ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ
Μέρες Η΄ 2 Γενάρη 1961 –
16 Δεκέμβρη 1963
Φιλολογική επιμέλεια: Κατερίνα
Κρίκου-Davis
εκδ. Ικαρος, σελ. 371
Εννέα βιβλία προσωπικών ημερολογίων Μέρες Α΄- Μέρες Θ΄ καλύπτουν την 45ετία 1925-1971. Τα βιβλία είδαν το φως με τη φροντίδα ποικιλώνυμων προσωπικοτήτων μέσα σε μια επίσης 45ετία (1975-2018). Μια ογκωδέστατη εργασία ενενήντα ετών πραγματοποιήθηκε αποκαλύπτοντας την προσωπική φωνή του ποιητή Γιώργου Σεφέρη (1900-1971) σε όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής του.
Σε αντίθεση με τους προηγούμενους τόμους, τους οποίους στην πραγματικότητα είχε επιμεληθεί ο ίδιος ο ποιητής, τις «Μέρες Η΄» και «Μέρες Θ΄» της δεκαετίας 1961-1971 αυτή τη φορά συνέθεσε ευθέως από τις πρωτότυπες εγγραφές τους η φιλόλογος Κατερίνα Κρίκου-Davis. Εχουν κατά καιρούς γραφεί πολλά για το ότι ο «υστερόβουλος» Σεφέρης κατασκεύαζε μέσα στα ημερολόγιά του μια ωραιοποιημένη εικόνα του εαυτού του έχοντας κατά νουν την υστεροφημία του.
Η επιμελήτρια απορρίπτει την άποψη. Καταλογογραφώντας το αρχείο του, είχε την ευκαιρία να συγκρίνει μερικές από τις διασωθείσες πρωτότυπες εγγραφές του 1947 με την τελική μορφή που πήραν στον τόμο «Μέρες Ε΄», για να διαπιστώσει πως οι αποκλίσεις είναι ελάχιστες. Ενα ακόμα τεκμήριο γι’ αυτό που καταλαβαίνουμε, νιώθουμε, βλέπουμε, αντιλαμβανόμαστε – την αυθεντικότητα της προσωπικής φωνής του ποιητή.
Είναι μια φωνή ήρεμη και σταθερή, μια φωνή βαθιά και στοχαστική, μια φωνή που μαρτυρά οξεία ματιά και συναίσθημα. Παρατηρητής και ταυτόχρονα δρων υποκείμενο, ο Σεφέρης είναι ποιητής με τη διπλή έννοια της λέξης. Γράφει για άσκηση, για να μην ξεχνά τη συνήθεια της γραφής, μας θυμίζει η Κρίκου-Davis καταφεύγοντας στις «Μέρες Δ΄». Και ταυτόχρονα ζει τη ζωή «μέρα με τη μέρα». Διότι τη ζωή μας «δεν τη γράφουμε – το γράψιμο, ό,τι και να κάνεις, είναι μόνο ένα μέρος της ζωής» («Μέρες Ε΄»). Επαγγελματίας της ποίησης και της διπλωματίας, ο Σεφέρης ωστόσο δεν ζει διχασμένος. Δεν είναι η περίπτωση του λογοτέχνη που απλώς βιοπορίζεται. Τα επαγγελματικά του ημερολόγια περιλαμβάνουν, σύμφωνα με την επιμελήτρια, προσωπικές εγγραφές και τα προσωπικά του ημερολόγια περιλαμβάνουν πολιτικές εγγραφές – εγγραφές ενός διπλωμάτη, που μεταξύ άλλων χρημάτισε πρέσβης στο Λονδίνο την εποχή των τεταμένων ελληνοβρετανικών σχέσεων εξαιτίας του κυπριακού δράματος. Πτυχές του καθημερινού ιδιωτικού, του καλλιτεχνικού προσωπικού και του ταραγμένου δημόσιου χώρου συνομιλούν αρμονικά.
Η φωνή του Σεφέρη δεν είναι ούτε πατριαρχική ούτε πατρική. Είναι η φωνή ενός νομοθέτη της έκφρασης και ενός τεχνίτη ανάπλασης των συγκινήσεων, είναι η φωνή ενός κατασκευαστή του ρυθμού της ζωής που έχει ωστόσο διαρκώς επίγνωση του βάρους του θανάτου. Δεν είναι η περίπτωση του συγγραφέα που θεωρεί πως ό,τι αξίζει να μείνει από έναν καλλιτέχνη είναι το έργο του. Παρά την αδιάλειπτη αγωνία της πολιτικής (τη συνέχεια της οποίας γνώρισε υπό την αιματηρή μορφή της) και παρά τον επίπονο αγώνα της ποιητικής έκφρασης, είναι ένας τυχερός άνθρωπος, καθώς όλα φαίνεται για εκείνον να επικοινωνούν: η πραγματικότητα της πολιτικής, οι περίπλοκες ανθρώπινες σχέσεις, το δράμα της Ιστορίας – το ύφος των λέξεων, το ύφος των πραγμάτων, το ύφος μιας μέρας, το ύφος του ανθρώπου.
Η σεφερική φωνή αντηχεί διαρκώς μέσα μας, ο στοχασμός του μας συντροφεύει και οι ποιητικές αναπλάσεις του μας προσφέρουν στέρεο έδαφος και λαβή. Η εργασία της Κατερίνας Κρίκου-Davis είναι αξιοσύστατη. Ο τόμος «Μέρες Η΄» (ο τόμος «Μέρες Θ΄» θα κυκλοφορήσει σύντομα) δεν είναι τόσο σφιχτοδεμένος, δεν διαθέτει την υφολογική ενότητα των παλαιότερων ημερολογίων, πρόκειται ωστόσο για συνειδητή επιλογή. Διατηρώντας στοιχεία που καθ’ υπόθεσιν θα αφαιρούσε ο ποιητής, η επιμελήτρια κατόρθωσε να διατηρήσει μέσα στα κείμενα τον ιστορικό χρόνο της σύνθεσή τους.