Η συζήτηση στην επιτροπή αναθεώρησης την Τετάρτη δεν ήταν για την αναθεώρηση. Ο συνωστισμός σχεδόν σύσσωμης της συνιστώσας των πανεπιστημιακών του ΣΥΡΙΖΑ –Παρασκευόπουλος, Αναγνωστοπούλου, Δουζίνας και, βεβαίως, Αριστείδης Μπαλτάς– ευθύνεται για τη συντεχνιακή στένωση της διαδικασίας στο άρθρο 16. Παρότι μονοθεματική, όμως, η συζήτηση δεν κατέληξε «εκτός θέματος». Ηταν διαφωτιστική για δύο λόγους. Ο πρώτος ήταν το αθέλητο νόημα όσων ειπώθηκαν. Και ο δεύτερος, βεβαίως, ότι μόνον από την αντιπαράθεση για το άρθρο περί πανεπιστημιακής εκπαίδευσης μπορεί κανείς να προεξοφλήσει και την τύχη του αναθεωρητικού εγχειρήματος.
Σε ένα κλίμα «μεταξύ μας», χωρίς εμφανώς να τους καθοδηγούν μιντιακοί ή προεκλογικοί χαλινοί, οι καθηγητές του ΣΥΡΙΖΑ μίλησαν εκ βαθέων. Μίλησαν θεωρητικά για το πώς ορίζουν σήμερα τον χώρο που η Αριστερά τα τελευταία σαράντα πέντε χρόνια αντιλαμβανόταν –και, όταν μπορούσε, νεμόταν– σαν δικό της εκκολαπτήριο.
Τι είναι το δημόσιο πανεπιστήμιο; Είναι ο φορέας που μόνον αν είναι κρατικός μπορεί να σώσει «τη Γη, την οικουμένη» από τον κίνδυνο της «αυτοκαταστροφής της» (Παρασκευόπουλος). Αν οι σχολές μετεωρολογίας και φυσικής της ατμόσφαιρας ήταν ιδιωτικές, δεν θα παρήγαν «οικολογική σκέψη» – όπως, ας πούμε, οι ιδιωτικές ιατρικές, προφανώς, δεν παράγουν θεραπευτική, αλλά λοιμική σκέψη.
Τι είναι το μη κρατικό πανεπιστήμιο; Είναι μια επιχείρηση που «θα μπορούσα να την αγοράσω εγώ σαν σεΐχης» (Μπαλτάς), υποταγμένη «στη λογική του ανταγωνισμού της αγοράς». Ολες οι έννοιες που επικαλούνται οι οπαδοί της «μεταρρυθμιστικής βόμβας» στην εκπαίδευση, όπως η αξιολόγηση, είναι δηλητηριασμένες από τον αγοραίο ανταγωνισμό. Εκτός, ίσως, από την αριστεία, για τη δηλητηρίαση της οποίας διεκδικεί την πατρότητα ο ίδιος ο Μπαλτάς, αφού πέτυχε, με την παρθενική του κοινοβουλευτική ομιλία, να χρησιμοποιείται πια η λέξη κυρίως ειρωνικά.
Πέτυχε, δηλαδή, μια γλωσσική δολιοφθορά που ο ίδιος και οι ομοϊδεάτες συνάδελφοί του είχαν ήδη πετύχει για τις λέξεις «δημόσιο» και «πανεπιστήμιο». Πρόκειται για επίτευγμα που επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά από το πανόραμα αριστερών κοινών τόπων στην επιτροπή.
Η οχύρωση του «σκεπτόμενου» ΣΥΡΙΖΑ στον πιο αναχρονιστικό από τους συνταγματικούς αναχρονισμούς δεν είναι, βεβαίως, ούτε αφύσικη, ούτε αναπάντεχη. Δείχνει, ωστόσο, ότι το τίμημα για να ολοκληρωθεί το αναθεωρητικό εγχείρημα στην επόμενη Βουλή θα είναι να μείνει ίδιο το άρθρο 16 για την επόμενη δεκαετία. Δείχνει δηλαδή ότι η Ν.Δ. –και οι υπόλοιπες δυνάμεις του ευρωπαϊκού τόξου– πρέπει να θυσιάσουν τα πανεπιστήμια για να περαιώσουν μια χωλή αναθεώρηση.
Με την καθήλωσή του στο ταμπού των κρατικών πανεπιστημίων, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κάψει την ευκαιρία για αλλαγή του Συντάγματος – όσα τεχνάσματα κι αν μηχανεύεται η Ν.Δ. για να εκμαιεύσει τάχα τη συναίνεσή του. Αυτό που εκτυλίσσεται τώρα στην επιτροπή είναι ένα πρόωρο μνημόσυνο της αναθεώρησης. Αλλά και ένα όψιμο μνημόσυνο για το «16».