Ολοι μας γνωρίζουμε κάποιες λέξεις που φέρνουν στην επιφάνεια σύνθετα συναισθήματα με τρόπο άμεσο, σχεδόν σωματικό. Πρόκειται συνήθως για λέξεις απλές και καθημερινές, δίχως ιδιαίτερο λογοτεχνικό βάρος. Είχα τη σκέψη αυτή πρόσφατα, όταν έτυχε να περάσω από κάποια αραιή συγκέντρωση βαριεστημένων συνδικαλιστών.
Καθώς πλησίαζα έφτασε στ’ αυτιά μου η βουή των συνθημάτων από τα μεγάφωνα. Προσπαθώντας να εκπέμψει επαναστατικό οίστρο, ο εκφωνητής επαναλάμβανε με το γνωστό βαρύγδουπο τελετουργικό ύφος συνθήματα που ακούμε χρόνια πια. Ενα απ’ αυτά ήταν και το «Οχι στο ξεπούλημα»… κάποιας ΔΕΚΟ, της Παιδείας, των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, της χώρας – δεν μπορώ να θυμηθώ ακριβώς, αλλά δεν έχει και σημασία.
Είναι ένα σύνθημα παντός καιρού και σκοπού, ένας ήχος που χρωματίζει την ατμόσφαιρα του κέντρου τόσο τακτικά ώστε έχει γίνει ένα με τα βρώμικα πεζοδρόμια, τους λερωμένους τοίχους και τις μίζερες φυσιογνωμίες. Κάθε φορά, λοιπόν, που τυχαίνει να πέσω πάνω στη λέξη «ξεπούλημα», μου δημιουργείται αυτόματα το ίδιο συναίσθημα μούχλας και παρακμής που είχα περνώντας μέσα από τη συγκέντρωση αυτή. Πρόκειται για ένα αίσθημα βαθιάς απογοήτευσης πως τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ σε αυτήν τη χώρα.
Πρόσφατα διαπίστωσα με κάποια έκπληξη πως αρκετές από τις λέξεις που μου προκαλούν το ίδιο συναίσθημα έχουν ένα κοινό στοιχείο μεταξύ τους: μοιράζονται την ίδια πρώτη συλλαβή, «ξε», παραπέμποντας σε ένα κοινό ιδεολογικό υπόβαθρο. Κατέγραψα λοιπόν ένα μικρό, χιουμοριστικό λεξιλόγιο του εθνικολαϊκισμού με αφορμή το «ξεπούλημα».
Ξεπούλημα: Η λέξη–κλειδί που παραπέμπει σε κάθε αλλαγή που προωθεί την εξωστρέφεια της κοινωνίας, την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, τη διαφάνεια των θεσμών, την αποτελεσματικότητα των δημόσιων υπηρεσιών, την αξιοκρατία και την αριστεία εν γένει.
Ξεβόλεμα: Δεν το λέμε ποτέ ανοιχτά, αλλά πρόκειται για τον πραγματικό λόγο που εναντιωνόμαστε στις αλλαγές, δηλαδή στο ξεπούλημα. Ο βασικός λόγος που πρέπει να ξεσηκωθούμε.
Ξεζούμισμα: Αυτό που φοβόμαστε πως θα συμβεί εάν περάσει το ξεπούλημα.
Ξεκατίνιασμα: Αυτό που πλασάρεται ως πολιτική συζήτηση στα παράθυρα της τηλεόρασης, ιδίως όταν συζητιέται το ξεπούλημα.
Ξελόγιασμα: Το αδύνατο σημείο μας, αυτό που μας οδηγεί στους λάθος δρόμους όπως π.χ. τη νύχτα, στις λάθος γυναίκες, στους ξένους και, βέβαια, στο ξεπούλημα.
Ξεμάτιασμα: Ισως ο μοναδικός τρόπος για να αποφύγουμε το ξεπούλημα.
Ξενέρωμα: Αυτό που συμβαίνει όταν ξεβολευτούμε.
Ξένοι: Οι άνθρωποι που μας πιέζουν να ξεπουληθούμε και γενικότερα ευθύνονται για όλα τα δεινά της χώρας μας.
Ξενοκρατία: Το πραγματικό καθεστώς της χώρας. «Δεν έχουμε δημοκρατία, ξενοκρατία έχουμε». Δίχως αυτήν, τα πράγματα θα ήταν αμέσως πολύ καλύτερα.
Ξενιτιά: Εκεί όπου ζουν οι ξένοι, η πιο θλιβερή κατάληξη για έναν Ελληνα.
Ξέπλυμα: Οι απόψεις και τα επιχειρήματα υπέρ των αλλαγών. Οχι μόνο δεν έχουν καμία βάση και αξία, αλλά «ξεπλένουν τη χούντα», «τη Δεξιά», τους «νεοναζί» κ.λπ. Το ίδιο, πάντως, ισχύει και για τους φορείς τους.
Ξεσηκωμός: Αυτό που πρέπει να κάνουμε για να αποφύγουμε το ξεπούλημα. Επειδή όμως μας ξεβολεύει, προτιμούμε να ελπίζουμε στο ξεμάτιασμα.
Ξετσίπωτοι: Οσοι υποστηρίζουν τις αλλαγές, δηλαδή το ξεπούλημα. Αλλωστε, είναι και ξεδιάντροποι.
Ξεφάντωμα: Η χαρά που συνοδεύει τις μεγάλες πολιτικές και εκλογικές νίκες που μπλοκάρουν το ξεπούλημα. Πιο πρόσφατα παραδείγματα: η ομιλία Τσίπρα στο Σύνταγμα τον Ιούλιο του 2015 υπό τον ήχο ολόκληρου σχεδόν του «έντεχνου» καλλιτεχνικού δυναμικού μας και, βέβαια, το ξεφάντωμα για τη νίκη του «Οχι» στο δημοψήφισμα που ακολούθησε.
Ξέφραγο αμπέλι: Αυτό που θα συμβεί σε κάθε υπηρεσία, θεσμό, αλλά και στην χώρα ολόκληρη, αν προχωρήσει το ξεπούλημα.
Ξεχνά: Αυτό που υποτίθεται πως δεν κάνει ποτέ ο περήφανος λαός μας.
Υστερα από όλα αυτά τα «ξε», το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να αναφωνήσουμε: Φτου ξελευτερία!
* Ο κ. Στάθης Ν. Καλύβας είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.