Κέντρο της Αθήνας. Δυνατή μουσική, νεαρόκοσμος που γελάει και παραγγέλνει αυτό που γνωρίζει, αλλά και μεγαλύτεροι που κοιτούν με προσοχή τον κατάλογο αναζητώντας το διαφορετικό. Το πολύ γνωστό μπαρ του κέντρου της Αθήνας, που φιλοξενεί τις «Συναντήσεις», μοιάζει χώρος παράδοξος για… μια συζήτηση περί ισότητας ανδρών – γυναικών, ατομικών δικαιωμάτων, διεκδίκησης ίσων όρων και ευκαιριών. Ή μήπως όχι;
Απέναντί μου η Ιόλη Βρυχέα και η Μαργαρίτα Σκιάφου, δύο γυναίκες διαφορετικών γενεών, που όχι μόνο έχουν κατακτήσει τη θέση τους στο… βάθρο του μπαρ, αλλά κινητοποιούνται ώστε, όπως λένε, να βελτιωθεί η ορατότητα προς τις γυναίκες bartenders. Και η αλήθεια είναι ότι μετά το ξέσπασμα της κρίσης, την υπέρβαση της υπερβολής με την τοποθέτηση εκθαμβωτικών γυναικών πίσω από κάθε μπάρα και τη στροφή κάποιας μερίδας πελατών σε πιο εξεζητημένα ποτά, οι μπάρες της Αθήνας έγιναν κατά πλειοψηφία ανδρικές.
«Παλαιότερα υπήρχε πολύ πιο έντονα η ανάγκη να υπάρχει μια όμορφη παρουσία πίσω από το μπαρ», σημειώνει η Ιόλη Βρυχέα, η οποία έχει ήδη διαδρομή 24 ετών στον χώρο, αρχικώς ως εργαζόμενη και πλέον ως συνιδιοκτήτρια μπαρ. Και προσθέτει: «Οσο όμως μειώνεται η ανάγκη να υπάρχει μόνο η όμορφη παρουσία, όσο αυξάνεται η υπόσταση της συγκεκριμένης δουλειάς, τόσο μειώνονται οι γυναίκες και οι ευκαιρίες που τους δίνονται. Είναι κάτι σίγουρα προβληματικό». «Υπάρχει μάλλον ένα στερεότυπο, πολλοί θεωρούν ότι ένας άνδρας έχει περισσότερες δυνατότητες να αντιμετωπίσει καταστάσεις. Ετσι συχνά επιλέγονται ακόμη και αν αντικειμενικά δεν είναι εξίσου καλοί στη δουλειά. Το ίδιο ισχύει και για τους πελάτες, στην περίπτωση που πίσω από το μπαρ είναι άνδρας – γυναίκα. Εάν θέλουν να ζητήσουν κάποιο ιδιαίτερο ποτό, θα απευθυνθούν κυρίως στον άνδρα», συμπληρώνει η Μαργαρίτα Σκιάφου, που έχει ήδη 8 χρόνια στη «νύχτα» και πλέον είναι υπεύθυνη του μπαρ.
Η πραγματικότητα αυτή βρίσκεται και πίσω από την πρωτοβουλία που ανέλαβαν, μαζί με αρκετές άλλες γυναίκες bartenders, για τη διεξαγωγή ενός πάρτι όπου σε μπαρ και μουσική θα πρωταγωνιστούσαν αποκλειστικά οι γυναίκες. «Πριν από περίπου 1,5 χρόνο, όταν ξεκίνησα να συζητώ την κατάσταση, συνειδητοποίησα ότι είτε τους ακουγόταν πολύ τρελό είτε ο καθένας είχε μια πολύ εύκολη απάντηση για το τι συμβαίνει. Στόχος μας είναι να αρχίσει να συζητείται, γιατί όσο το συζητάς καταλαβαίνεις από πού προέρχεται», εξηγεί η Ιόλη το σκεπτικό πίσω από την πρωτοβουλία. «Θέλαμε να στείλουμε το μήνυμα ότι πρέπει να δοθεί η ευκαιρία. Να αντιληφθούν όλοι ότι μπορούμε και εμείς να κάνουμε εξίσου καλά αυτή τη δουλειά», προσθέτει η Μαργαρίτα, σχολιάζοντας πως μια λύση θα ήταν «οι επιχειρηματίες του χώρου να εμπιστεύονται περισσότερο, να βλέπουν πρώτα την αξία και μετά εάν ο υποψήφιος είναι άνδρας ή γυναίκα».
Καθώς η συζήτηση προχωρά, καθίσταται σαφές ότι και οι ίδιες αναγνωρίζουν ότι ξεκίνησαν κάτι χωρίς σαφή σχεδιασμό για τα επόμενα βήματα. Επί του παρόντος, μόνο ένα αντίστοιχο θερινό γυναικείο πάρτι βρίσκεται στον σχεδιασμό. Απέναντί μου δεν βρίσκονται δύο παλαιάς κοπής συνδικαλίστριες, αλλά δύο γυναίκες που αποφάσισαν να ανοίξουν τη συζήτηση για έναν χώρο που, εμφανώς πλέον, ξεπερνά τα θρυλικά – παραβατικά πρότυπα του παρελθόντος και αποκτά σαφή χαρακτηριστικά οικονομικού κλάδου και, μάλιστα, με σημαντική επίδραση στην οικονομία της χώρας. Και είναι σαφές ότι η συζήτηση αφορά πρωταρχικά και τις ίδιες. «Υπάρχει η συνήθεια και στην αντίληψη που έχουμε οι ίδιες οι γυναίκες για το πώς αντιμετωπίζουμε τα πράγματα. Και οι ίδιες θέλουμε χρόνο για να συνειδητοποιήσουμε τις κακές πρακτικές που σχετίζονται με το φύλο μας απέναντί μας. Μαθαίνουμε να τις θεωρούμε δεδομένες, άρα θέλει χρόνο, σκέψη, παιδεία, πράγματα να συμβαίνουν, για να ανοίγει η συζήτηση και να σκεφτόμαστε πιο ανοιχτά», εξηγεί η Ιόλη Βρυχέα.
Και οι δύο δεν θεωρούν τη δουλειά τους σκληρή, όχι παραπάνω από μιας καθαρίστριας ή μιας νοσηλεύτριας. Θεωρούν, δε, ότι αυτό που αντιμετωπίζουν οι ίδιες αντανακλά και σε άλλους τομείς της κοινωνίας: «Μακάρι να φτάναμε στο σημείο όπου το φύλο δεν είναι πρόβλημα, να αξιολογούμε τον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας με βάση αυτό που μπορεί να δώσει και όχι με βάση αυτό που φανταζόμαστε ή μας έχουν μάθει. Ισες δυνατότητες, ίσες ευκαιρίες».
Καθώς η συζήτηση προχωρά, ακουμπά στο πώς έχει αλλάξει η καταναλωτική συμπεριφορά στα μαγαζιά (άνοδος των πιο οικονομικών επιλογών, όπως η μπίρα και το κρασί, με παράλληλη ωρίμανση της τάσης και της γνώσης αρκετών bartenders, που προσπαθούσαν να μάθουν τον εκάστοτε καταναλωτή να μην πίνει 5 συνηθισμένα ποτά, αλλά 2 διαφορετικής, καλύτερης ποιότητας) όσο και το ίδιο το κλίμα στα μαγαζιά και στην πόλη της Αθήνας.
«Παλαιότερα στα μαγαζιά υπήρχε χαρά, ευφορία… το στοιχείο που λείπει πολύ είναι αυτό που οι ίδιοι οι άνθρωποι φέρνουν, ανεξαρτήτως του πόσα έχουν να ξοδέψουν», εξηγεί η Ιόλη, περιγράφοντας πως –ακόμη και σήμερα– ειδικά το κέντρο της πρωτεύουσας εμφανίζεται ιδιαιτέρως ευαίσθητο στις πολιτικές και οικονομικές αναταράξεις. «Η πολιτική κατάσταση παράγει ανασφάλεια, φόβο. Οταν είσαι στην αγορά εργασίας, λες “ας μαζευτώ, δεν ξέρεις τι έρχεται”. Οταν είσαι πιο μικρός, ίσως είναι οι γονείς που τραβάνε το χαλινάρι», προσθέτει η Μαργαρίτα. Ή, όπως, το συμπυκνώνει η Ιόλη, «το κέντρο της Αθήνας –και δεν αναφέρομαι μόνο στις πορείες– λειτουργεί ως ένας δείκτης πολιτικής σταθερότητας και κοινωνικής ευμάρειας. Ακόμη κι αν δεν αλλάζει κάτι στο δικό τους πορτοφόλι, καταλαβαίνεις ότι αρκετοί ανησυχούν, κρατάνε την ανάσα τους. Είναι κι αυτό ένα αποτέλεσμα της κρίσης».