Μαλακή ζύμη στα χέρια δημεγερτών

Μαλακή ζύμη στα χέρια δημεγερτών

2' 55" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

​​Εσπασαν κράσπεδα πεζοδρομίων και σκαλοπάτια σπιτιών, πέταξαν μολότοφ, ακόμη και από ταράτσες πολυκατοικιών, έκαψαν κάδους και αυτοκίνητα, έστησαν οδοφράγματα, θρυμμάτισαν ιδιωτικά και δημόσια αγαθά, κατά τα συνήθη. Η ρουτίνα της καταστροφής δεν είναι εξέγερση, το γνωρίζουν, δεν υπάρχει τίποτα το επαναστατικό στην επανάληψη της κατερείπωσης, είναι «πόλεμος» για τον έλεγχο των πραγμάτων. Ενας συνεχής κύκλος βίας για τη διατήρηση της καθεστηκυίας ανωμαλίας. Δεν θα αλλάξει κάτι αν δεν αλλάξει πρώτα ο καθένας από εμάς, τους θεατές, τους εθισμένους στην ανομία (η «αγανάκτηση» θόλωσε τους κανόνες), στην αντιστροφή της πραγματικότητας (τα μνημόνια έφεραν την κρίση, όχι η κρίση τα μνημόνια), στην επιβολή των ακροτήτων επί της νηφαλιότητας, των παραλογισμών επί της σύνεσης, της οργής επί της λογικής.

Το συναίσθημα, όπλο στα χέρια του δημεγέρτη, κινεί τα πάντα έξω από κάθε μέτρο. Εύκολα καλλιεργούνται κλισέ θυμού και μίσους προς τα σκοτεινά διευθυντήρια (πάντα οι άλλοι φταίνε), γρήγορα μεταδίδεται ο φόβος προς τους επικίνδυνους «άλλους», άμεσα αναλώνονται οι υποσχέσεις για ολοκληρωτική κάθαρση και μελλοντική ευτυχία.

Λέξεις όπως σωτηρία, δικαιοσύνη, ελευθερία, με νόημα ευρύ, γενικό διεγείρουν το θυμικό. Ομως η αμφισημία τους καταστρέφει τους μηχανισμούς προσέγγισης ενός πιο συγκεκριμένου νοήματος, και γινόμαστε ζύμη στα χέρια λαϊκιστών, γινόμαστε οπαδοί, ευάλωτοι στον παρορμητισμό, στη χειραγώγηση, στον πρωτογονισμό, στις ακραίες πεποιθήσεις, στη βαρβαρότητα.

Καθώς πλησιάζουν εκλογές, ο ορυμαγδός του διαδικτυακού σχολιασμού που ξεσηκώνει τα πλήθη με παλμό ποδοσφαιρικού γηπέδου, η αρένα των κάθε είδους «εντευκτηρίων» εντείνουν την πόλωση και τη σύγχυση. Προπαγάνδα, ψευδείς ειδήσεις, υπερβολές, νοσηρότητες που αποσπώνται από την ιστορική εμπειρία και επιβάλλονται ως πυξίδες, συνθηματολογία, δημαγωγία, λασπολογία προσφέρουν εκτόνωση στα ακραία συναισθήματα, διευκολύνοντας την κυριαρχία του θυμικού.

Ομως τι είναι θυμικό και τι ορθός λόγος; Θυμικό είναι «η σφαίρα εκείνη της ψυχής που περικλείει το συναίσθημα και τη βούληση» ή είναι «όσα αισθανόμαστε και σκεφτόμαστε, που ρυθμίζονται από το νευρικό και ορμονικό σύστημα». Ορθολογισμός είναι η φιλοσοφική θεωρία που δέχεται ως γνώμονα, αφετηρία, βάση της γνώσης, τη λογική. Σύμφωνα με τους ορθολογιστές φιλοσόφους, από τον Πλάτωνα ώς τους Καρτέσιο, Πασκάλ, Λάιμπνιτς, Σπινόζα, Χέγκελ κ.λπ., τον κόσμο τον κατανοούμε με τον ορθό λόγο, με αυτόν μπορούμε να προβλέψουμε την πορεία του. Είναι τρόπος σκέψης, δεν είναι ιδεολογία, ούτε είναι απαραίτητα ο λόγος των νικητών, της εξουσίας.

Οι δύο λέξεις δεν έχουν πάντα σαφές περιεχόμενο ούτε χωρίζουν τον κόσμο σε δύο καθαρά μέρη. Αποκτούν, ανάλογα με τη χρήση, πλήθος συμπαραδηλώσεων. Επειτα, συχνά, τόσο οι εκρήξεις του θυμικού όσο και οι συνετές στρατηγικές επιβίωσης αποτελούν όψεις του ίδιου αδιεξόδου. Η όποια λύση δεν χτίζεται ούτε μόνο με οργή ούτε μόνο με «ρεαλιστικά» τετελεσμένα. Θυμικό και ορθός λόγος πάνε παρέα, ομονοώντας και διαφωνώντας, δίνοντας και παίρνοντας. Και τα δύο είναι απαραίτητα για τη σύγκλιση των μερών στην εσωτερική κι εξωτερική ζωή.

Το καλό, η αρετή, βρίσκεται στο μέσον ανάμεσα σε δύο άκρα, στις δύο κακίες, την υπερβολή και την έλλειψη, είτε στα πάθη είτε στις πράξεις, έλεγε ο Αριστοτέλης στα «Ηθικά Νικομάχεια». Δεν υπάρχει ποτέ περίπτωση κάποιος στα άκρα να κάνει το σωστό.

Ομως το μέσον δεν μας συγκινεί. Μας συγκινούν τα άκρα.

Η χώρα μας είναι ένας τόπος όπου μπορούμε να βεβαιώσουμε τα πάντα με την ίδια αληθοφάνεια: εφικτά και ανέφικτα, υπαρκτά και φανταστικά. Επιχειρήματα και παραληρήματα είναι εναλλάξιμα. Ωστόσο ο χρόνος φθείρει ό,τι λάμπει υπερβολικά. Αλλά και τα συναισθήματα, όταν ερεθίζονται υπέρμετρα, σταδιακά φθίνουν. Οι διαλυμένες εποχές μπορούν να παρουσιάσουν τα πράγματα ολόγυμνα, να αφήσουν να φανούν, μέσα από τα τεμαχισμένα κελύφη, πικρές αλήθειες. Ισως αυτή η υποψία γνώσης να διασκορπίσει τη σύγχυση ως προς το τι είναι πτώση και τι ανάταση, ως προς το ποια είναι η ασφαλέστερη και ωφελιμότερη πορεία.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή