Ο «πολυμήχανος» ιδρυτής και επικεφαλής της ιρλανδικής Ryanair, Μάικλ Ολίρι, αποπειράται να προωθήσει μοντέλο με πολύ χαμηλό εργατικό κόστος μέσω της πολωνικής θυγατρικής του Ryanair Sun. Εκεί οι εργαζόμενοι από καθεστώς υπαλλήλου θα υπαχθούν σε καθεστώς αυτοαπασχόλησης, τα δικαιώματά τους θα είναι περιορισμένα, ενώ ο συνδικαλισμός θα απαγορεύεται. Ωστόσο, οι πολωνικές αρχές εξετάζουν εάν αυτή η μετάβαση είναι εφικτή, ενώ από τον Ιανουάριο θα τεθεί σε ισχύ νομοθεσία η οποία θα δίνει τη δυνατότητα σύστασης σωματείων και σε αυτοαπασχολουμένους στη χώρα. Εκτιμάται ότι στόχος του κ. Ολίρι είναι με εργαλείο τη Ryanair Sun να ενισχύσει την ανάπτυξη των εταιρικών δραστηριοτήτων στην Ανατολική Ευρώπη, αλλά και να πιέσει τα σωματεία των εργαζομένων της στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη. Ο Μάικλ Ολίρι εδώ και σχεδόν ένα χρόνο διαπραγματεύεται με τα ανά χώρα σωματεία των εργαζομένων του, αναγνωρίζοντάς τους περισσότερα εργασιακά δικαιώματα από όσα στο προηγούμενο καθεστώς αυτοαπασχόλησης.
Πριν από σχεδόν ένα χρόνο και υπό την απειλή απεργιών των πιλότων της Ryanair στη διάρκεια των Χριστουγέννων του 2017, ο Μάικλ Ολίρι αποδέχθηκε τη σύσταση σωματείων για πρώτη φορά στην 33χρονη ιστορία της εταιρείας του. Η όλη αναταραχή έχει κοστίσει στη μετοχή της Ryanair απώλεια του ενός τρίτου της αξίας της το τελευταίο δωδεκάμηνο. Οι επενδυτές θεωρούν πως η βελτίωση των συνθηκών εργασίας θα αποδυναμώσει το επιτυχημένο και κερδοφόρο επιχειρηματικό μοντέλο της Ryanair. Χθες, ειδικότερα, η διοίκηση του αερομεταφορέα ήλθε σε συμφωνία με το γερμανικό συνδικάτο πιλότων VC, το οποίο διοργάνωσε την ιστορικά πρώτη απεργία στη Ryanair πέρυσι τον Δεκέμβριο. Πρόκειται για συμφωνία πλαίσιο, που καλύπτει ζητήματα μισθών και επιδομάτων. Κι ενώ στην Κεντρική και τη Δυτική Ευρώπη η Ryanair σιγά σιγά ακολουθεί ένα σύγχρονο μοντέλο επιχείρησης με συλλογικές διαπραγματεύσεις με τους εργαζομένους της, στην Πολωνία δοκιμάζει να επανέλθει σε παλαιότερο σχήμα.
Εάν γίνει αποδεκτό από τις πολωνικές αρχές, οι πιλότοι και συνοδοί στη Ryanair Sun δεν θα λογίζονται υπάλληλοι, αλλά αυτοαπασχολούμενοι – όπως στο παρελθόν συνέβαινε στη Ryanair, εξοργίζοντας τους εργαζομένους. Στο καθεστώς της αυτοαπασχόλησης δεν θα προβλέπονται εργασιακά δικαιώματα, όπως η πληρωμένη αναρρωτική άδεια, λόγου χάριν. Η Ryanair αντιτείνει πως πολλοί εργαζόμενοι είναι ικανοποιημένοι με την αυτοαπασχόληση, επειδή εξασφαλίζουν καλύτερες αμοιβές. Ειδικά, η πολωνική μονάδα έχει ραγδαία ανάπτυξη, ξεκινώντας με 5 αεροσκάφη και θα φθάσει τα 20 έως του χρόνου. Ο Μάικλ Ολίρι σχεδιάζει να εφαρμόσει το ίδιο μοντέλο και στην αυστριακή θυγατρική του, Laudamotion, ώστε να αυξήσει έσοδα και να μειώσει δαπάνες. Με τον τρόπο αυτό προσδοκά πως θα αντισταθμίσει το αυξημένο κόστος στις θυγατρικές της Ryanair, όπου οι εργαζόμενοι συνδικαλίζονται. Επιπλέον, η μη λειτουργία σωματείων στη Ryanair Sun και τη Laudamotion θα του έδινε τη δυνατότητα στην εταιρεία να μην έχει περιορισμούς για τη μεταφορά εργαζομένων σε άλλη χώρα – αυτό συνήθως δεν επιτρέπεται από τις συλλογικές συμβάσεις. Βέβαια, εάν τεθεί σε ισχύ νομοθεσία στην Πολωνία από το 2019, που αναγνωρίζει το δικαίωμα του συνδικαλίζεσθαι και σε αυτoαπασχολουμένους, το σχέδιο Ολίρι θα διακυβευθεί.