες. Υπόσχομαι να σταθώ κοντά σας, να συμπαρασταθώ στις δυσκολίες σας, στα προβλήματά σας». Ολοκληρώνοντας, ο κ. Ιερώνυμος υπογράμμισε ότι «παρά τις στεναχώριες των τελευταίων ημερών, η σημερινή ημέρα είναι η αφετηρία για μια ελεύθερη Εκκλησία».
Μόνο οι δύο εκ των τριών προτάσεων του κ. Ιερωνύμου υιοθετήθηκαν. Οπως αναφέρει η ανακοίνωση, «η Ιεραρχία ομοφώνως αποφάσισε:
• Να συνεχιστεί ο διάλογος με την Πολιτεία επί θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος.
• Να αναθέσει στη Διαρκή Ιερά Σύνοδο τη συγκρότηση Ειδικής Επιτροπής, η οποία θα αποτελείται από ιεράρχες, νομικούς, εμπειρογνώμονες και εκπροσώπους του εφημεριακού κλήρου για τη μελέτη των θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος, ο καρπός της οποίας θα υποβληθεί στην Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος προς τελική έγκριση».
Στο τρίτο και πλέον κρίσιμο σημείο της απόφασης, ο κ. Ιερώνυμος αναγκάστηκε να υποχωρήσει, καθώς, όπως αναφέρθηκε επισήμως, «η Ιεραρχία ομοφώνως αποφάσισε να εμμείνει στο υφιστάμενο καθεστώς μισθοδοσίας των κληρικών και των λαϊκών υπαλλήλων της Εκκλησίας της Ελλάδος».
Πάντως, όπως ανέφεραν στην «Κ» εκκλησιαστικές πηγές, δεν ήταν δεκτικοί οι μητροπολίτες ούτε και στα άλλα σημεία της συμφωνίας, ωστόσο υπήρξε προσπάθεια συμβιβασμού.
Υψηλοί τόνοι, διαπληκτισμοί και αντεγκλήσεις
«Είστε αφερέγγυοι…» φέρεται να κραύγαζε μητροπολίτης προς την πλευρά του Αρχιεπισκόπου κ. Ιερωνύμου και εκείνων των μητροπολιτών που συνέβαλαν στη συγγραφή της συμφωνίας Κράτους – Εκκλησίας. Η χθεσινή έκτακτη συνεδρίαση της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος πραγματοποιήθηκε σε κλίμα μεγάλης έντασης με φραστικούς διαπληκτισμούς και δύο αποχωρήσεις μητροπολιτών.
Συγκεκριμένα, περί τις 12 το μεσημέρι αποχώρησε ο μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος, ο οποίος από την πρώτη στιγμή ετάχθη κατά της συμφωνίας και με υψηλούς τόνους. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» ο κ. Χρυσόστομος άρχισε να διαβάζει την εισήγησή του, αλλά ο κ. Ιερώνυμος τον διέκοψε και δεν του επέτρεψε να μιλήσει για το ζήτημα της μισθοδοσίας του κλήρου. Η δικαιολογία φέρεται να είναι ότι η ομιλία του κ. Χρυσοστόμου έμπαινε σε θέματα ουσίας, ενώ ο διάλογος ήταν επί της αρχής της συμφωνίας. Ο κ. Χρυσόστομος εκνευρίστηκε και αποχώρησε στο πρώτο διάλειμμα.
Ακολούθησε περίπου στις 2.30 μ.μ. η αποχώρηση του μητροπολίτη Καισαριανής Δανιήλ, ο οποίος φέρεται να είχε έντονη στιχομυθία με τον μητροπολίτη Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας Γαβριήλ. Στο θέμα υπάρχουν δύο εκδοχές. Κατά την πρώτη ο κ. Γαβριήλ φέρεται ότι είπε στον κ. Δανιήλ πως δεν είναι ώριμος να συζητήσει το ζήτημα της μισθοδοσίας για να πάρει την απάντηση σε έντονο ύφος «γιατί εσείς είστε;». Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή ο κ. Γαβριήλ είπε ότι η Ιεραρχία δεν είναι ώριμη να συζητήσει το θέμα, αλλά η φράση του παρεξηγήθηκε από τον κ. Δανιήλ, ο οποίος τηρεί συνήθως χαμηλούς τόνους. Στο θέμα, πάντως, φέρεται να τάσσεται κατά της συμφωνίας.
Μία ακόμη χαρακτηριστική στιγμή της χθεσινής συνεδρίασης ήταν όταν ο μητροπολίτης Δημητριάδος Ιγνάτιος καταφέρθηκε σε υψηλούς τόνους κατά της συμφωνίας και υπέρ της συνέχισης της μισθοδοσίας των κληρικών από τον κρατικό προϋπολογισμό, λέγοντας ότι η κυβέρνηση κοροϊδεύει την Ιεραρχία και τον κλήρο. Μητροπολίτες που διαφωνούν με την άποψη αυτή, του αντέτειναν ότι «όλοι έχουμε την ίδια γραμμή υπέρ των κληρικών. Γιατί βγαίνεις εσύ “βασιλικότερος του βασιλέως”».
Επιμέρους επεισόδιο κατεγράφη όταν ο μητροπολίτης Ιωαννίνων Μάξιμος, που μετείχε στη σύνταξη της συμφωνίας, είπε στον Δημητριάδος «να σέβεσαι τους κανόνες».
Οι μητροπολίτες Νέας Ιωνίας, Ιωαννίνων, Πατρών και Αλεξανδρουπόλεως φέρεται να σήκωσαν το βάρος της υπεράσπισης της συμφωνίας. Ωστόσο, η επίθεση της άλλης πλευράς ήταν οξεία. Μεσσηνίας, Δημητριάδος, Καισαριανής, Πειραιώς, Ναυπάκτου ήταν μερικοί από τους πολλούς που πρωτοστάτησαν στις αντιδράσεις. Μάλιστα, μεταξύ των δεύτερων αρκετοί ήταν εκείνοι που έλεγαν ότι «η συνεδρίαση έγινε σε κλίμα τρομοκρατίας και πίεσης εκ μέρους του κ. Ιερωνύμου να μην αμφισβητηθεί η επιλογή του και να σωθεί το κύρος του έναντι της κυβέρνησης».
Τελικά, η απόφαση της Ιεραρχίας δείχνει σαφώς ότι ο κ. Ιερώνυμος υπαναχώρησε. Ο διάλογος θα συνεχιστεί με πρόσωπα που θα ορισθούν από τη ΔΙΣ (και όχι κατ’ ανάγκη της απολύτου εμπιστοσύνης του Αρχιεπισκόπου), και δεν θα υπάρξουν αλλαγές στη μισθοδοσία των κληρικών.
Η συνεδρίαση έγινε σε κλίμα άκρας μυστικότητας. Χαρακτηριστικό είναι ότι από νωρίς το πρωί είχε αποκλειστεί ο πρώτος όροφος του Συνοδικού Μεγάρου, όπου συνεδρίασε η Ιεραρχία. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα εκκλησιαστικών ειδήσεων orthodoxia.info οι εργαζόμενοι στο Μέγαρο έλαβαν αυστηρή οδηγία να προσέλθουν στις θέσεις τους το αργότερο έως τις 8 το πρωί. Μετά τις 8 π.μ. δεν επιτράπηκε η είσοδος σε κανέναν.
Επίσκεψη στον φιλανθρωπικό οργανισμό της Εκκλησίας «Αποστολή» πραγματοποίησε χθες ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Αντιοχείας κ. Ιγνάτιος-Εφραίμ Β΄ στο πλαίσιο της επίσημης επισκέψεώς του στην Ελλάδα.