Χαβρίου, Λεωχάρους, Χρυσοσπηλιωτίσσης, Μιλτιάδου, Αγίου Μάρκου, Αβραμιώτου, Καρόρη, Νικίου. Ονομασίες δρόμων που για μια γενιά (παλαιότερων) Αθηναίων είναι συνώνυμα με ολόκληρους κόσμους· κυρίως με την καρδιά της «χειρωνακτικής» Αθήνας του μικροεμπορίου, που κάποτε μεσουρανούσε, γιατί όσα έβρισκες στα αμέτρητα μαγαζιά της περιοχής ήταν τόσο στενά συνδεδεμένα με τη ζωή και την καθημερινότητά σου. Ήταν τα χρόνια που στην οδό Πραξιτέλους και στην Αιόλου κατέβαινες για ηλεκτρικά είδη και κασμίρια, στην οδό Καλαμιώτου για υφάσματα επιπλώσεων, στην οδό Βύσσης για είδη κιγκαλερίας. Κάθε δρόμος κι ένας προορισμός για τους νοικοκυραίους μιας άλλης εποχής.
Και για τους σημερινούς εικοσάρηδες και τριαντάρηδες, δρόμοι και σοκάκια που περίπου δεν σημαίνουν τίποτα· ένα σύμπαν ανεξερεύνητο που τους τραβάει πέρα από τις εσχατιές της πολύβουης πλέον πλατείας Αγίας Ειρήνης. Αυτή τη φορά οι «σειρήνες» δεν είναι τα μικρομάγαζα με τα εκατομμύρια κουμπιά ή τα πόμολα, αλλά τα νέα μπαρ, τα εστιατόρια με τις εξωτικές κουζίνες, τα καινούργια ξενοδοχεία. Όσο για την απερχόμενη δημοτική αρχή και τον Γιώργο Καμίνη, το «Τρίγωνο», όπως μάθαμε να το αποκαλούμε τα τελευταία χρόνια, εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο στοίχημα της θητείας του: να «κληροδοτήσει» στους επόμενους ένα κομμάτι της Αθήνας (όχι αναγκαστικά το πιο ελκυστικό ή το πιο σημαντικό) που θα αναδεικνύει όμως τις κρυφές δυνατότητες και την ακατάβλητη μεσογειακή ενέργεια του κέντρου της πόλης, εφόσον τα πράγματα μπορέσουν και γίνουν «λίγο διαφορετικά».
Το «Athens Manor Houses».
Κάνοντας τα πράγματα «αλλιώς»
Πώς, δηλαδή, μέσα από μια περισσότερο «ολιστική» προσέγγιση οι καλοδεχούμενες πεζοδρομήσεις θα «κουμπώσουν» μαζί με μια σειρά συνοδευτικών παρεμβάσεων που αφορούν την πολιτική στάθμευσης, την προσέλκυση μόνιμων κατοίκων, την αποθάρρυνση μαζικής εισβολής χώρων εστίασης, την αποτελεσματική διαχείριση της πληγής που λέγεται ανεξέλεγκτο γκράφιτι και tagging.
Αυτά συμβαίνουν από τον Απρίλιο του 2017 στο «μικρό» τρίγωνο Πραξιτέλους – Αθηνάς – Αγίας Ειρήνης, που εντάσσεται γεωγραφικά στο πολύ πιο αναγνωρίσιμο Εμπορικό Τρίγωνο της πρωτεύουσας με πρωτοβουλία του Δήμου Αθηναίων και την πολύτιμη αρωγή του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Όχι χωρίς προβλήματα, όχι χωρίς «αντιστάσεις». Αλλά το Πρόγραμμα Πιλοτικής Αναβάθμισης Εμπορικού Τριγώνου, όπως ονομάζεται επισήμως, προχωράει και καλώς εχόντων των πραγμάτων θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του χρόνου.
Η νέα πραγματικότητα
Ας δούμε τι έχει γίνει μέχρι τώρα. Έχουν ολοκληρωθεί τα έργα στους περισσότερους δρόμους, ανοιχτά εργοτάξια τους επόμενους μήνες θα υπάρχουν μόνο στις οδούς Νικίου και Μιλτιάδου. Στην πραγματικότητα, εκτός από τις οδούς Βορέου και Κολοκοτρώνη που θα συνεχίσουν να λειτουργούν ως οδικοί άξονες, η υπόλοιπη περιοχή των 110 στρεμμάτων θα λειτουργεί ως πλήρως πεζοδρομημένη. Επίσης, έχει παραδοθεί μια νέα πλατεία στη συμβολή των οδών Βύσσης – Αιόλου – Νικίου – Χρυσοσπηλιωτίσσης, ενώ ταυτόχρονα βρίσκεται σε εξέλιξη το μεγαλύτερο πρόγραμμα αναβάθμισης δικτύων και υποδομών στην ευρύτερη περιοχή. Τοποθετείται νέος αστικός εξοπλισμός, καθαρίζονται προσόψεις κτιρίων και επιστρώνονται με ειδικό αντιγκράφιτι υλικό, πλήθος εκδηλώσεων εξοικειώνουν Αθηναίους και επισκέπτες με τη νέα πραγματικότητα της γειτονιάς.
Οδός Πραξιτέλους, με φόντο κτίριο καλυμμένο με wall wrap.
«Κι αν γίνει Γκάζι;»
Φυσικά η καχυποψία δεν λείπει. Πολλοί πιστεύουν ότι η ανάπλαση θα μετατρέψει το Εμπορικό Τρίγωνο σε Ψυρρή ή σε Γκάζι. Η αρχιτέκτων Ελίνα Δάλλα, project manager του Τριγώνου, κατανοεί πλήρως τις ανησυχίες. Και σημειώνει ότι το δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας έχει εγκρίνει την απαγόρευση τραπεζοκαθισμάτων σε όλους τους νέους πεζόδρομους. Η απαγόρευση λειτούργησε μέχρι σήμερα, αλλά έχει ημερομηνία λήξης: τη θητεία της σημερινής δημοτικής αρχής. «Στην Ελλάδα είμαστε ή του ύψους ή του βάθους», τονίζει η κ. Ελίνα Δάλλα. «Το πρόβλημα δεν είναι ένας λογικός αριθμός καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος που θα εξασφαλίζει ζωή και κίνηση μέρα και νύχτα, αλλά το πώς θα αποφύγουμε τις κακές πρακτικές του παρελθόντος».
Πάντως η αλήθεια είναι ότι μέχρι σήμερα τα λίγα νέα καφέ και εστιατόρια του Τριγώνου σέβονται τον χαρακτήρα της περιοχής και απέχουν πολύ από το να χαρακτηριστούν «αρπαχτές». Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι επενδύσεις σε νέα ξενοδοχεία και σε βραχυχρόνιες μισθώσεις. «Είμαστε 5 λεπτά από την Πλάκα, ήταν θέμα χρόνου να συμβεί», σχολιάζει η υπεύθυνη του προγράμματος. Και έχει δίκιο.
Όσο για το νούμερο ένα πρόβλημα, δεν είναι άλλο από την παράνομη στάθμευση. Δειγματοληπτική μέτρηση που διήρκεσε έναν χρόνο έδειξε ότι 15 οχήματα ανά ώρα σταθμεύουν παράνομα στα όρια του Τριγώνου, ενώ οι παράνομα σταθμευμένες μοτοσικλέτες ανέρχονται στις 33 ανά ώρα. Τις καθημερινές, η κατάσταση ελέγχεται κάπως από τους άντρες και τις γυναίκες της Δημοτικής Αστυνομίας, αλλά τα Σαββατοκύριακα πεζόδρομοι πολλών ετών, όπως η Αγίου Μάρκου, μετατρέπονται σε υπαίθριο πάρκινγκ. Τι κι αν περιμετρικά υπάρχουν τρεις σταθμοί μετρό και ένα δωρεάν υπόγειο πάρκινγκ στη Βαρβάκειο Αγορά; Μερικά πράγματα δεν αλλάζουν ποτέ. Ή, όπως λέει η Ελίνα Δάλλα, «η πόλη θέλει χρόνο».