Τις τελευταίες ημέρες αναπτύχθηκε έντονη κινητικότητα στα σχολεία, ιδιαίτερα σε αυτά της Βόρειας Ελλάδας. Ηλεκτρονικά μηνύματα εστάλησαν, που προέτρεπαν τους μαθητές να κινητοποιηθούν ενάντια στο «ξεπούλημα της Μακεδονίας». Οι καταλήψεις ξεκίνησαν και το θέμα έγινε «εθνικό».
Η αναστάτωση επεκτάθηκε γρήγορα στο Διαδίκτυο, όπου διαμορφωτές γνώμης του συντηρητικού και υπερσυντηρητικού χώρου ανάρτησαν υποστηρικτικές δηλώσεις για τις καταλήψεις, επιχειρηματολογώντας πως δεν πρέπει να απαξιωθούν τα πατριωτικά αισθήματα και να χαριστούν οι καταληψίες στη Χρυσή Αυγή. Επισήμως η Ν.Δ., συνήθως ομιλητική όταν πρόκειται για ανάλογες ακτιβιστικές δράσεις αριστερών φοιτητών, ήταν σιωπηλώς προσεκτική, όμως στελέχη της ιδιαίτερα στη Β. Ελλάδα πήραν θέση υπέρ των καταλήψεων. Ακόμη χειρότερα, η προσκείμενη στη Ν.Δ. παράταξη, η ΔΑΚΕ καθηγητών, «θεωρεί την εκδήλωση του πατριωτικού φρονήματος αυτονόητη υποχρέωση κάθε Ελληνα. Καταδικάζουμε την ποινικοποίηση και την ηθική απαξίωση πατριωτικών εκδηλώσεων, που επιχειρούν οι δυνάμεις του “εθνομηδενισμού” και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Οι μαθητές εκφράζουν εύλογες ανησυχίες για την απαράδεκτη εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης στο μείζον εθνικό ζήτημα της Μακεδονίας»!
Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση στάθηκε στην αυτονόητη, για κάθε λογικό άνθρωπο, ανάγκη να μην αφήσουμε τα κηρύγματα μίσους να δηλητηριάσουν τους μαθητές στα σχολεία· να υπάρξει ένας φραγμός στη διείσδυση της Χρυσής Αυγής στους νέους και να διαμορφωθεί ένα μέτωπο λογικής προκειμένου να σταματήσουν οι επικίνδυνες εθνικιστικές ανοησίες και η διάχυσή τους στα σχολεία.
Κάπου εδώ, αρχίζουν τα ερωτήματα και οι αντιφάσεις που γεννούν σύγχυση. Πώς συμβιβάζεται, για παράδειγμα, η ατζέντα «νόμος και τάξη» της Ν.Δ. με εθνικολαϊκιστικές προσεγγίσεις σαν αυτήν της ΔΑΚΕ (καθηγητών, παρακαλώ) ή έστω με τη διακριτική στάση ή ανοχή της απέναντι στις καταλήψεις για το «Μακεδονικό»; Τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής ενδείκνυνται για τέτοιου είδους συλλογικές δράσεις από 15χρονους μαθητές; Φαντάζομαι ότι όλοι συμφωνούμε πως όχι.
Αντίστροφα, ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος μέχρι χθες σχεδόν υποστήριζε τα κινήματα των καταλήψεων στα σχολεία, που στην πολιτική του ρητορική είχαν αναδειχθεί σε περήφανο μοντέλο πολιτικής κοινωνικοποίησης για τη νεολαία, μήπως οφείλει μια κάποια αυτοκριτική προσέγγιση και ταυτόχρονα επαναπροσέγγιση της σημασίας των ορίων της συλλογικής δράσης; Μήπως ήρθε η ώρα, η ηγεσία του να αντιληφθεί ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο εθνικισμός και η Χ.Α. στα σχολεία αλλά ευρύτερο;
Στην ουσία, (και) αυτή η υπόθεση των καταλήψεων για το «Μακεδονικό» αναδεικνύει όλη την υποκρισία της πολιτικής ζωής στη χώρα μας και τελικά επιτρέπει στους κυνικούς πολίτες, οι οποίοι υποστηρίζουν πως «όλα γίνονται για τις ψήφους», να αισθάνονται δικαιωμένοι. Μήπως εντέλει, και για τους μεν και για τους δε, του κομματικού ανταγωνισμού, οι καταλήψεις είναι κακές μόνον όταν δεν τις ελέγχουν οι ίδιοι και, κυρίως, όταν αυτές στρέφονται εναντίον τους; Μήπως, αντίθετα, είναι χρήσιμες και σε κάθε περίπτωση όχι κατακριτέες, όταν στρέφονται εναντίον του πολιτικού τους αντιπάλου;
Ισως πάλι, το πρόβλημα να σχετίζεται με τη φοβική συμπεριφορά του ΣΥΡΙΖΑ έναντι των εξ αριστερών του και της δε Ν.Δ. έναντι των εκ δεξιών της. Αλλά, εάν ο ΣΥΡΙΖΑ αισθάνεται διαρκώς ενοχή και συστολή έναντι των αριστεριστών και η Ν.Δ. έναντι των εθνικιστών, τότε δεν κάνουμε σοβαρά βήματα μπροστά.
Σε πρόσφατες έρευνες κοινής γνώμης, διαπιστώθηκε πως η πλειονότητα των ερωτώμενων Ελλήνων πολιτών δεν γνώριζε στοιχειώδη πράγματα για τους βόρειους γείτονές μας (π.χ. το θρήσκευμά τους), όπως επίσης αγνοούσε δραματικά γεγονότα της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας (Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, εξόντωση των Εβραίων της Ελλάδας). Μάλιστα, η άγνοια των νεότερων ηλικιών για βασικά ζητήματα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας είναι απελπιστική.
Αν οι μαθητές (και οι καθηγητές της ΔΑΚΕ) θέλουν να εξοικειωθούν με δύσκολα θέματα όπως είναι αυτά της εξωτερικής πολιτικής, υπάρχουν τρόποι. Η εκπαίδευση είναι γεμάτη από τέτοιους, μερικοί εκ των οποίων δημιουργικοί και ευχάριστοι. Το να είναι κλειστά και κατειλημμένα τα σχολεία προφανώς δεν είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος.
Ηγετικό στέλεχος της Αριστεράς, ο Γρηγόρης Φαράκος, έμεινε στην Ιστορία για την εντιμότητα και τη γενναιότητά του. Εμεινε επίσης γνωστός γιατί τη δεκαετία του ’70, όταν οι αριστεροί ειρωνεύονταν την «αστική γνώση» και είχαν τις καταλήψεις για «ψωμοτύρι», αυτός επέμενε πεισματικά πως οι αριστεροί μαθητές/ φοιτητές έπρεπε να είναι «πρώτοι στα μαθήματα (και) πρώτοι στους αγώνες». Ηθελε οι νέοι, κατ’ αρχάς να μαθαίνουν, να κατακτούν τη γνώση και στη συνέχεια να αμφισβητούν το «σύστημα» και τις κυβερνήσεις. Δεν μπορείς να απορρίπτεις την «αστική γνώση», έλεγε ο Φαράκος, αν δεν έχεις κάνει τον κόπο να τη μάθεις. Δεν ξέρω αν η συμβουλή του δείχνει σήμερα παλιομοδίτικη, αλλά αν είναι να συνεχίσουμε, στο όνομα της Μακεδονίας ή του σοσιαλισμού, να εκθειάζουμε την αμορφωσιά και την αγραμματοσύνη για να μη χαθούν λίγες ακροδεξιές ή ακροαριστερές ψήφοι, ας είμαι κι εγώ ένας παλιομοδίτης.
ΥΓ.: Ενώ είχα γράψει το κείμενο την Παρασκευή, ο κ. Κ. Μητσοτάκης έκανε δήλωση με την οποία αντιτίθεται στις καταλήψεις για το Μακεδονικό. Είναι μια πολύ ευχάριστη εξέλιξη, έστω και καθυστερημένη.
* Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κεράλα στην Ινδία.