«Ναι, στο τέλος αυτής της περιπέτειας η σχέση σου με το παιδί σου βαθαίνει. Αλλά δεν θα ευχόμουν ούτε στον χειρότερο εχθρό μου να περάσει αυτό που πέρασα». Ο κ. Στέλιος, κοντά στα 60, βγάζει ένα μεγάλο σύννεφο ατμού από το ηλεκτρονικό του τσιγάρο που γεμίζει το γραφείο της οδού Σανταρόζα. «Να βλέπεις το παιδί σου από το μπαλκόνι να έρχεται και να μην ξέρεις αν θα καταφέρει να διανύσει τα τελευταία 30 μέτρα ώς το σπίτι ή θα σωριαστεί κάτω. Ποιος το αντέχει αυτό;».
Ο κ. Στέλιος (δεν δημοσιεύουμε τα πραγματικά ονόματα των γονιών) έχει έρθει από τους πρώτους στην αποψινή συνάντηση της ομάδας γονέων του συλλόγου «Επιστρέφω», που σύστησαν γονείς πασχόντων από διατροφικές διαταραχές, με πρωτοβουλία ειδικών του Αιγινήτειου νοσοκομείου. Από το 2015, αυτό το μικρό γραφείο είναι μια ασφαλής νησίδα για τους οικείους νέων με ψυχογενή ανορεξία ή βουλιμία, κάπου όπου μπορούν να μιλήσουν ελεύθερα και σε ακροατήριο που τους κατανοεί: άλλους γονείς. «Ξέρετε, οι περισσότεροι δεν το συζητάμε ούτε με τα αδέλφια μας. Είναι μεγάλο ταμπού».
Η δική του γνωριμία με τις διατροφικές διαταραχές έγινε πριν από τέσσερα χρόνια. Ο γιος του, στα 24 τότε, ξεκίνησε μια δίαιτα για να χάσει λίγα κιλά, η οποία σταδιακά ξέφυγε από τον έλεγχο. «Σιγά σιγά άρχισε να τρώει όλο και λιγότερο. Ζύγιζε τα πάντα, ήξερε από το αγγούρι μέχρι τον ανανά πόσες θερμίδες έχουν τα πόσα γραμμάρια. Εκανε συνέχεια γυμναστική και έτρωγε μόνο γιαούρτι 0%». Οι δικοί του δοκίμασαν κάθε πιθανή αντιμετώπιση, μια με το καλό, μια με το κακό, μια με το φιλότιμο. «Μου είχε λείψει, γιε μου, του έλεγα, να πάμε σε ένα ταβερνάκι να φάμε ένα τηγανητό ψαράκι και να τα πούμε. Τίποτα…». Ηταν η διαταραχή που βάθαινε.
«Εφτασε σε σημείο να τρώει ένα καρότο όλη μέρα». Κάποια στιγμή, 1.80 άνθρωπος έφτασε 44 κιλά με 38 παλμούς. Δεν είχε δύναμη ούτε να στηρίξει ανάμεσα στα πόδια τη μηχανή του, που έμενε ακινητοποιημένη στο γκαράζ. Προκειμένου να βρει διέξοδο, ο κ. Στέλιος άρχισε να παρακολουθεί συνεδρίες στην ομάδα γονέων του ειδικού τμήματος του Αιγινητείου. «Εκεί συνειδητοποίησα τα λάθη που έκανα τόσο καιρό, αλλά ποιος γονιός ξέρει πώς να αντιμετωπίσει μια τέτοια κατάσταση; Ηταν λάθος για παράδειγμα που του γέμιζα το ψυγείο με τα γιαούρτια που ζητούσε. Αν ήταν αλκοολικός, δεν θα αγόραζα ουίσκι».
Ηταν εκεί που έμαθε ότι η ανορεξία του γιου του είναι μια πολυπαραγοντική ψυχική ασθένεια, για την οποία δεν «φταίει» κανείς. «Ηταν πολύ σημαντικό μάθημα αυτό, γιατί οι τύψεις που έχουμε όλοι οι γονείς είναι αφόρητες». Ευτυχώς, κάποια στιγμή, το παιδί από μόνο του έκανε το κλικ. «Πατέρα έχω πρόβλημα, ξέρω τι είναι, αλλά βλέπω έναν τοίχο μπροστά μου και δεν μπορώ να τον σπάσω», είπε μια μέρα. Σήμερα, με εντατική ψυχοθεραπεία, είναι καλά (και 85 κιλά). «Δόξα τω Θεώ». «Η δική μου κόρη έχει σκαμπανεβάσματα», λέει η κ. Μαρίνα. «Είναι καλύτερα, αλλά υπάρχουν και περίοδοι που η διαταραχή παίρνει τα ηνία». Πέντε χρόνια παλεύει με την ψυχογενή ανορεξία το κορίτσι, 20 σήμερα. Ηταν μαθήτρια ακόμα όταν ξεκίνησε η εμμονή της δίαιτας. «Ποτέ δεν είχε θέμα με το βάρος της, πάντα ήταν πολύ λεπτή. Κι όμως, κάτι γύρισε στο μυαλό της και σιγά σιγά άρχισε να περιορίζει το φαγητό, να κάνει επιλογές –θα φάω αυτό, όχι το άλλο, να κάνει συνδυασμούς τροφών.
Ακολουθώντας τον ρυθμό της διαταραχής, έφτασε να μην τρώει καθόλου. Τίποτα. Μόνο νερό έπινε».
Ο φόβος
Εφτασε να νοσηλευθεί με συμπτώματα ασιτίας, είχε φτάσει 40 κιλά. «Οπως όλοι οι γονείς έτσι κι εμείς ξεκινήσαμε με αυστηρότητα από τον φόβο μας. “Θα φας αυτό που πρέπει να φας!” Μετά προσπαθήσαμε να έρθουμε κοντά της, να μας εμπιστευθεί. Αλλά όπως μάθαμε κι εμείς στις συνεδρίες, όταν προχωράει η διαταραχή, το μόνο που εμπιστεύονται οι πάσχοντες είναι η σκέψη που τους λέει μην τρως». Η επιβάρυνση για την οικογένεια είναι μεγάλη. «Ξαφνικά το φαγητό γίνεται ο απόλυτος αφέντης, ο κυρίαρχος στο σπίτι. Είσαι συνεχώς εκνευρισμένος, στενοχωρημένος». Σήμερα το παιδί είναι πολύ καλύτερα, αλλά βρίσκονται όλοι σε επιφυλακή. «Ακόμα, για παράδειγμα, δεν τρώει ποτέ μαζί μας. Αν παρατηρήσω κάτι να αλλάζει στη συμπεριφορά ή στην εικόνα της θα της το πω, αλλά ποτέ δεν θα της πω “έφαγες λίγο”. Δεν είναι το φαγητό, είναι η ιδέα του φαγητού το πρόβλημα».
«Σαν ένας ξένος στο σπίτι μας»
Χρειάστηκαν μήνες για να αντιληφθεί ο κ. Κώστας ότι κάτι συμβαίνει με την κόρη του. «Δεν τα βλέπαμε τα συμπτώματα. Πριν από δύο χρόνια, ο γιος μου μια μέρα μου είπε ότι “η Αναστασία κάνει συνέχεια εμετό”». Ηταν τότε 25 ετών. «Από μικρή έκανε βουλιμικά επεισόδια. Εγώ έτρωγα μία μερίδα, εκείνη δύο. Αν είχαμε πέντε τούρτες στο σπίτι, σε δύο ημέρες θα είχαν εξαφανιστεί. “Πού το βάζει τόσο φαγητό” λέγαμε. Δεν έπαιρνε βάρος, οπότε νομίζαμε ότι έχει καλό μεταβολισμό». Οταν κατάλαβαν ότι μετά κάθε γεύμα κάνει εμετό, εκείνη δεν το παραδέχθηκε.
«Ιδέα σας είναι». «Περάσαμε από την απόγνωση, στον φόβο, στις ενοχές. Δεν κοιμόμασταν τα βράδια, ήμασταν συνεχώς στην τσίτα μην την ακούσουμε να πηγαίνει στο μπάνιο», λέει ο κ. Κώστας. «Ηταν σαν να ήταν άλλο παιδί, όχι το δικό μας. Ενας ξένος στο σπίτι που απλώς του αλλάζεις σεντόνια». Χρειάστηκε να απευθυνθούν σε ειδικούς για να μάθουν ότι η ψυχογενής βουλιμία είναι ασθένεια
που χρειάζεται μακρά θεραπεία. Η αντίσταση του πάσχοντος είναι σθεναρή. «Με τη βουλιμία ή την ανορεξία, νιώθουν ότι έχουν τον έλεγχο του κορμιού τους. Εάν πάνε σε κάποιον ειδικό, φοβούνται ότι θα χάσουν αυτόν τον έλεγχο».
Πληροφορίες για τις διαταραχές πρόσληψης τροφής και τις Ομάδες Γονέων, epistrefo.com.