Ενα έγκλημα που στην πλειονότητα των περιπτώσεων συντελείται εντός του πλαισίου του οικογενειακού και στενού φιλικού περιβάλλοντος είναι στην Ελλάδα η σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών. Εννέα στα δέκα θύματα γνωρίζουν τον δράστη, ο οποίος στις τέσσερις από τις δέκα περιπτώσεις είναι συγγενής, ενώ σε συγγενικό πρόσωπο του παιδιού οφείλεται συνήθως και η αποκάλυψη του συμβάντος. Συχνά, η σεξουαλική κακοποίηση δεν αποτελεί μεμονωμένο συμβάν, αλλά έχει επαναληφθεί αρκετές φορές πριν από την καταγγελία, η οποία γίνεται με καθυστέρηση, με αποτέλεσμα να «σκοντάφτουν» οι δικαστικές αρχές στην απουσία ευρημάτων που να πιστοποιούν την κακοποίηση.
Αυτά είναι ορισμένα από τα ευρήματα έρευνας της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ για τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών στη Βόρεια Ελλάδα τη δεκαετία 2005-2015. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο διδακτορικής διατριβής, η οποία εκπονήθηκε από την παιδίατρο Ελισάβετ Αντωνιάδου, υπό την επίβλεψη του κοσμήτορα της Σχολής, καθηγητή Θεόδωρου Δαρδαβέση. Εντοπίσθηκαν και αναλύθηκαν 229 καταγγελίες σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών που πιστοποιήθηκαν από ιατροδικαστικές υπηρεσίες του νομού Θεσσαλονίκης.
Από τα 229 παιδιά που εντοπίσθηκαν ως θύματα κακοποίησης, τα 165 (72,1%) ήταν κορίτσια και τα 64 (27,9%) ήταν αγόρια. Το εύρος των ηλικιών των παιδιών που μελετήθηκαν κυμαίνεται από τρεις μήνες έως και 17 έτη. Για τα αγόρια, ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 9 έτη και για τα κορίτσια τα 12 έτη. Ο μεγαλύτερος όγκος των καταγγελιών (65,2%) αφορούσε ολοκληρωμένη σεξουαλική πράξη. Στο 43,4% των περιπτώσεων η σεξουαλική κακοποίηση είχε συμβεί περισσότερες από μία φορά πριν από την καταγγελία, ενώ και σε αυτή την περίπτωση για τα αγόρια η κακοποίηση είναι συχνότερα επαναλαμβανόμενη σε σχέση με τα κορίτσια. Στη συντριπτική πλειονότητά τους, τα παιδιά γνώριζαν τον δράστη (93%), ενώ στο 38,2% των καταγγελιών ο υπαίτιος της κακοποίησης είχε σχέση συγγένειας με το παιδί. Σε ένα σημαντικό ποσοστό, που ανέρχεται στο 15% των περιπτώσεων, ο δράστης ήταν ανήλικος.
Προσέγγιση
Συχνότερο τρόπο «προσέγγισης» αποτελεί η εκμετάλλευση της εμπιστοσύνης του παιδιού από συγγενικά του άτομα (πατέρας, θείος, νονός) ή άτομα του στενού περιβάλλοντός του (πατριός, φίλος γονέων). Η αποκάλυψη της κακοποίησης στο 59% των περιπτώσεων οφείλεται σε συγγενικό πρόσωπο του παιδιού, όπως μητέρα, γιαγιά και αδελφή. Μία στις τέσσερις καταγγελίες προήλθε από νοσηλευτικό ή εκπαιδευτικό ίδρυμα και στο 15,2% η καταγγελία έγινε από το ίδιο το παιδί. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η καταγγελία έγινε με καθυστέρηση. Μόνον από το 25% των θυμάτων μπόρεσε να ληφθεί δείγμα για την πιστοποίηση της σεξουαλικής κακοποίησης –καθώς δεν είχαν περάσει περισσότερες από τρεις ημέρες μεταξύ εξέτασης και κακοποίησης– και εξ αυτών μόνο στο 10% ήταν δυνατόν να οδηγηθούν οι Αρχές στον δράστη.
Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας στην «Κ», η κυρία Αντωνιάδου τόνισε ότι το πρόβλημα της σεξουαλικής κακοποίησης βρίσκεται μέσα στην οικογένεια και οι όποιες παρεμβάσεις για την καταπολέμησή του θα πρέπει να εστιάσουν εκεί. «Οφείλουν να ευαισθητοποιηθούν οι γονείς για να προσέχουν ποιους βάζουν στο σπίτι τους, αλλά και να ενημερωθούν τα ίδια τα παιδιά ώστε να καταγγέλλονται εγκαίρως τα περιστατικά».