«Μετακόσμησις»

2' 15" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στο έξοχο, και κλασικό πλέον, βιβλίο του «Κόσμος και Ιστορία. Ο μύθος της αιώνιας επιστροφής» (μτφρ. Στρατή Ψάλτου, επιμ. Μάριου Μπέγζου, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 1999), ο κορυφαίος θρησκειολόγος Μιρτσέα Ελιάντε γράφει πως «για τους χριστιανούς ο Γολγοθάς βρισκόταν στο κέντρο του κόσμου, αφού ήταν η κορυφή του κοσμικού όρους, και ταυτόχρονα ο τόπος όπου ο Αδάμ είχε δημιουργηθεί και ταφεί. Ετσι το αίμα του Σωτήρα πέφτει πάνω στο κρανίο του Αδάμ, θαμμένο ακριβώς στη βάση του Σταυρού, και τον απολυτρώνει. Η πίστη ότι ο Γολγοθάς βρίσκεται στο κέντρο του κόσμου διατηρείται στις λαϊκές δοξασίες των ανατολικών χριστιανών».

Μια παραλλαγή, ή απλώς πτυχή, του μύθου της αιώνιας επιστροφής: εκεί απ’ όπου προήλθε ο κόσμος, σύμφωνα με τον μύθο, χύνεται το αίμα του Χριστού, οπότε ενώνεται με τον Πρώτο Ανθρωπο. Συχνά στην ορθόδοξη εικονογραφία, ο αναστημένος Ιησούς τραβάει από τον τάφο και τον Αδάμ μαζί του. Οπως επίσης, συχνά απεικονίζεται και το κρανίο του Αδάμ κάτω ακριβώς από τη ρίζα του Σταυρού.

Τι νόημα έχει αυτή η ιδέα της επιστροφής, η οποία είναι κατάλοιπο της αρχαϊκής κοσμολογικής σκέψης; Εχει το νόημα της αναγέννησης, συμβολικής ανάστασης – ή «μετακόσμησις», όπως αποκαλεί ο Ελιάντε αυτή την περιοδική ανανέωση του κόσμου, που ήταν και αγαπημένη διδασκαλία των νεοπυθαγορείων.

Πιστοί και άπιστοι, θρησκευόμενοι και άθρησκοι, περνάμε όλοι, υποσυνείδητα (ή μάλλον: ασυνείδητα) μέσα από αυτή την εσωτερική διαδρομή. Και όχι μόνο κάθε άνοιξη, με τη γιορτή του Πάσχα, αλλά ουσιαστικά κάθε μέρα: πέφτουμε να κοιμηθούμε με την προσδοκία ότι αύριο θα ξημερώσει μια άλλη μέρα και ότι, πάνω απ’ όλα, με έναν απροσδιόριστο τρόπο, εμείς οι ίδιοι θα είμαστε άλλοι, διαφορετικοί, έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε αυτό που δεν μπορέσαμε να αντιμετωπίσουμε σήμερα.

Πάντοτε ονειρευόμαστε ότι την επομένη θα είμαστε κάτι άλλο από αυτό που είμαστε σήμερα. Και υπό μία έννοια, δεν έχουμε άδικο που περιμένουμε κάτι τέτοιο. Συνηθίζουμε να αποδίδουμε συγκεκριμένες, κλειστές, οριστικές ταυτότητες στους ανθρώπους, η επιστήμη όμως διδάσκει πως κάθε μέρα όλα τα κύτταρα αντικαθίστανται με συνέπεια τα αισθήματα, οι αναμνήσεις, ακόμα και η προσωπικότητα, όλα αλλάζουν, γίνονται κάτι άλλο, έστω και ανεπαίσθητα, από τις νέες εμπειρίες που φέρνουν οι επόμενες είκοσι τέσσερις ώρες και οι επόμενες και ούτω καθ’ εξής. Ο άνθρωπος που βλέπουμε σήμερα απέναντί μας δεν είναι ποτέ ο ίδιος άνθρωπος που είδαμε χθες, όπως και το πρόσωπο που βλέπουμε κάθε μέρα στον καθρέφτη δεν είναι ποτέ το ίδιο πρόσωπο που είδαμε την προηγουμένη.

Είναι γνωστό πως, ενώ το μύθευμα είναι η αφήγηση ενός ψέματος, οι αρχετυπικοί συλλογικοί μύθοι υπονοούν μια βαθύτερη αλήθεια: όχι προσώπων και γεγονότων, αλλά των συμβολισμών που προκύπτουν. Δεν χρειάζεται να κάνεις τον σταυρό σου για να καταλάβεις ότι υπάρχουν κρυμμένες σημασίες σε αφηγήσεις θεμελιακές, τόσο μέσα στη στρέβλωσή τους όσο και μέσα στη σοφία που μπορεί να κρύβουν.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή