«Οι εκθετικές τεχνολογίες παράγουν νικητές και ηττημένους σε εκθετικό βαθμό», σημείωσε ο Αμίν Τουφάνι του Singularity University στην ομιλία με την οποία έκλεισε το συνέδριο. Κάθε 10 δευτερόλεπτα, είπε, τα έσοδα της Apple αυξάνονται κατά 54.000 δολάρια, αλλά ταυτόχρονα τρεις άνθρωποι πεθαίνουν από ασιτία και 19 παιδιά γεννιούνται σε συνθήκες φτώχειας. Ο Τουφάνι συνέδεσε –αγνοώντας άλλους ενδεχομένως σημαντικότερους παράγοντες, είναι η αλήθεια– τη διευρυνόμενη ανισότητα των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, που έχει προκαλέσει τρομακτικούς πολιτικούς κλυδωνισμούς στη Δύση, με την εφεύρεση του προσωπικού υπολογιστή. «Αν μια τεχνολογία είχε τέτοιες συνέπειες στην ανισότητα, τι συνέπειες θα έχουν συλλογικά όλες οι τεχνολογίες για τις οποίες συζητούμε;» διερωτήθηκε.
Προτελευταίοι
Η Ελλάδα, ως γνωστόν, βρίσκεται μακριά από την πρωτοπορία στην υιοθέτηση της ψηφιακής τεχνολογίας στη διακυβέρνηση, στην εκπαίδευση και στην οικονομία. Σύμφωνα με την τελευταία έκδοση του «Ψηφιακού Πλανήτη», της έκθεσης του Fletcher School του Πανεπιστημίου Tufts για την πρόοδο των οικονομιών ανά τον κόσμο στην υιοθέτηση της ψηφιακής τεχνολογίας, η χώρα μας βρίσκεται στην προτελευταία θέση μεταξύ 60 χωρών στον δείκτη της δυναμικής της ψηφιακής της εξέλιξης – που μετράει την κατάσταση των ψηφιακών υποδομών, τη χρήση ψηφιακών υπηρεσιών από τους πολίτες, το θεσμικό περιβάλλον και το επίπεδο καινοτομίας στην οικονομία.
Σύμφωνα με έρευνα της PwC που παρουσίασε πρόσφατα η «Κ», η Ελλάδα κατείχε την πρώτη θέση μεταξύ 61 χωρών στον δείκτη αποφυγής αβεβαιότητας. Ο Τουφάνι, στην παρουσίασή του, μίλησε για την έννοια του δείκτη προσαρμοστικότητας (adaptability quotient), που, στη νέα εποχή, όπως ισχυρίστηκε, θα αποδειχθεί σημαντικότερος από τον δείκτη ευφυΐας. Μπορεί η Ελλάδα να προσαρμοστεί; Ή είναι καταδικασμένη να κυνηγάει ασθμαίνοντας το τρένο των νέων τεχνολογιών, χάνοντας συνεχώς έδαφος στον διεθνή καταμερισμό εργασίας;
O Ντέιβιντ Ρόμπερτς, στο κλείσιμο της πρώτης ημέρας, εστίασε στην έννοια του leapfrogging – της δυνατότητας ενός άλματος προς τα εμπρός, που θα επιτρέψει σε μια χώρα να ανακτήσει το χαμένο έδαφος υπερπηδώντας κάποια από τα ενδιάμεσα στάδια. Ο Ρόμπερτς μίλησε για 20 πεδία όπου η Ελλάδα θα μπορούσε να κάνει τέτοια άλματα: από την ενέργεια, την εκπαίδευση και το χρήμα (προς την ηλεκτρονική μορφή) έως την ιατρική και τη μετανάστευση. Ο Τουφάνι ανέδειξε τα βασικά εμπόδια που φράζουν τον δρόμο της Ελλάδας προς τέτοιου είδους υπερβάσεις. Μίλησε για το δυσβάσταχτο χρέος, την ασφυκτική γραφειοκρατία, τους υψηλούς φόρους, τις πολύ χαμηλές επιδόσεις του εκπαιδευτικού συστήματος, τη διολίσθηση του γνωσιακού περιεχομένου της εγχώριας παραγωγής.
