Η επιδότηση της δόσης του δανείου από την πλευρά του Δημοσίου αποτέλεσε το καρότο της συμφωνίας στην οποία κατέληξε η κυβέρνηση με τις τράπεζες και έπεισε τις τελευταίες να άρουν τις σοβαρές επιφυλάξεις που είχαν αρχικώς. Το δέλεαρ αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά ασφαλιστικές δικλίδες που είχαν ζητήσει οι τράπεζες σε σχέση με τη λειτουργία της πλατφόρμας, έκαμψε τις αντιρρήσεις τους, οι οποίες θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην αρχική φάση της διαπραγμάτευσης δεν διέφεραν και πολύ από αυτές που διατυπώνουν σήμερα οι θεσμοί.
Υπενθυμίζεται ότι λίγο πριν προσέλθουν στο τραπέζι του διαλόγου με τον πρωθυπουργό, οι τράπεζες είχαν απορρίψει την πρόταση να ενταχθούν και τα επιχειρηματικά δάνεια στο νέο πλαίσιο προστασίας, ενώ η αξία της πρώτης κατοικίας που θα προστατεύεται είχαν προτείνει να μην ξεπερνά τις 100.000 ευρώ.
Αναμόρφωση νόμου Κατσέλη
Το κίνητρο της επιδότησης και κυρίως η κυβερνητική δέσμευση ότι άμεσα, αμέσως μετά την ψήφιση του νέου πλαισίου για την προστασία της πρώτης κατοικίας, θα υπάρξει συνολική αναμόρφωση του νόμου Κατσέλη, λειτούργησε καταλυτικά για τις τράπεζες έτσι ώστε να συναινέσουν με την πρόταση της κυβέρνησης, λίγο πριν αυτή παρουσιαστεί στους θεσμούς.
Το βασικό επιχείρημα των τραπεζών είναι ότι το νέο πλαίσιο προστασίας θα ανοίξει τον δρόμο για τον διακανονισμό δανείων ύψους 11 δισ. ευρώ, τα οποία σήμερα είναι κόκκινα.
Η λεγόμενη «περίμετρος» του νέου σχήματος, δηλαδή ο αριθμός των δανείων που θα φύγουν από την κόκκινη ζώνη της καθυστέρησης και θα ρυθμιστούν, υπολογίζονται σε 180.000. Το 30% αυτών υπολογίζεται ότι βρίσκονται σήμερα στον νόμο Κατσέλη και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις η επιδότηση θα τους παροτρύνει να κάνουν αίτηση στην πλατφόρμα και να ρυθμίσουν την οφειλή τους.
Το «κούρεμα»
Στην επιχειρηματολογία που αναπτύσσουν οι τράπεζες, η κρατική επιδότηση δεν είναι το μοναδικό κίνητρο. Εξίσου ισχυρό δέλεαρ είναι και το «κούρεμα» που οι ίδιες είναι διατεθειμένες να κάνουν και το οποίο με βάση τη συμφωνία θα εφαρμόζεται όταν το υπόλοιπο της οφειλής υπερβαίνει το 120% της εμπορικής αξίας του ακινήτου. Πρόκειται για τα μισά περίπου ενυπόθηκα δάνεια που δεν εξυπηρετούνται και τα οποία –με την προϋπόθεση ότι οι οφειλέτες αυτών των δανείων πληρούν και τα άλλα κριτήρια που θέτει το νέο πλαίσιο– μπορούν να «κουρευτούν». Ο συνδυασμός της επιδότησης από την πλευρά του Δημοσίου και του «κουρέματος» από την πλευρά των τραπεζών θα μειώσει, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των τραπεζών, κατά πολύ τη δόση αυτών των δανείων –ακόμα και στο μισό– και θα αποτελέσει κίνητρο για τους δανειολήπτες να προστατεύσουν την πρώτη τους κατοικία.
Η προοπτική αποπληρωμής αυτών των δανείων θα αυξήσει τις ταμειακές ροές για τις τράπεζες και θα διευκολύνει τις τιτλοποιήσεις δανείων που έχουν στα σκαριά. Οπως εξηγούν τραπεζικά στελέχη, οι τιτλοποιήσεις θα αφορούν κατά κύριο λόγο στεγαστικά δάνεια, αλλά και επιχειρηματικά που έχουν υποθήκη ακίνητα και θα επιτρέψει την καλύτερη τιμολόγηση του τμήματος που θα πωληθεί σε επενδυτές.
Τιτλοποιήσεις
Να σημειωθεί ότι οι τιτλοποιήσεις θα αποτελέσουν βασικό εργαλείο για τη μείωση των κόκκινων δανείων στο πλαίσιο των νέων στόχων που θα υποβάλουν οι τράπεζες στον SSM στα τέλη του μήνα. Η άρση της αβεβαιότητας για το θέμα της πρώτης κατοικίας θεωρείται κρίσιμη για την υλοποίηση αυτών των σχεδιασμών.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η προοπτική κατάργησης του άρθρου 9 του νόμου Κατσέλη για την προστασία της πρώτης κατοικίας, αύξησε κατακόρυφα τον αριθμό των αιτήσεων στον νόμο τόσο κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2018, αλλά και το πρώτο δίμηνο του έτους, δηλαδή έως τα τέλη Φεβρουαρίου που ήταν η παράταση του σχετικού άρθρου. Αν και δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για το πρώτο δίμηνο του έτους, τα τελευταία διαθέσιμα δείχνουν ότι οι εκκρεμείς αιτήσεις του νόμου Κατσέλη φθάνουν τις 100.000, για τις οποίες δεν υπάρχει πρόβλεψη να ενταχθούν υποχρεωτικά στην ηλεκτρονική πλατφόρμα που θα δημιουργηθεί. Ακόμη και μετά τη συμφωνία οι τράπεζες δεν κρύβουν την ανησυχία τους για την τύχη αυτών των αιτήσεων, αλλά και γι’ αυτές που θα υπάρξουν στην πορεία εάν η πλατφόρμα δεν λειτουργήσει αποτελεσματικά.