Ο Πλάτων κάνει ηλιοθεραπεία

Ο Πλάτων κάνει ηλιοθεραπεία

3' 21" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η Ελλάδα δεν υπήρξε λευκή. Σιγά την είδηση. Λογικό από πολλές απόψεις. Οι ακτίνες του ήλιου μετατρέπουν το νεαρό πεντελικό ή παριανό μάρμαρο σε λάμα φωτός που πληγώνει το βλέμμα. Οι Ελληνες θα πάθαιναν καταρράκτη από τα είκοσι. Εβαφαν τα αγάλματά τους και τους ναούς τους για τον ίδιο λόγο που οι νησιώτες έτριβαν λουλάκι ή κεραμίδι στον σοβά για να εξημερώνουν το εκτυφλωτικό λευκό.

Τη «Λευκή Ελλάδα» τη χρωστάμε στον μεγάλο Γερμανό Γιόχαν Γιοακίμ Βίνκλεμαν και στο έργο του για την αρχαία τέχνη. Γραμμένο στα τέλη του 18ου αιώνα, προγραμμάτισε την ευαισθησία του νεοκλασικισμού και τις αντιλήψεις περί αγνότητας του ελληνικού πολιτισμού. Σημειωτέον ότι ο ίδιος δεν είχε δει πρωτότυπο ελληνικό έργο. Είχε δει μόνον ρωμαϊκά αντίγραφα. Μερικά χρόνια αργότερα, ο Σατωβριάνδος στην Ακρόπολη σημειώνει ότι τα μάρμαρα δεν είναι λευκά. Ανάλογα με την ώρα της ημέρας, γίνονται κίτρινα ή τριανταφυλλί. Ακόμη και σήμερα ο Παρθενώνας στο μισοσκόταδο είναι φαιογάλανος.

Εχουν ιδεολογική αξία τα χρώματα; Διάβασα ένα άρθρο του καθηγητή του Κέμπριτζ Tim Whitmarsh (σε μετάφραση στη Lifo) όπου αναπτύσσει την άποψη ότι το χρώμα του δέρματος των αρχαίων Ελλήνων δεν ήταν ακριβώς λευκό. Κάπως σκουρόχρωμο. Μεταξύ άλλων, σημειώνει ότι ο Ξενοφών, στην «Ανάβαση», μιλάει για μια φυλή με λευκό δέρμα, που το θεωρεί στοιχείο «ξενότητας». Ναι όντως, ίσχυε αυτό. Στην Ελλάδα του Ξενοφώντα οι άνδρες ήσαν ηλιοκαμένοι. Περιφέρονταν στην αγορά όλη μέρα και γυμνάζονταν όπως τους γέννησε η μητέρα τους. Οι γυναίκες, όπως η λευκώλενος Ελένη του Ομήρου, δεν εξετίθεντο στον ήλιο. Οπως και οι βάρβαροι που φορούσαν βαριά ρούχα και παντελόνια. Οντως το λευκό δέρμα για έναν άνδρα ήταν στοιχείο «ξενότητας».

Ολα αυτά μπορεί να μην είχαν σημασία παρά μόνον για τους ειδικευμένους μελετητές της αρχαιότητας, αν δεν συνδέονταν με μια προσπάθεια αναθεώρησης των αντιλήψεών μας για τον ελληνικό πολιτισμό και κατ’ επέκταση για τον δικό μας πολιτισμό. Εκεί έγκειται η διαφορά ανάμεσα στους ειδικούς του ελληνικού πολιτισμού και στους ειδικούς μελετητές της συμπεριφοράς των βατραχοειδών. Αν οι τελευταίοι αποφανθούν ότι υπάρχει είδος βατράχου που έχει αλλεργία στη χρυσόμυγα, δεν επηρεάζει σε τίποτε την παιδεία μας ή την αντίληψή μας για τον κόσμο. Αν όμως αποδειχθεί ότι ο Πάτροκλος ήταν Αιθίοψ, τότε οφείλουμε να αναθεωρήσουμε πολλές από τις αντιλήψεις μας.

Η ιστορία ξεκίνησε με την πολύκροτη «Μαύρη Αθηνά» του Μπερνάλ και συνεχίζεται. Ο Φιλίπ Μπρινέ σκηνοθέτησε τις «Ικέτιδες» του Αισχύλου που επρόκειτο να παρουσιασθούν στη Σορβόννη βάφοντας μαύρα τα πρόσωπα των γυναικών του χορού. Αντιρατσιστικές οργανώσεις κινητοποιήθηκαν, η παράσταση ακυρώθηκε και ο σκηνοθέτης απολογήθηκε: «Το έκανα για να δείξω τη σχέση των αρχαίων Ελλήνων με την Αφρική». Σκηνοθετικό εύρημα μιας νέας σειράς του BBC, η ερμηνεία των ρόλων του Πατρόκλου και του Αινεία από μαύρους ηθοποιούς. Ετσι για να μην ξεχνάμε ότι ο ελληνικός πολιτισμός έχει αφρικανικές ρίζες και ο Ομηρος εργάστηκε στις φυτείες του αμερικανικού Νότου πριν γράψει τα έπη του από τα οποία γεννήθηκε η τζαζ.

Η Ελλάδα όπως δεν υπήρξε λευκή, δεν υπήρξε και αγνή. Δεν γεννήθηκε από άμωμο σύλληψη. Εχει καταβολές και ασιατικές και αφρικανικές. Πλην όμως το ζήτημα δεν είναι εκεί. Διότι το ζήτημα δεν είναι φυλετικό. Το ζήτημα είναι πολιτισμικό. Μπορεί να υπάρχουν έπη και αφηγήσεις που προϋπάρχουν του Ομήρου, ενδεχομένως δε να επηρέασαν τον Ομηρο ή τους Ομήρους, όμως κανένα απ’ αυτά δεν προγραμμάτισε μιαν ανθρώπινη δραστηριότητα η οποία ξεκινά από τον 8ο αιώνα π.Χ. και φθάνει έως τον Κάφκα. «Αν έχεις διαβάσει Ομηρο και Κάφκα», έλεγε ο Μπόρχες, «σου φθάνει». Μπορεί ο Πλάτων να έμαθε πολλή γεωμετρία από τους Αιγυπτίους, όμως, αν δεν υπήρχε ο Πλάτων, δεν θα είχε υπάρξει και η δυτική φιλοσοφία, η οποία, καλώς ή κακώς, του χρωστάει το λεξιλόγιό της. Το ζήτημα είναι ότι η Ελλάδα δημιούργησε μια τομή στη σκέψη και στη δημιουργία από την οποία γεννήθηκε ο πολιτισμός μας. Ακόμη κι αν θέλουμε να τον διορθώσουμε, δεν μπορούμε να μην επανέλθουμε στην τομή για να καταλάβουμε τι μας γίνεται. Κοινώς χωρίς τους Ελληνες δεν υπάρχει κριτική σκέψη.

Ολες αυτές οι προσπάθειες να καλύψουν την πολιτισμική τομή που δημιούργησαν οι Ελληνες στο όνομα της πολιτικής ορθότητας οδηγούν στον αφανισμό της κριτικής σκέψης. Διαλέγετε και παίρνετε. 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή