Θεματοφύλακας της Ιστορίας

Θεματοφύλακας της Ιστορίας

4' 5" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Είναι μια ηλιόλουστη μέρα του Νοεμβρίου και από το ανοικτό παράθυρο η δρ Μπάρμπαρα Γιάτα, η πρώτη γυναίκα διευθύντρια των Mουσείων του Βατικανού, παρατηρεί τη σταθερή ροή των επισκεπτών προς την Πινακοθήκη, όπου φιλοξενούνται αριστουργήματα όπως «Η Αποκαθήλωση» του Καραβάτζο και ο «Σαν Τζιρόλαμο» του Ντα Βίντσι. «Ο ρόλος των μουσείων είναι η μαρτυρία και στην περίπτωση του Βατικανού, όχι μόνο των προηγούμενων κοινωνιών, αλλά και της πίστης μέσα στους αιώνες», λέει η δρ Γιάτα μ’ ένα χαμόγελο σιγουριάς, στην πρώτη συνέντευξή της σε ελληνικό έντυπο.

Το μουσειακό σύμπλεγμα, το οποίο διευθύνει από τις αρχές του 2017, ενώνει τη θρησκεία με τον αναγεννησιακό ουμανισμό. Στις αίθουσές του στεγάζονται 13 μουσεία που εστιάζουν στην αρχαιοελληνική, αιγυπτιακή, ρωμαϊκή, ετρουσκική, χριστιανική και σύγχρονη τέχνη, μεταξύ άλλων. Η ιστορία του ξεκινά το 1447, όταν ο Πάπας Νικόλαος Ε΄ ζητεί από τον Φρα Αντζέλικο να διακοσμήσει την Καπέλα Νικολίνα. Το 1506, ο Πάπας Ιούλιος Β΄ αγοράζει το «Σύμπλεγμα του Λαοκόωντος», ρωμαϊκό άγαλμα που αποδίδεται σε Ρόδιους καλλιτέχνες. Δύο χρόνια αργότερα, ο Μιχαήλ Αγγελος ξεκινάει την εργασία του στην Καπέλα Σιστίνα – «πετράδι του στέμματος» για τους περισσότερους επισκέπτες. Πρόσφατα ο Guardian μετέφερε ανώνυμες καταγγελίες ξεναγών περί συνωστισμού που προκαλεί μέχρι και λιποθυμίες πριν από την είσοδο στο παρεκκλήσι.

Προετοιμασμένη για κάποια αναφορά στο βρετανικό άρθρο, η δρ Γιάτα δηλώνει ότι βρίσκεται ήδη σε επεξεργασία ένα σχέδιο το οποίο θα αναπτυχθεί τα επόμενα χρόνια για την «ασφάλεια των ανθρώπων αλλά και των έργων», ενώ παράλληλα η πρόσληψη νέων φυλάκων οδηγεί ήδη σε αποσυμφόρηση, καθώς ανοίγουν τμήματα που δεν ήταν επισκέψιμα καθημερινά. «Φέτος εκπαιδεύσαμε και ξεναγούς, ζητώντας τους οι επισκέψεις να μοιράζονται στις 7.000 τ.μ. των μουσειακών χώρων», συμπληρώνει.

Την ίδια ώρα, δεκάδες επισκέπτες βρίσκονται ήδη στις αίθουσες του Ραφαήλ, ζωγραφισμένες από τον ίδιο και τους μαθητές του. Εκεί έχει εγκατασταθεί νέος φωτισμός, ενώ προστίθεται και κλιματισμός, ο οποίος θα επεκταθεί και στους υπόλοιπους χώρους. «Χρειάζεται χρόνος και σωστά δομημένα προγράμματα για να αναπτύξεις έναν διάλογο με την αρχιτεκτονική που έχουμε κληρονομήσει», λέει η δρ Γιάτα. «Οι αίθουσες δεν σχεδιάστηκαν για τέτοιον κόσμο».

Στο ανεξάρτητο κράτος που ιδρύθηκε το 1929, ο τουρισμός έχει ανεβεί επί Πάπα Φραγκίσκου, ενώ τα μουσεία συνεχίζουν να υποστηρίζονται οικονομικά από τις πωλήσεις εισιτηρίων, τουριστικών ειδών, εκδόσεων και γραμματοσήμων, αλλά και τις συνεισφορές πιστών απ’ όλο τον κόσμο. Το μουσειακό σύμπλεγμα απασχολεί σήμερα 670 άτομα, ενώ με τους ξεναγούς ο αριθμός φθάνει τους 1.000. Και εξακολουθεί να κρύβει αποκαλύψεις.

Το 2017, εξηγεί η δρ Γιάτα, δύο φιγούρες στην Αίθουσα του Κωνσταντίνου αποδόθηκαν στον Ραφαήλ, ενώ τώρα διεξάγεται ανάλυση σε έργο του ζωγράφου Βιτόρε Κριβέλι (1440-1501) που ενδέχεται να είναι του πατέρα του, Κάρλο. Πολλά από τα «μυστικά» του Βατικανού, συμπληρώνει, βρίσκονται ακριβώς μπροστά μας. «Υπάρχουν πολλά σημεία εξαιρετικού ενδιαφέροντος, όπως το Εθνολογικό Μουσείο, τα οποία δεν τα επισκέπτεται ο πολύς κόσμος. Εχουμε και αίθουσες, όπως η Καπέλα Νικολίνα, που ανοίγουν για μικρά γκρουπ κατόπιν αιτήματος, λόγω της ευαισθησίας τους», σημειώνει.

Θεματοφύλακας της Ιστορίας-1

Η Καπέλα Σιστίνα, «πετράδι του στέμματος» για τους περισσότερους επισκέπτες στο Βατικανό.

Πηγή συζητήσεων

Ιστορικός τέχνης και μητέρα τριών παιδιών, η δρ Γιάτα γεννήθηκε στη Ρώμη το 1962, ενώ η συνεργασία της με το Βατικανό ξεκίνησε από τη Βιβλιοθήκη του Βατικανού το 1996. Πόσο κρίσιμος είναι ο διορισμός μιας γυναίκας στο τιμόνι των μουσείων; «Προσωπικά για μένα δεν ήταν πολύ σημαντικό. Ομως συνειδητοποίησα τη σημασία του, εντός και εκτός Βατικανού, όταν ανέλαβα. Εντός, αποτελεί παράδειγμα, καθώς είμαι η μόνη γυναίκα που ηγείται μιας Kουρίας (σ.σ.: τμήμα της κεντρικής διοίκησης) του Βατικανού», σημειώνει.

Αν για κάποιους ο διορισμός της αποτέλεσε πηγή συζητήσεων, η ίδια επικεντρώνεται στα στοιχήματα της θητείας της, μεταξύ των οποίων η αξιοποίηση της τεχνολογίας. «Διαθέτουμε ένα πολύ σοφιστικέ σύστημα εισιτηρίων. Υποδεχόμαστε 22.000 επισκέπτες ημερησίως και το 80% έχει ήδη αγοράσει τα εισιτήριά του ηλεκτρονικά. Και γι’ αυτό χρειάζεσαι αρκετό προσωπικό», λέει. Περιγράφει με περηφάνια τη νέα ιστοσελίδα των μουσείων η οποία περιλαμβάνει ηλεκτρονικό κατάλογο των έργων που εκτίθενται, αλλά και την ανάπτυξη 70 μικρών βίντεο που ενισχύουν την ψηφιακή περιήγηση. «Παράδοση και καινοτομία είναι ο νικητήριος συνδυασμός», υπογραμμίζει.

Η δρ Γιάτα προτρέπει τους Eλληνες επισκέπτες των Mουσείων του Βατικανού μέχρι τον Μάρτιο του ’19 να ακολουθήσουν μια περιοδική διαδρομή-αφιέρωμα στον Γιόχαν Γιόαχιμ Βίνκελμαν (1717-1768), «πατέρα» της σύγχρονης αρχαιολογίας, ο οποίος ξεχώριζε το «ήρεμο μεγαλείο» των αρχαιοελληνικών αγαλμάτων που παρατηρούσε στο Βατικανό.

Τι όρια μπορεί να θέτει η ρωμαιοκαθολική παράδοση σ’ ένα συνεχώς εναλλασσόμενο διεθνές περιβάλλον; «Τα μουσεία, όπως και η Βιβλιοθήκη του Βατικανού, είναι ανοικτά σε ανθρώπους όλων των πίστεων», σημειώνει, συμπληρώνοντας ότι μια έκθεση ισλαμικής τέχνης από τις συλλογές του Βατικανού ταξίδεψε στα Εμιράτα πριν από 3 χρόνια και παρουσιάστηκε φέτος στην Αυστραλία.

Στο ανοικτό παράθυρο ο ήλιος αγκαλιάζει ακόμα την Πινακοθήκη, παρέχοντας ευκαιρίες για ψηφιακές «στιγμές», αν και τα μουσεία δεν διαθέτουν επίσημες σελίδες στο Instagram ή στο Facebook. «Προτιμούμε να δουλεύουμε με ό,τι διαθέτουμε, αντί για έναν διασκορπισμό ενέργειας», παρατηρεί η δρ Γιάτα μ’ ένα ακόμα χαμόγελο. «Στο τρίπτυχο ιστορία – πίστη – τέχνη, το δικό μας χρέος είναι να διατηρούμε το παρελθόν για τις επόμενες γενιές».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή