Σύστημα εσωτερικού ελέγχου και πρόληψη της απάτης στις επιχειρήσεις

Σύστημα εσωτερικού ελέγχου και πρόληψη της απάτης στις επιχειρήσεις

3' 5" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Από πολλές μελέτες έχει προκύψει το συμπέρασμα ότι η απάτη εις βάρος των επιχειρήσεων αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, με κύριο χαρακτηριστικό ότι οι περισσότερες προέρχονται εκ των έσω.

Παγκόσμια έρευνα απεκάλυψε ότι το 49% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι η εταιρεία τους ήταν θύμα απάτης τα τελευταία δύο χρόνια, εκ των οποίων 45% αφορούσε κατάχρηση περιουσιακών στοιχείων και 31% ηλεκτρονικό έγκλημα.

Σημαντική αύξηση έχει σημειωθεί επίσης στο ποσοστό των «εγκλημάτων λευκού κολάρου» (white collar crime), δηλαδή οικονομικών εγκλημάτων που έχουν διαπραχθεί από ανώτερα διοικητικά στελέχη (24% το 2017 από 16% το 2016).

Υπολογίζεται ότι περίπου το 90% των απατών γίνονται είτε από εργαζομένους στην επιχείρηση είτε με τη συμμετοχή εργαζομένων, ενώ μόνο το 20% από τις απάτες αποκαλύπτεται από τις ίδιες τις εταιρείες, οι οποίες στις περισσότερες περιπτώσεις επιλέγουν να αποσιωπήσουν το γεγονός.

Οι προαναφερόμενες απάτες μπορεί να έχουν ως συνέπεια την απώλεια περιουσιακών στοιχείων των επιχειρήσεων, τη δημοσιοποίηση παραπλανητικών χρηματοοικονομικών καταστάσεων (ισολογισμοί κ.λπ.) και σε πολλές περιπτώσεις τη διάλυσή τους.

Το σημαντικότερο μέσο το οποίο διαθέτουν οι επιχειρήσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση της απάτης είναι το σύστημα εσωτερικού ελέγχου, το οποίο εντάσσεται στο πλαίσιο της εταιρικής διακυβέρνησης, θέμα στο οποίο αναφερθήκαμε στο άρθρο μας της 2 Δεκεμβρίου 2018.

Με απλά λόγια, σύστημα εσωτερικού ελέγχου είναι το πλέγμα όλων των διαδικασιών και πολιτικών που προάγουν την ακρίβεια και αξιοπιστία των λογιστικών και επιχειρησιακών δεδομένων, προστατεύουν τους πόρους της οικονομικής μονάδας από τη σπατάλη και την απάτη, εκτιμούν τη πιστή εφαρμογή της πολιτικής της διοίκησης από τα διάφορα τμήματα και γενικότερα αξιολογούν τη συνολική αποτελεσματικότητα και απόδοση των λειτουργιών της οικονομικής μονάδας (Alexander Hamilton Institute, 2005).

Δυστυχώς, στη χώρα μας ο εσωτερικός έλεγχος σε πολλές επιχειρήσεις είναι εξίσου υποβαθμισμένος με τις επιτροπές ελέγχου, ή αν υπάρχει λειτουργεί υποτυπωδώς ή ο εσωτερικός ελεγκτής δεν έχει τις εξουσίες που απαιτούνται για να επιτελέσει το έργο του (π.χ., αναφορές απευθείας στη διοίκηση της επιχείρησης, διαχωρισμός αρμοδιοτήτων, εφαρμογή κανονισμού ελέγχου, κατάλληλη στελέχωση του τμήματος του κ.λπ.).

Στην πολυετή ελεγκτική μας εμπειρία έχουμε διαπιστώσει ότι η ανυπαρξία ή η δυσλειτουργία του εσωτερικού ελέγχου στις επιχειρήσεις δημιουργεί ευκαιρίες για τη διάπραξη απάτης, οι οποίες μπορεί να είναι απλοϊκές ή περίπλοκες με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας.

Χαρακτηριστικές είναι οι ακόλουθες περιπτώσεις απάτης, οι περισσότερες των οποίων διεπράχθησαν επειδή δεν υπήρχε διαχωρισμός αρμοδιοτήτων μεταξύ των υπαλλήλων /στελεχών της επιχείρησης.

• Λογιστής πλήρωνε τιμολόγια τα οποία είχε εκδώσει εταιρεία που είχαν συστήσει συγγενικά του πρόσωπα.

• Στέλεχος υπέβαλλε εξοδολόγια με φωτοτυπίες τιμολογίων εστιατορίων και βενζίνης τα πρωτότυπα των οποίων είχε συμπεριλάβει σε προηγούμενο εξοδολόγιο.

• Υπεύθυνος πιστώσεων έδινε με το αζημίωτο πολύμηνες παρατάσεις εξόφλησης οφειλών σε συγκεκριμένους πελάτες.

• Στη μισθοδοσία επιχείρησης επί σειράν ετών υπήρχε υψηλόμισθη υπάλληλος η οποία ουδέποτε είχε εργαστεί, αλλά ήταν «γνωστή» του οικονομικού διευθυντή.

• Βοηθός του υπεύθυνου πληρωμών υπέκλεψε τον κωδικό πρόσβασης στον τραπεζικό λογαριασμό της εταιρείας, έκανε πληθώρα εμβασμάτων σε προσωπικό του λογαριασμό στο εξωτερικό μια Παρασκευή και μετά εξαφανίσθηκε.

• Ο υπεύθυνος του τμήματος προμηθειών με περίτεχνες «φωτογραφικές» προκηρύξεις διαγωνισμών είχε κατορθώσει να γίνονται αναθέσεις έργων σε συγκεκριμένους προμηθευτές.

• Επιχείρηση δεν εμφάνιζε στον ισολογισμό της το πραγματικό ποσό των επισφαλών πελατών της, ενώ άλλη «φούσκωνε» τα αποθέματα για να βελτιώσει τα αποτελέσματά της.

• Είναι χαρακτηριστική στην ελεγκτική βιβλιογραφία η περίπτωση στελέχους μηχανογράφησης μεγάλης τράπεζας στην Αμερική, ο οποίος φρόντιζε να αφαιρεί από το ποσό της σύνταξης χιλιάδων συνταξιούχων 10 σεντ, τα οποία μετέφερε σε προσωπικό του λογαριασμό. Η απάτη αποκαλύφθηκε όταν γηραιά συνταξιούχος παραπονέθηκε στον διευθυντή της τράπεζας για τη μείωση των 10 σεντ.

Οι περισσότερες από τις προαναφερόμενες περιπτώσεις θα είχαν πιθανότατα αποφευχθεί αν στις επιχειρήσεις που έπεσαν θύματα απάτης λειτουργούσε το κατάλληλο σύστημα εσωτερικού ελέγχου.

* Ο κ. Γ. Σαμοθράκης είναι ορκωτός ελεγκτής λογιστής, η κ.Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνη του Φορολογικού Τμήματος της ASNetwork.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή