Αν πιστέψουμε τον γενικό γραμματέα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) Ανχελ Γκουρία, «η Ελλάδα βρίσκεται στον σωστό δρόμο» σταθερά και αδιαλείπτως, ανεξαρτήτως εποχών, συγκυριών και πρωθυπουργών. Παρακολουθώντας τους διθυράμβους που μοιράζει απλόχερα στον κ. Τσίπρα, θα έλεγε κανείς ότι το δημοψήφισμα του 2015, που αφάνισε τις θυσίες της πρώτης πενταετίας προσαρμογής, εξανέμισε τους κρατικούς τίτλους στις τράπεζες και αλλού και προσέθεσε παραπανίσια βάρη στους πολίτες, στο χρέος και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, είναι μια… «απλή λεπτομέρεια».
Και δεν είναι μόνο το δημοψήφισμα, αφού οι έχοντες στοιχειώδη μνήμη θυμούνται ότι η κυβέρνηση διατήρησε το περίφημο «κατενάτσιο στους θεσμούς» έως το καλοκαίρι του 2017, αφού οι δύο πρώτες αξιολογήσεις θύμιζαν τα εύκαμπτα ρολόγια του Σαλβαντόρ Νταλί. Η οικονομία όχι μόνο δεν ανένηψε μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015, αλλά διολίσθαινε προς το χειρότερο μέχρι πριν από δύο χρόνια. Η προστασία που η κυβέρνηση όντως παρείχε στις ευάλωτες ομάδες (επιδόματα, δωρεάν περίθαλψη, κοινωνικά παντοπωλεία), ακόμα κι αν δεν θεωρηθεί απόφαση στο πλαίσιο μιας πελατειακής πολιτικής, δεν αντισταθμίζει το κόστος για τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις από την επιμονή στην κάκιστη οικονομική διαχείριση.
Ο κ. Γκουρία, όμως, παραμερίζει αυτές τις διαπιστώσεις, όσο κι αν οι υπηρεσίες του οργανισμού που προΐσταται από το 2006 επιμόνως τονίζουν στις ετήσιες εκθέσεις τους αυτές ακριβώς τις υστερήσεις και τις παραλείψεις. Τελευταίο παράδειγμα, η έκθεση του ΟΟΣΑ για το 2019, όπου παρατηρείται με έμφαση ότι οι φόροι και οι εισφορές απορροφούν πάνω από τα 4 στα 10 ευρώ (40,9%) των ακαθάριστων αποδοχών των εργαζομένων τοποθετώντας την Ελλάδα στην 13η θέση μεταξύ των 36 κρατών-μελών του οργανισμού στην κατάταξη με τις μεγαλύτερες εκροές πόρων από τους πολίτες προς το κράτος.
Τα παραπάνω στοιχεία μάλλον δικαιώνουν ανεξάρτητες οικονομικές και πολιτικές πηγές που παρατηρούν ότι ο επικεφαλής του ΟΟΣΑ επαναλαμβάνει στις δημόσιες τοποθετήσεις του τις γνωστές γενικόλογες προτροπές περί αυξήσεως της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας, αλλά παραλείπει να προσθέσει ότι οι βελτιώσεις αυτές δεν μπορούν να επιτευχθούν όταν, όπως βεβαιώνουν οι εκθέσεις του ΟΟΣΑ, οι φόροι και οι εισφορές βρίσκονται στη στρατόσφαιρα.
Παράλληλα, ο κ. Γκουρία, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα, στις 19 Μαρτίου, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, απέφυγε κάθε αιχμή για την κυβερνητική παροχολογία και παροχολατρεία, που προφανώς απειλούν την οικονομική σταθερότητα, ενώ απέφυγε να αναφερθεί στην κυρίαρχη προϋπόθεση για την ενίσχυση της ανάπτυξης, που είναι οι ταχύτερες λύσεις στο ζήτημα της απαλλαγής των τραπεζών από τα κόκκινα δάνεια. Και όταν σε συνέντευξή του στην «Κ» (25 Μαρτίου) κλήθηκε να απαντήσει στο θέμα των υψηλών φόρων και εισφορών, εντόπισε την αιτία τους, όχι στην ακολουθούμενη πολιτική, αλλά στη φοροδιαφυγή που περιορίζει τη φορολογική βάση. Ο κ. Γκουρία προφανώς παραβλέπει ότι εκείνο που ευνοεί τη φοροδιαφυγή είναι ακριβώς η υψηλή φορολογία, κάτι που ωστόσο αναγνωρίζουν και σημειώνουν οι υπηρεσίες του ΟΟΣΑ του οποίου προΐσταται.
Εκείνο που καθιστά αυτές τις αντιφάσεις ακόμα πιο εντυπωσιακές είναι ότι προέρχονται από έναν Μεξικανό οικονομολόγο και πολιτικό που έχει διαπρέψει στην πολιτική δραστικής μειώσεως των κρατικών δαπανών. Το 1980, ο μόλις τριαντάχρονος τότε κ. Γκουρία τέθηκε επικεφαλής διαπραγματευτής για την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους του Μεξικού. Την περίοδο 1994-1997 ως υπουργός Εξωτερικών προώθησε τη συμμετοχή του Μεξικού στη Συμφωνία Ελευθέρου Εμπορίου Βόρειας Αμερικής (NAFTA), ενώ τη διετία 1998-2000, οπότε διατέλεσε υπουργός Οικονομικών, προχώρησε σε περικοπές δημοσίων δαπανών, όχι μία ή δύο, αλλά έξι φορές! Θεωρήθηκε αρχιτέκτονας της σταθεροποίησης του Μεξικού και αυτό το επίτευγμα του άνοιξε τον δρόμο για την ηγεσία του ΟΟΣΑ.
Γενναιόδωρος με όλους
Από την άλλη πλευρά, οι υπερασπιστές του γενικού γραμματέα υπενθυμίζουν ότι τα γενναιόδωρα λόγια και η επιείκεια που τον χαρακτηρίζει δεν περιορίζονται μόνο στον κ. Τσίπρα, αλλά είναι σταθερό χαρακτηριστικό των επαφών του με όλους τους προηγούμενους πρωθυπουργούς. Ολοι ανεξαιρέτως οι Ελληνες πρωθυπουργοί της κρίσης έχουν ακούσει από τον κ. Γκουρία τη φράση «έχετε κάνει εξαιρετική δουλειά». Αυτό είπε στον Γιώργο Παπανδρέου στις 16 Νοεμβρίου 2010, στον Αντώνη Σαμαρά στις 27 Νοεμβρίου 2013 και φυσικά στον Αλέξη Τσίπρα στις 30 Απριλίου 2018. Ολοι έχουν κάνει «εξαιρετική δουλειά», με αποτέλεσμα η Ελλάδα να είναι, όπως έχει τονίσει κατ’ επανάληψιν, «πρωταθλήτρια παγκοσμίως στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις». Συνέβαλε σε αυτό το ρεκόρ η περίφημη «εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ», δηλαδή ο κατάλογος μεταρρυθμίσεων που αποτέλεσαν προσφιλή εχθρικό στόχο του αντιπολιτευόμενου ΣΥΡΙΖΑ, αλλά τελικώς εφαρμόστηκαν, χάρη κυρίως στον κυβερνητικό ΣΥΡΙΖΑ.
Προφανώς ύστερα από μία δεκαετία πρωταθλητισμού στις μεταρρυθμίσεις θα ζούσαμε σε έναν πραγματικό οικονομικό παράδεισο αν δεν υπήρχαν οι… φορολογικοί παράδεισοι. Ο γενικός γραμματέας είναι ένθερμος υποστηρικτής ακόμα μιας μεταρρύθμισης, ενός διεθνούς προγράμματος του ΟΟΣΑ κατά της διάβρωσης της φορολογικής βάσης (Base Erosion and Profit Shifting). Το πρόγραμμα αυτό θα μπορούσε θεωρητικά να αποτρέψει τις «διαβρωτικές» μεταφορές κεφαλαίων σε παραδείσους και γι’ αυτό συζητείται προκειμένου να εφαρμοστεί και από τις ελληνικές αρχές. Πρακτικά, όμως, αυτό το πρόγραμμα, πέραν του ότι έχει αποτύχει σε άλλες χώρες, μπορεί να κλείσει οποιοδήποτε «παράθυρο» για την επιστροφή στην Ελλάδα κεφαλαίων που διέφυγαν στο εξωτερικό. Οι λεπτομέρειες δεν έχουν σημασία γιατί το συμπέρασμα είναι μάλλον απλό. Ο ΟΟΣΑ κατακρίνει τα κακώς κείμενα στις ετήσιες εκθέσεις του, αλλά ο κ. Γκουρία έχει το ταλέντο να βρίσκει πάντοτε έναν καλό λόγο για όλους. Με αυτό τον τρόπο έχει εξασφαλίσει να παραμείνει επικεφαλής του ΟΟΣΑ –για τρίτη συνεχόμενη θητεία– έως το 2021.