«Ή πιστεύουμε σ’ αυτό που είμαστε, ή ας το εγκαταλείψουμε», λέει στη συνέντευξή του στην «Κ» ο Κωστής Χατζηδάκης με αφορμή το νέο βιβλίο του για την περιπέτεια των μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα και όχι μόνο. Τα «Κίτρινα Γιλέκα», σημειώνει ο αντιπρόεδρος της Ν.Δ., είναι ένα μήνυμα για όλους, και «πρωτίστως για εμάς και ακόμα πιο πολύ για τον ίδιο τον μεταρρυθμιστικό πυρήνα της Νέας Δημοκρατίας». Γιατί, όπως επισημαίνει, «υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν ότι όλα αυτά είναι εύκολα. Οχι, δεν είναι εύκολα! Πρέπει να εξηγείς, να κερδίζεις τα μυαλά και τις καρδιές των ανθρώπων, να θέτεις ρεαλιστικούς στόχους. Οσο λάθος είναι η δειλία και η μετάθεση των λύσεων προς το μέλλον, άλλο τόσο λάθος είναι η ελαφρότητα πως μπορεί κάποιος επειδή έχει ένα σχέδιο μπροστά του να το εφαρμόσει την άλλη μέρα το πρωί».
Το απέδειξε η μνημονιακή εμπειρία δέκα ετών. «Ευθύνη του πολιτικού δεν είναι μόνο να ακούει κάποιες ομάδες συμφερόντων, αλλά κυρίως να προτείνει λύσεις για τους πολλούς ανυπεράσπιστους Ελληνες. Σ’ αυτό, το ελληνικό πολιτικό σύστημα έχει αποτύχει. Δεν έπρεπε να προκύψει το μνημόνιο για να γίνουν μερικές αλλαγές που επί δεκαετίες συζητήθηκαν και αναβλήθηκαν στην Ελλάδα», επισημαίνει. Αλλαγές ή μεταρρυθμίσεις, ένας «καταραμένος» όρος που έχει φορτιστεί αρνητικά και είναι ένας απ’ τους λόγους που έγραψε το βιβλίο «Μεταρρυθμίσεων ανάβασις: Ευρωπαίοι εξ ανάγκης ή εκ πεποιθήσεως» (εκδ. Παπαζήση) που παρουσιάζουν αύριο στις 18.00 οι Κ. Μητσοτάκης, Στ. Θεοδωράκης και Γ. Παγουλάτος. Δεν ήταν, βέβαια, ο μόνος, καθώς φαίνεται να πιστεύει ότι έχει φτάσει η ώρα της αλήθειας για όλους: «Δεν μπορούμε να μασάμε τα λόγια μας και πρέπει να δείξουμε ο καθένας ξεκάθαρα και με θάρρος τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει η Ελλάδα». Διατρέχοντας την πορεία των πραγμάτων τις τελευταίες δεκαετίες, «ακόμα και στο επίπεδο της νεολαίας υπήρξε μια σταδιακή αποϊδεολογικοποίηση. Στη γενιά τη δικιά μας είχε αναδειχθεί, 30 χρόνια πριν, το θέμα των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Το θέμα της σύνδεσης των πανεπιστημίων με τις επιχειρήσεις και την αγορά εργασίας. Ολα αυτά δεν μπορούν να μένουν στην άκρη και στη συνέχεια να περιμένουμε πως οι νέοι θα μας ψηφίσουν». «Στον ψυχισμό ενός μεγάλου τμήματος της κοινωνίας υπήρχε το απωθημένο της Αριστεράς», γράφει ο Χατζηδάκης, σημειώνοντας ότι θα την προτιμούσε πιο υπεύθυνη, αλλά της αναγνωρίζει ότι κέρδισε την ιδεολογική μάχη. Οπως λέει στην «Κ», «παρίστανε την προοδευτική και έδειξε πως είναι πιο συντηρητική από τους συντηρητικούς. Ευθύνη όμως δική μας, του μεγάλου ευρωπαϊκού κεντροδεξιού κόμματος, είναι να δούμε τα πράγματα από την αρχή, να διδαχθούμε από τα λάθη μας και να εφαρμόσουμε μια σύγχρονη μεταρρυθμιστική ευρωπαϊκή πολιτική αύριο το πρωί. Γιατί αλλιώς θα φύγουν και οι υπόλοιποι νέοι, θα πάνε στο εξωτερικό, και η Ελλάδα θα γίνει μια χώρα γερόντων».
– Αναφέρεστε επανειλημμένως στην ιδεολογική κυριαρχία της Αριστεράς και στο κεντροδεξιό φοβικό σύνδρομο. Δεν φέρει ευθύνες και η Ν.Δ.;
– Δεν αντιλέγω ότι υπάρχουν ευθύνες. Το ΠΑΣΟΚ άνοιξε τον δρόμο προς τον κρατισμό και τον λαϊκισμό, εμείς δεν είχαμε το θάρρος να αντισταθούμε όσο θα έπρεπε και ο ΣΥΡΙΖΑ το τερμάτισε! Και αν η Νέα Δημοκρατία έμεινε όρθια, είναι γιατί μέσα στις κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας υπήρχαν πάντοτε και προσπάθειες και δυνάμεις που έδειχναν προς τη σωστή κατεύθυνση. Και ο κόσμος της Ν.Δ. σε πολύ μεγάλο βαθμό ήταν διαπαιδαγωγημένος με την ανάγκη να είμαστε σοβαροί, υπεύθυνοι και να μη ζούμε πάνω από τις δυνάμεις μας.
Σίγουρα κάναμε ένα βασικό λάθος: απαξιώσαμε μόνοι μας εμείς οι κεντροδεξιοί την ιδεολογία μας. Για παράδειγμα, εγώ ως φοιτητής έχω τύχει σε συγκεντρώσεις τότε της Νέας Δημοκρατίας όπου διάφοροι βουλευτές έλεγαν «ο σοσιαλισμός είναι καλό πράγμα, αλλά δεν μπορεί να εφαρμοστεί». Αρα εμείς είμαστε το αναγκαίο κακό. Μα αν οι άλλοι είναι το καλό και εμείς το αναγκαίο κακό για ποιο λόγο να εμπνευστούν οι νέοι από μας; Οι Ελληνες και κυρίως οι νέοι δεν ψάχνουν λογιστές. Ψάχνουν πολιτικούς που θα τους εμπνεύσουν.
– Ως τέτοιος πιστεύετε ότι ψηφίστηκε ο Αλέξης Τσίπρας;
– Προέκυψε μετά τη βίαιη προσαρμογή και την πολιτική λιτότητας που εφαρμόστηκε. Ομως ο Τσίπρας δεν ήρθε απλώς ως μία κεντροαριστερή ή αριστερή επιλογή. Ηρθε ως μια δύναμη που θα έκανε περίπου κατάληψη στην Ευρώπη για να περάσει το δικό μας. Και από εκεί και πέρα, επειδή η κατάληψη δεν έγινε βιώσαμε όσα βιώσαμε το ’15. Στη συνέχεια δε, επειδή δεν πιστεύει την πολιτική που πρέπει να εφαρμοστεί και κρατάει τη μύτη του για όλες τις διαρθρωτικές αλλαγές που είναι αναγκασμένος τυπικά να εφαρμόσει, έχουμε χάσει το στοίχημα.
– Εσείς δηλαδή ως κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας τις πιστεύατε τις αλλαγές;
– Υπήρχαν υπουργοί οι οποίοι, σε διαφορετικές κυβερνήσεις της Κεντροδεξιάς, βγήκαν μπροστά και στήριξαν αλλαγές. Υπήρξαν και βραδυπορούντες ανάμεσά μας. Εγώ ο ίδιος έτυχε να ακούω ψιθύρους όταν ξεκίνησα με εντολή του Κώστα Καραμανλή να χειρίζομαι το θέμα της Ολυμπιακής: «Νέα Μαριέττα μας προέκυψε από τις Βρυξέλλες». Και στη συνέχεια όταν προσπαθούσα στην κυβέρνηση Σαμαρά να πάρει σάρκα και οστά η περιβόητη εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ υπήρξαν αντιδράσεις μέσα από την παράταξή μας. Οι οποίες περιέργως εγκαταλείφθηκαν όταν ορισμένες ρυθμίσεις που είχαμε περάσει εμείς από την εργαλειοθήκη τις πέρασε ο ΣΥΡΙΖΑ. Δεν μπορεί να θεωρούμε εμείς μόνοι μας την Αριστερά κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Ή πιστεύουμε σ’ αυτό που είμαστε ή ας το εγκαταλείψουμε.
– Πλέον τα πράγματα έχουν κάνει τον κύκλο τους και το εκκρεμές επιστρέφει στην κοινή λογική;
– Πιστεύω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ καταρρέει με μεγαλύτερη ταχύτητα από ό,τι καταρρέουν οι δοξασίες που τον έφεραν μέχρι εδώ. Ακόμα υπάρχουν αντιλήψεις ότι μπορεί να έχουμε επενδύσεις χωρίς επενδυτές και εργαζόμενους χωρίς επιχειρηματίες. Και δουλειά δική μας είναι όχι μόνο να κάνουμε αντιπολίτευση στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά να δείχνουμε ποιος είναι ο δρόμος της Ευρώπης και της κοινής λογικής. Να εξηγούμε ότι τα μέτρα μας για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις αφορούν πρωτίστως τους εργαζομένους. Γιατί αν πάρει εμπρός η μικρομεσαία επιχείρηση θα προσλάβει νέους εργαζομένους και θα δώσει αυξημένους μισθούς στους σημερινούς εργαζομένους.
– Στο βιβλίο τάσσεσθε ξεκάθαρα κατά της «αντικομμουνιστικής ρητορείας». Είναι αυτή μια έμμεση αιχμή για έξαλλες φωνές εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ που ακούγονται μέσα στη Ν.Δ.;
– Μα όταν κατέβεις από το γραφείο μου και συζητήσεις με τον κομμωτή κάτω δεξιά και τον σεκιουριτά απέναντι, οι άνθρωποι αυτοί περιμένουν να τους πω τι θα κάνουμε εμείς. Γιατί μπορεί να πιστέψουν και να ακουμπήσουν σ’ εμάς. Δεν περιμένουν να φωνάξουμε εντονότερα για τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν τους νοιάζει ο πολιτικός καβγάς. Βεβαίως θα αναδείξουμε τα λάθη της κυβέρνησης. Αλλά αν δεν μιλήσουμε οι ίδιοι για τον εαυτό μας και για το αύριο το οποίο σχεδιάζουμε, ποιος θα μιλήσει;
– Με τον Αδωνι Γεωργιάδη πώς είναι η σχέση σας;
– Η συνεργασία μας είναι πολύ καλή. Ο καθένας από μας έχει διαφορετική διαδρομή και διαφορετικό τρόπο έκφρασης των θέσεών του. Αλλά η Νέα Δημοκρατία δεν είναι ένα κόμμα μόνο για τον Χατζηδάκη. Είναι ένα πιο πλατύ κόμμα και ο καθένας συνεισφέρει κάτι διαφορετικό. Η δική μου ταυτότητα είναι γνωστή και αυτή θα παραμείνει. Οσοι με παρακολουθούν ξέρουν ότι είμαι προσηλωμένος στην Ευρώπη, στον πραγματισμό και στις μεταρρυθμίσεις.
Υπουργοί με… άντερα
Αρκεί η Ν.Δ. να εξηγήσει στην κοινωνία τις μεταρρυθμίσεις όταν γίνει κυβέρνηση; «Είμαστε υπέρ των τομών και ρήξεων –έχω παραστεί σε πολλές συγκεντρώσεις που όποιος λέει να κάνουμε τομές και ρήξεις χειροκροτείται– αλλά όταν αρχίζεις να τις προσδιορίζεις, ο καθένας που τον αφορούν αρχίζει να διαμαρτύρεται. Πρέπει όμως να παρουσιάζεις την προστιθέμενη αξία των μεταρρυθμίσεων, να υπογραμμίζεις ιδίως τη σημασία που έχουν για τους φτωχότερους και τους περισσότερο αδύναμους. Και φυσικά πρέπει να έχεις υπουργούς και κυβερνητικά στελέχη τα οποία θα έχουν τα “άντερα” να τις εφαρμόσουν», απαντά. Πόσο έτοιμη είναι η Ν.Δ. να τις εφαρμόσει; «Για όλους εμάς και ακόμα περισσότερο για τον Κυριάκο Μητσοτάκη θεωρώ πως η διακυβέρνηση του τόπου σ’ αυτή τη φάση είναι όπως λένε στα αγγλικά “make or break”. Ή θα πετύχουμε ή θα διακυβεύσουμε την ίδια την πολιτική μας αξιοπρέπεια. Πρέπει να γίνει μια κυβέρνηση που θα θυμίζει Εθνική Ελλάδος, να εκπλήξει ευχάριστα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και που θα ψηφίσει τα 5-6 βασικά νομοσχέδια στο πρώτο εξάμηνο», απαντά. Οσο για την πρόσκληση του Στ. Θεοδωράκη να μιλήσει στην αυριανή παρουσίαση του βιβλίου, παραδέχεται ότι η Ν.Δ. «πρέπει να πλατύνει». Πιστεύει, μάλιστα, ότι σε αυτές τις συνθήκες η χώρα «δεν μπορεί να κυβερνηθεί ακόμα και αν η Ν.Δ. έχει αυτοδυναμία – από μια μονοκομματική κυβέρνηση», καθώς το διακύβευμα «δεν είναι για τη Ν.Δ., αλλά για την Ελλάδα. Πρέπει να δείξουμε ότι δεν αλλάζει κυβέρνηση, αλλά αλλάζει πορεία ο τόπος. Στην πορεία αυτή χωράνε όλες οι μεταρρυθμιστικές δυνάμεις, όλες οι δυνάμεις που πιστεύουν στην κοινή λογική. Και προφανώς το Ποτάμι ανήκει σ’ αυτές τις δυνάμεις.
Σεβόμαστε την αυτονομία τους. Αλλά η Ν.Δ. δεν κλείνεται στον εαυτό της και δεν χαρίζει συμμαχίες».