Οταν τελείωνε ο πόλεμος στην Ευρώπη το 1945, οι νικητές γιόρταζαν και οι ηττημένοι αναστέναζαν με ανακούφιση. Ολους τους ένωνε η επιτακτική ανάγκη να ηρεμήσουν και να προσπαθήσουν να μαζέψουν τα κομμάτια τους. Να επιστρέψουν επιτέλους στις ζωές τους, παύοντας να αγκομαχούν μόνο και μόνο για να επιβιώσουν. Αυτό ήταν και το μόνο που δεν χώριζε νικητές και ηττημένους: ένας πόλεμος φέρνει στα γόνατα τους πάντες.
Κι ωστόσο, η Ευρώπη τον πρώτο εκείνο καιρό της πολυπόθητης ειρήνης, όχι μόνον τους πρώτους μήνες αλλά ακόμα και έπειτα από κάποια χρόνια, ήταν μια έρημη χώρα στην οποία η ανεξέλεγκτη, αχαλίνωτη, συχνά σαδιστική βία συνέχιζε να κυριαρχεί.
Οι εικόνες από τα πλήθη που πανηγυρίζουν και αγκαλιάζονται σε πλατείες και πρωτεύουσες, με ζευγάρια που φιλιούνται παθιασμένα το 1945, είναι μόνον η μία πλευρά της εικόνας. Οχι απατηλή, όχι όμως και πλήρης: η διάλυση των θεσμών, η ανομία, η πείνα, η έλλειψη στέγης, ο βάναυσος (και συχνά οριστικός) χωρισμός οικογενειών, η εξοικείωση με τη βία τόσων χρόνων, όλα εξασφάλισαν το αυτονόητο: ότι η βιαιότητα, ακόμα και στις πιο ακραίες της μορφές, δεν έπαψε ως διά μαγείας με το που η Γερμανία υπέγραψε την άνευ όρων συνθηκολόγηση.
Φυλετικό μίσος (ακόμα και μετά το 1945, στην Ανατολική Ευρώπη οι επιζήσαντες Εβραίοι υπέφεραν), εκδικητική μανία, βίαιη κατάληψη της μισής ηπείρου από τη Σοβιετική Ενωση και, πάνω απ’ όλα, μια ολική κατάρρευση σε υποδομές, θεσμούς, νόμους, στοιχειώδεις αρχές ηθικής τάξης.
Αυτός ο, ας πούμε, ευρωπαϊκός νεκρός χρόνος ανάμεσα στη βία του πολέμου και στη βία της ειρήνης, σε μια Ευρώπη δηλαδή που προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια της, είναι σήμερα σχεδόν λησμονημένος. Πέρασαν πολλές δεκαετίες και η Γηραιά Ηπειρος απόλαυσε χρόνια ευημερίας, κράτος κοινωνικής πρόνοιας, κυρίως ειρήνης, κανονικότητας.
Σήμερα, σε μια φάση διαφαινόμενης κατάρρευσης των θεμελιωδών δημοκρατικών πυλώνων της ευρωπαϊκής ενοποίησης, υποτίθεται ότι έχουμε ακόμα την ειρήνη που επήλθε, έστω και αργά ή σπασμωδικά, μετά το 1945. Ηδη, όμως, έχουμε απολέσει την κανονικότητα. Από τις ψευδείς ειδήσεις και τις τακτικές «δολοφονίας χαρακτήρων» στις οποίες επιδίδονται δήθεν ειδησεογραφικά μέσα έως τους βανδαλισμούς μέσα στην πόλη, την είσοδο των λούμπεν, υποκοσμικών στοιχείων στο Κοινοβούλιο και, βέβαια, την έξαρση της βίας, η κανονικότητα μοιάζει με ένα όνειρο που μπορούμε πλέον όλοι μαζί να νοσταλγήσουμε με θλίψη.
Κι όμως, δεν προερχόμαστε από μια περίοδο ολοκληρωτικού πολέμου, κάθε άλλο. Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας βέβαια, έπειτα από σχεδόν μία δεκαετία κρίσης σε όλα τα επίπεδα, και μιας πολιτικής τοξικότητας που έρχεται να συμπληρώσει το κακό σαν χαριστική βολή, μερικές φορές τα πάντα φωνάζουν ότι εισερχόμαστε εκ νέου σε μια ιστορική φάση με στοιχεία εφιαλτικά. Από το επεισόδιο με τον Ζακ Κωστόπουλο και την κτηνωδία στη Ρόδο έως τον μηδενιστικό βανδαλισμό της 6ης Δεκεμβρίου (και της 17ης Νοεμβρίου), εκεί έξω υπάρχει κάτι πολύ ανησυχητικό.