Το πρωί της περασμένης Παρασκευής οι κεντρικοί δρόμοι της χιονισμένης Πρίστινας γέμισαν με αμερικανικές σημαίες. Λίγες ώρες αργότερα, το Κοινοβούλιο της χώρας ενέκρινε τρία σχέδια νόμου που προβλέπουν τη μετατροπή της παραστρατιωτικής δύναμης ασφαλείας του Κοσόβου σε τακτικό στρατό και την ίδρυση υπουργείου Αμυνας. Ηδη, από την προηγούμενη ημέρα, ο πρέσβης των ΗΠΑ στο Κόσοβο Φίλιπ Κόσνετ είχε εκφραστεί ιδιαιτέρως θερμά υπέρ της ίδρυσης στρατού του Κοσόβου, χαρακτηρίζοντας «ιστορική» την ψηφοφορία.
Την ίδια ώρα, 40 χιλιόμετρα πιο βόρεια, στα μπαλκόνια των παλιών γιουγκοσλαβικών οικοδομικών συγκροτημάτων της βόρειας Μιτρόβιτσας, οι σερβικές σημαίες έμοιαζαν πιο ορατές από ποτέ. Λίγες ημέρες πριν, η πρωθυπουργός της Σερβίας Ανα Μπρνάμπιτς είχε προειδοποιήσει ότι η στρατιωτική επέμβαση είναι μια από τις πιθανές επιλογές του Βελιγραδίου απέναντι στην απόφαση της Πρίστινας. Οχι τυχαία, αμέσως μετά την ψηφοφορία έγινε επίσημα γνωστό ότι ο πρόεδρος της χώρας Αλεξάντερ Βούτσιτς επρόκειτο να επιθεωρήσει «άμεσα» τις σερβικές στρατιωτικές δυνάμεις που υπηρετούν στη ζώνη ασφαλείας (Ground Safety Zone) στην οριογραμμή με το Κόσοβο.
Οι αντιρρήσεις
Θα υπέθετε κανείς ότι η θερμή υποστήριξη των ΗΠΑ στη δημιουργία του τακτικού στρατού του Κοσόβου αποτελεί κομμάτι της ευρύτερης στρατηγικής του ΝΑΤΟ στην ευαίσθητη περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων. Κάτι τέτοιο όμως δεν συμβαίνει. Αντίθετα, το ΝΑΤΟ εξέφρασε ρητά την πλήρη αντίθεσή του στην απόφαση του Κοσόβου, με τον γ.γ. της Συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ να εκφράζει τη λύπη του για τις εξελίξεις, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας.
Παρόμοια στάση τήρησε και η Ευρωπαϊκή Ενωση, υπό την αιγίδα της οποίας διεξάγεται ο διάλογος Βελιγραδίου – Πρίστινας. Η αμερικανική ενθάρρυνση στη δημιουργία του στρατού του Κοσόβου έρχεται μάλιστα σε μια στιγμή οριακών σχέσεων Πρίστινας – Βρυξελλών. Πριν από μερικές εβδομάδες, μετά τη διπλωματική επιτυχία του Βελιγραδίου να αποτρέψει την ένταξη του Κοσόβου στην Interpol, η Πρίστινα επέβαλε δασμούς 100% στην εισαγωγή προϊόντων από τη Σερβία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, προκαλώντας την ιδιαίτερα έντονη αντίδραση των Βρυξελλών.
Ολα δείχνουν ότι οι ιστορικά αναπάντεχες παραδοξότητες που γεννά στα Δυτικά Βαλκάνια η γεωπολιτική εφαρμογή του δόγματος «Πρώτα η Αμερική» του προέδρου Τραμπ κλονίζουν συθέμελα τις ευρωατλαντικές βεβαιότητες του παρελθόντος. Θυμίζοντας με έναν τρόπο τη στρατηγική Τραμπ στο ζήτημα της Ιερουσαλήμ, οι ΗΠΑ εκμεταλλεύονται τη διπλωματική στασιμότητα και δημιουργούν συνειδητά νέα τετελεσμένα υπέρ των πιστών αλβανόφωνων συμμάχων τους στην περιοχή, επιχειρώντας ουσιαστικά να δεσμεύσουν όχι τόσο τη Σερβία όσο τελικά την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ. Ποιος άραγε θα περίμενε ότι θα ερχόταν μια μέρα που οι ΗΠΑ θα έρχονταν σε ρήξη με το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. στο έδαφος της χώρας που φιλοξενεί τη σημαντικότερη στρατιωτική αποστολή της Συμμαχίας (KFOR) στην ευρωπαϊκή ήπειρο;
Η παράκαμψη της ευρωατλαντικής οδού στη λήψη των αποφάσεων, υπέρ απευθείας διμερών συνεννοήσεων, επιβεβαιώνει ότι οι ΗΠΑ συμμερίζονται πλήρως το αίσθημα κόπωσης που επικρατεί στα Δυτικά Βαλκάνια ως προς τις υπάρχουσες δομές διπλωματικής συνεργασίας. Η Ουάσιγκτον μοιάζει να προεξοφλεί το ατελέσφορο του διαλόγου Βελιγραδίου – Πρίστινας, ίσως διαβλέποντας ότι η καταγραφή της ανόδου του ευρωσκεπτικισμού στις προσεχείς ευρωεκλογές θα αφαιρέσει τη διεύρυνση στα Δυτικά Βαλκάνια από τις προτεραιότητες της επόμενης Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Σε κάθε περίπτωση, η ίδρυση του τακτικού στρατού του Κοσόβου δύσκολα θα οδηγήσει στο άμεσο μέλλον σε μια ένοπλη σύρραξη με τη Σερβία. Θα υψώσει, όμως, νέα τείχη μεταξύ της αλβανόφωνης πλειοψηφίας και της σερβικής μειοψηφίας, θα αυξήσει την ήδη μεγάλη καχυποψία μεταξύ των δύο κυβερνήσεων και, ως μονομερής απόφαση κόντρα στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ, θα καταφέρει ένα καίριο πλήγμα στην αξιοπιστία των ευρωατλαντικών θεσμών.
* Ο κ. Μάκης Μυλωνάς εργάζεται ως σύμβουλος διεθνών σχέσεων και δημόσιων πολιτικών στην Αθήνα και στις Βρυξέλλες.