«Μα τι συμβαίνει με εσάς τους Ελληνες και αντιδράτε έτσι για το “όνομα”; Εχω φίλους στην Αγγλία, νέους ανθρώπους, ήπιους, κοσμοπολίτες, που μόλις τους ρωτήσεις για τη Μακεδονία, μεταμορφώνονται, αρχίζουν να φωνάζουν και να θυμώνουν». Ο έμπειρος Βρετανός δημοσιογράφος, που ήρθε στην Ελλάδα αυτές τις ημέρες για μια σειρά ραδιοφωνικών συνεντεύξεων με Ελληνες πολιτικούς και σχολιαστές, αναζητούσε μια απάντηση, διερευνώντας παράλληλα τα θέματα της «ταυτότητας».
Χθες το πρωί, ενώ ήταν σε εξέλιξη οι εκ νέου διαδηλώσεις στο Σύνταγμα λίγο πριν από την ψηφοφορία για τη συμφωνία των Πρεσπών στη Βουλή, σε κεντρικό κινηματογράφο ήταν η δημοσιογραφική προβολή της ταινίας του Γιώργου Λάνθιμου «Η ευνοούμενη», που θριάμβευσε με 10 υποψηφιότητες για Οσκαρ. Η εξαιρετική κινηματογραφική αυτή εκδοχή μιας ιστορικής περιόδου για την Αγγλία του 18ου αιώνα, με κεντρικά πρόσωπα τη βασίλισσα Αννα και τις ευνοούμενές της λαίδη Σάρα Μάρλμπορο και Αμπιγκεϊλ Χιλ, είναι απροσδόκητη (εστιάζει στις σύνθετες –και ερωτικές– σχέσεις των τριών αυτών γυναικών), μεγαλοπρεπής και την ίδια στιγμή απολύτως αποδομητική για την εξουσία, υποδόρια σαρκαστική και ανατρεπτική, ανθρώπινη με την πολυπλοκότητα της λέξης, το τραγικό και το γκροτέσκο της.
Η ιστορία, εν ολίγοις, έχει απ’ όλα, απεχθάνεται την «καθαρότητα» και όσοι προσπαθούν να της την επιβάλουν, ντε και καλά, για τους δικούς τους λόγους, μόνο κακό προκαλούν στους λαούς. Η ιστορία που γίνεται ταυτότητα, έχοντας απέναντί της έναν, τον ίδιο ή διαφορετικό κάθε φορά εχθρό, που μας επιβουλεύεται, αποσταθεροποιεί παρά ενώνει ως αφήγημα σε βάθος χρόνου. Ο φόβος για την απώλεια της ταυτότητας και η οργή είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Κοινωνίες διχασμένες ανάμεσα στην πραγματικότητα και στο φαντασιακό, στο παρόν και σε ένα εξιδανικευμένο παρελθόν, είναι πολλές. Δεν είναι μόνο η Ελλάδα αλλά και η Μεγάλη Βρετανία. Τι πράγματι είμαστε και τι νομίζουμε ότι είμαστε ή πώς θέλουμε να μας βλέπουν οι άλλοι.
Το θέμα, εξαιρετικά δαιδαλώδες, προφανώς δεν έχει μία μόνο απάντηση, επιδέχεται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις. Δύσκολα θα μπορούσε να εξηγήσει κανείς στον Αγγλο δημοσιογράφο χαρακτηρισμούς όπως «είσαστε οι σύγχρονοι κουκουλοφόροι», «μειοδότες», «τσεκουροφόροι», που ακούστηκαν και από τις δύο πλευρές χθες στη Βουλή. Θα κατανοούσε όμως τη φράση από την ταινία του Γιώργου Λάνθιμου: «Η εύνοια είναι ένα αεράκι που αλλάζει διεύθυνση διαρκώς».