«Στον βαθμό που η ελληνική οικονομία αλλάξει, γίνει πιο ελεύθερη και ανοικτή σε ιδέες, πρωτοβουλίες και ανθρώπους, η τεχνολογία μπορεί να την ωθήσει σε νέα τροχιά», σημειώνει σχετικά στην «Κ» ο Νίκος Βέττας του ΙΟΒΕ. «Για να συμβεί όμως αυτό, πρέπει να αρχίσουμε να βλέπουμε με τελείως άλλο μάτι τι σημαίνει παραγωγή, το εκπαιδευτικό μας σύστημα και τη δημόσια διοίκηση. Οσοι έχουν τη δυνατότητα να εκτεθούν σε ιδέες όπως αυτές που κυριάρχησαν στο Singularity Summit βλέπουν πως το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη δυνατοτήτων – είναι η έλλειψη βούλησης». «Το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να κάνει η Ελλάδα είναι να κινητοποιήσει την επιχειρηματική της μηχανή», έλεγε τη Δευτέρα, στην απογευματινή του συνομιλία με τον διευθυντή της «Καθημερινής» Αλέξη Παπαχελά, ο Πίτερ Ντιαμάντις. Επικαλούμενος τα επιτυχημένα παραδείγματα του Ισραήλ και της Εσθονίας για να δείξει ότι η υπέρβαση είναι εφικτή, ο Ντιαμάντις επέμεινε ότι στη νέα εποχή, με την τεχνολογία και τα επενδυτικά κεφάλαια ευρέως διαθέσιμα, δεν χρειάζεται να είναι κανείς στη Σίλικον Βάλεϊ και στη Νέα Υόρκη για να ιδρύσει μία εταιρεία που θα πρωταγωνιστήσει διεθνώς.
Μάθηση και προσαρμογή
«Λόγω των αναπόφευκτων εκθετικών τεχνολογιών, η ελληνική κοινωνία πρέπει να συνειδητοποιήσει τη διαρκή ανάγκη για μάθηση και προσαρμογή στα νέα δεδομένα», σημειώνει σχετικά ο Απόστολος Αποστολάκης της Venture Friends, ενός από επενδυτικά κεφάλαια που χρηματοδοτούνται από το Equifund με σκοπό τις επενδύσεις σε τεχνολογικές startups στην Ελλάδα. «Γίνεται ακόμη πιο επιτακτική η ανάγκη για αλλαγή νοοτροπίας και ανάληψη ευθύνης, σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο. Αυτό αφορά και μεγάλο κομμάτι της επιχειρηματικής τάξης».
Ο Τουφάνι στην ομιλία του αναφέρθηκε στον κίνδυνο της Μεγάλης Διχοτόμησης (Great Bifurcation) στα επόμενα δέκα χρόνια, καθώς άτομα και κοινωνίες θα χωριστούν σε αυτούς που εκμεταλλεύονται τις νέες τεχνολογίες και σε αυτούς που μένουν πίσω. «Αν τα τελευταία δέκα χρόνια σάς φάνηκαν δύσκολα, η μεγάλη διχοτόμηση θα αλλάξει τον ορισμό τού τι σημαίνει αυτό. Θα κάνει την προηγούμενη δεκαετία να μοιάζει εύκολη», προειδοποίησε. Δυσοίωνα λόγια – και τα περιθώρια χρόνου για να τα διαψεύσουμε είναι πλέον στενά.
Η ανεκμετάλλευτη ηλιακή ενέργεια
Ενας τομέας στον οποίο στάθηκαν πολλοί ομιλητές ως προνομιακό πεδίο για την Ελλάδα ήταν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οπως αναφέρθηκε, το κόστος των φωτοβολταϊκών πάνελ έχει μειωθεί κατά 250 φορές από το 1975 έως σήμερα. Ο Ραμέζ Νάαμ του Singularity University, στην ομιλία του την πρώτη ημέρα του συνεδρίου, ανέφερε ότι σε πολλές περιοχές του κόσμου η ηλιακή ενέργεια είναι ήδη φθηνότερη από την ενέργεια που παράγεται από τον άνθρακα. «Η Ελλάδα θα έπρεπε να μπορεί να παράγει ηλιακή ενέργεια που να κοστίζει 3,5 (αμερικανικά) λεπτά ανά κιλοβατώρα ή λιγότερο – πολύ φθηνότερα από οποιαδήποτε άλλη πηγή», εκτίμησε.