Δυστοπία ή ουτοπία;

2' 13" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Π​​ριν από περίπου έντεκα χρόνια, στην Ελληνοαμερικανική Ενωση είχα παρακολουθήσει τη διάλεξη του κυπριακής καταγωγής Αυστραλού εικαστικού καλλιτέχνη και περφόρμερ Stelarc (Στέλιος Αρκαδίου), γνωστού διεθνώς για το έργο του πάνω στη σχέση σώματος και μηχανής.

Η διάλεξη είχε πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του διήμερου συνεδρίου «Από την επιστημονική φαντασία στην πραγματικότητα» και ο Stelarc επέδειξε στο κοινό… το τρίτο αυτί που είχε εμφυτεύσει στο αριστερό του χέρι. Ηταν ένα είδος βιονικού αυτιού, καθ’ όλα λειτουργικού – ό,τι κι αν σημαίνει αυτό στην πράξη.

Ο Stelarc δεν έλεγε κάτι νέο σε ένα διεθνές κοινό αλλά στην Αθήνα του 2007 (αθώα ακόμα μέσα στην επίπλαστη αφθονία που σε λίγο θα τελείωνε), αυτή η προοπτική της σύζευξης ή συγχώνευσης ανθρώπου και μηχανών ακούστηκε σαν κάτι εφιαλτικό. Σε μια χώρα στην οποία ο ιδεώδης τρόπος ζωής ήταν να καλλιεργείς ντομάτες (καμία ειρωνεία εδώ εκ μέρους του γράφοντος), κάτι τέτοια ακούγονταν σαν απειλητικές θεωρίες συνωμοσίας κατά της ανθρωπότητας.

Κι όμως, υπό μία έννοια, δέκα χρόνια μετά είναι ήδη πραγματικότητα: το έξυπνο κινητό αποτελεί ήδη έναν προθάλαμο αυτής της συνθήκης ως αναπόσπαστο –πλέον– τμήμα του ανθρώπινου βραχίονα. Και αυτή είναι μονάχα η (αθώα) αρχή.

Γιατί όμως θυμήθηκα τον Stelarc; Διαβάζοντας ένα τυπικά καλογραμμένο ρεπορτάζ υπό τη μορφή του συνδυαστικού κλασικού δημοσιογραφικού profiling και της συνέντευξης, για το έργο και την προσωπικότητα του Ισραηλινού Γιουβάλ Νώε Χαράρι στους New York Times (Tech embraces its purveyor of doom, Nellie Bowles, 15.11.18), ο νους μου πήρε διάφορες στροφές.

Ο Χαράρι, ένας 42χρονος σύγχρονος «γκουρού» της Ιστορίας και της φιλοσοφίας, με δύο παγκόσμια μπεστ σέλερ που έκαναν οκτώ εκατομμύρια πωλήσεις («Sapiens – Μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου» και «Ηomo Deus», αμφότερα από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια), προειδοποιεί στο νέο του βιβλίο «21 Lessons for the 21st Century» (προσεχώς στα ελληνικά επίσης από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια) ότι η τεχνολογία θα καταπιεί όχι μόνον το ανθρώπινο σώμα αλλά και τη δημοκρατία όπως την ξέραμε: οι προνομιούχοι θα ζουν πολύ περισσότερο από τις «άχρηστες» κοινωνικές τάξεις (όπως τις ονομάζει) χάρη στη συγχώνευσή της με μηχανές τεχνητής νοημοσύνης. Δεν θα έχουν κανένα λόγο να καταπιέζουν κανέναν αφού χωρίς κανένα πραξικόπημα ή χρήση βίας οι αποφάσεις θα λαμβάνονται από τους λίγους (και εν πολλοίς από τις μηχανές) – εξ ου και «άχρηστοι» όλοι οι υπόλοιποι.

«Γι’ αυτό οι ειδήμονες στη Σίλικον Βάλεϊ επιμένουν τόσο πολύ στην εφαρμογή του παγκόσμιου εισοδήματος. Το μήνυμα είναι: “Δεν σας χρειαζόμαστε. Αλλά επειδή είμαστε καλοί θα σας φροντίσουμε”».

Η σταθερή κατάρρευση βασικών θεσμών στις δυτικές δημοκρατίες και η αμφισβήτησή τους από τις μάζες, όλα μοιάζουν να συνηγορούν προς ένα τέτοιο μέλλον.

Κινδυνολογία; Θα δείξει. Ο ίδιος ο Χαράρι πάντως λέει ότι «η διαφορά της ουτοπίας από τη δυστοπία εξαρτάται από το πώς το βλέπει ο καθένας».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή