Ελλήνων έργα

8' 19" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Αρχιτεκτονικά γραφεία εκτελούν εμπνευσμένες παρεμβάσεις σε ευρωπαϊκές πόλεις.

Τις τελευταίες δεκαετίες, η πρακτική της ανάπλασης παρουσιάζει ενδιαφέροντα παραδείγματα στην Ευρώπη. Ανάμεσά τους το Emscher park στο Duisburg Nord της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας (Γερμανία), μια παλιά μεταλλουργία που μετατράπηκε σε πάρκο, με χώρους πολιτισμού και αθλοπαιδιών. Αντίστοιχα, η μετατροπή του Matadero, των παλιών σφαγείων της Μαδρίτης, σε πολιτιστικό κέντρο και δημόσιο χώρο αναψυχής, αλλά και η πρόσφατη ανάπλαση της άλλοτε υποβαθμισμένης περιοχής γύρω από τον σιδηροδρομικό σταθμό King’s Cross και των αποθηκών Coal Drops Yard σε σύγχρονο εμπορικό κέντρο στο Λονδίνο, που δημιούργησε το νέο hot spot της βρετανικής πρωτεύουσας.

Αποκορύφωμα των σύγχρονων αυτών τάσεων είναι το πάρκο Fresh Kills στο Staten Island της Νέας Υόρκης, όπου αποκαθίσταται οικολογικά ένας πρώην σκουπιδότοπος της αμερικανικής μητρόπολης και μετατρέπεται σε πάρκο οικολογικής ευαισθητοποίησης. Oι επεμβάσεις αυτές έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην κοινωνία και εκφράζουν έμπρακτα τη δύναμη της αρχιτεκτονικής στον μετασχηματισμό της πόλης από το χτες στο αύριο.

Όταν ένα παλαιότερο κτίριο εκσυγχρονίζεται, υποθέτουμε ότι πρόκειται για ιστορική αποκατάσταση. Συχνά, όμως, παλιά ή ιστορικά κτίρια εκσυγχρονίζονται με τρόπο ώστε να εξυπηρετούν έναν εντελώς νέο σκοπό. Σε αυτή την περίπτωση, δεν πρόκειται για αποκατάσταση αλλά για επανάχρηση – ή «προσαρμοστική επαναχρησιμοποίηση», όπως λέγεται. Οι αρχιτεκτονικές αυτές λύσεις δίνουν τη δυνατότητα στις πόλεις να αξιοποιήσουν τον δημόσιο χώρο και τα παλιά κτίρια με ελκυστικό και κερδοφόρο τρόπο, διατηρώντας τον ιστορικό χαρακτήρα τους. Τέσσερα ελληνικά γραφεία αλλάζουν την όψη παραμελημένων μέχρι πρότινος περιοχών με ποιοτικές λύσεις που διαμορφώνουν μια νέα προσέγγιση για το φαινόμενο της ανάπλασης στην Ευρώπη και στην Ελλάδα.

PILA STUDIO

ΠΑΡΙΣΙ: L’ATELIER DE L’ARSENAL

Η Place Mazas, στη συνάντηση του ποταμού Σηκουάνα με το κανάλι της Βαστίλλης, είναι μια εμβληματική τοποθεσία στο ιστορικό κέντρο της γαλλικής πρωτεύουσας, αλλά και ιδιαίτερα προβληματική. Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός που είχε προκηρύξει ο δήμος του Παρισιού δεν ζητούσε μόνο αρχιτεκτονική πρόταση για μια αστική ανάπλαση, αλλά μια ολιστική μελέτη, που θα περιλαμβάνει το σύνολο των παραμέτρων, δηλαδή τις χρήσεις, το οικονομικό μοντέλο κ.λπ.

Το αρχιτεκτονικό γραφείο PILA συνέστησε μια ομάδα από επενδυτές, συμβούλους, developers, τοπικούς φορείς, ακόμα και κατοίκους. «Είναι σημαντικό η μελέτη να λαμβάνει υπόψη τις σημερινές ανάγκες των χρηστών, αλλά να είναι ανοιχτή και σε μελλοντικούς μετασχηματισμούς. Οι σύγχρονες πόλεις διαρκώς εξελίσσονται, γι’ αυτό είναι σημαντικό να σκεφτόμαστε τα κτίρια και τον ιστό σαν έναν ζωντανό οργανισμό», εξηγεί ο Ηλίας Παπαγεωργίου, ιδρυτής και επικεφαλής του PILA Studio με έδρα την Αθήνα και τη Νέα Υόρκη, το οποίο κέρδισε τελικά την ανάθεση.

Ελλήνων έργα-1

Με την ανάπλαση της Place Mazas στο Παρίσι, το PILA Studio θα συνδέσει ξανά τους κατοίκους με τη γειτονιά.

Το project «L’Atelier de l’Arsenal» αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο αναφέρεται στη δυναμική εξέλιξη της πόλης και αποτελείται από ένα σύνολο κατασκευών με κοινόχρηστες λειτουργίες, όπως αίθουσα πολιτιστικών εκδηλώσεων, αλλά και χώρους με ποικίλες χρήσεις για τις τοπικές κοινότητες, στις οποίες ανήκουν για παράδειγμα οι άνθρωποι που ζουν  μόνιμα σε σκάφη μέσα στο κανάλι της Βαστίλλης. Στόχος είναι η ενδυνάμωση των σχέσεων μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών ομάδων που συνυπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή. Οι κατασκευές έχουν προσωρινό χαρακτήρα και έχουν σχεδιαστεί ώστε να μπορούν να αφαιρεθούν μελλοντικά, σε ορίζοντα 10-15 χρόνων, όταν θα έχουν ολοκληρωθεί σημαντικά έργα στην περιοχή, όπως η πεζοδρόμηση του παραλιακού αυτοκινητόδρομου. Τότε o δήμος θα μπορεί να αποφασίσει εκ νέου πώς θα εκμεταλλευτεί τον χώρο.

Το δεύτερο μέρος αποτελείται από ένα κτίριο κατοικιών, το οποίο εντάσσεται στον ιστορικό ιστό. Με πρόθεση να προσελκύσουν νεότερο ηλικιακά πληθυσμό στην περιοχή, πρότειναν να υιοθετήσουν την τυπολογία co-living, που απευθύνεται σε επαγγελματίες που μόλις ξεκινούν να εργάζονται ή διαμένουν προσωρινά στην πόλη και αναζητούν οικονομικές λύσεις. Το κτίριο κατοικιών αποτελείται δηλαδή από μικρά ιδιωτικά δωμάτια, τα οποία, ανά έξι με επτά, μοιράζονται μεγαλύτερους κοινόχρηστους χώρους, όπως είναι τα σαλόνια και οι κουζίνες.

|| pila.studio

MEISENTHAL: ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ SITE VERRIER

Ελλήνων έργα-2

Το ερειπωμένο εργοστάσιο γυαλιού στο Meisenthal θα γίνει ένα σύγχρονο κέντρο πολιτισμού.

Στα βορειοανατολικά της Γαλλίας, κοντά στα σύνορα με τη Γερμανία, το Meisenthal ήταν ξακουστό κατά τον 19ο αιώνα για την παραγωγή περίτεχνων αντικειμένων από φυσητό γυαλί που κατασκεύαζε το βιομηχανικό συγκρότημα της περιοχής. Το εργοστάσιο έκλεισε τη δεκαετία του 1970 και η ευρύτερη περιοχή αντιμετώπισε τις γνωστές συνέπειες της αποβιομηχάνισης στην ύπαιθρο – εγκατάλειψη, συρρίκνωση του πληθυσμού, κ.λπ. Η πρόταση του PILA Studio επιχειρεί να δείξει πώς η διαχρονικότητα της αρχιτεκτονικής μπορεί να λειτουργήσει ως συνδετικός κρίκος μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος. Συγκεκριμένα, σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές, το πρώην βιομηχανικό συγκρότημα θα μετατραπεί σε πολιτιστικό κέντρο υπερτοπικής εμβέλειας. Η δημιουργία ενός μουσείου, που περιλαμβάνεται στην πρόταση, θα αναδεικνύει την ιστορία του γυαλιού, ενώ σύγχρονα εργαστήρια παραγωγής θα δίνουν τη δυνατότητα εκμάθησης της τέχνης σε νέους καλλιτέχνες. Προβλέπεται επίσης ένα θέατρο και αίθουσες για τη διοργάνωση εικαστικών εκθέσεων. Το διευρυμένο πολιτιστικό πρόγραμμα αποσκοπεί στο να δημιουργηθεί ένας ευέλικτος χώρος, που θα απευθύνεται στην τοπική κοινωνία, αλλά θα προσελκύει και το ενδιαφέρον του κοινού από την ευρύτερη περιφέρεια, όπως για παράδειγμα το Στρασβούργο, που βρίσκεται μία ώρα μακριά. 

|| pila.studio

SQUAREONE

ΚΟΠΕΓΧΑΓΗ: TARNBY WATERTOWER

Ελλήνων έργα-3

Στην κορυφή του υδατόπυργου Tarnby στην Κοπεγχάγη, οι SquareOne τοποθέτησαν ένα λουτρό για τους φοιτητές.

«Στη φύση υπάρχει κάτι το πολύ έντιμο στην ανακύκλωση: το κέλυφος ενός σαλιγκαριού γίνεται σπίτι για κάποιο άλλο έντομο, δυστυχώς όμως οι άνθρωποι έχουμε περιορίσει την ανακύκλωση στα οικιακά σκουπίδια. Ωστόσο, η επανάχρηση ξεκινά προσδιορίζοντας τις ελλείψεις της σύγχρονης κοινωνίας και κοιτάζοντας τις ευκαιρίες που δίνονται», εξηγεί ο Κώστας Πουλόπουλος ιδρυτής του αρχιτεκτονικού γραφείου SquareOne, με έδρα την Κοπεγχάγη. Κύριος λόγος για έργα επανάχρησης είναι η βιωσιμότητα: περιβαλλοντική, οικονομική, πολιτισμική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Tarnby Watertower, ένας υδατόπυργος –από τους 183 που υπάρχουν στη Δανία–, τον οποίο το αρχιτεκτονικό γραφείο μετέτρεψε σε φοιτητικά διαμερίσματα με λουτρά στην κορυφή. «Για την επανένταξή του δουλέψαμε σε δύο άξονες: την ικανοποίηση μιας έλλειψης και την εκμετάλλευση μιας ευκαιρίας. Τα διαμερίσματα στην περίμετρο του πύργου καλύπτουν τις ανάγκες σε διαμονή, μια και στην Κοπεγχάγη σήμερα αντιστοιχούν 11 φοιτητές ανά διαμέρισμα. Η δημιουργία δημόσιων λουτρών προσφέρει μια επιπλέον εμπειρία στους διαμένοντες και συνδέεται με την προηγούμενη λειτουργία του ως υδατόπυργου», επισημαίνει.  

|| sq-1.dk

TOPIO7

ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑ: ECO_ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Η αποκατάσταση και η ανάπλαση των αλλοιωμένων τοπίων αφορά την καλλιτεχνική και επιστημονική προσπάθεια να ανασυνταχθεί μια περιοχή που έχει περιβαλλοντικά και αισθητικά αλλοιωθεί από επεμβάσεις ωφελιμιστικού, βιομηχανικού και οικονομικού χαρακτήρα. Η αναβάθμισή τους αποσκοπεί στην ανάκτησή τους από την τοπική κοινωνία, καθώς τα αποκατεστημένα αυτά πεδία μπορούν να βρεθούν στο επίκεντρο πολιτιστικών, εμπορικών, τουριστικών και εκπαιδευτικών χρήσεων. Επιπλέον, οι ενέργειες αυτές συνδιαλέγονται με ιστορικά τοπόσημα μιας περιοχής, τα οποία επαναπροσδιορίζουν με σύγχρονο τρόπο στο σήμερα.

Τα 1.900 στρέμματα στην Πτολεμαΐδα ήταν  για χρόνια κύρια πεδία εξορυκτικής δραστηριότητας λιγνίτη. Η πρόταση «Οικολογικές διαδρομές» της αρχιτεκτονικής ομάδας Topio7 (Κατερίνα Ανδρίτσου, Πανίτα Καραμανέα, Θανάσης Πολυζωίδης) απέσπασε το Α΄ Βραβείο στον διαγωνισμό που προκήρυξε η ΔΕΗ το 2015, με ζητούμενο ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ανάπλασης που θα δώσει ξανά ζωή στην περιοχή. Η κεντρική ιδέα της μελέτης προέρχεται από τη διαμήκη μορφή που έχει η ίδια η τοποθεσία. Η γραμμικότητά της ενέπνευσε την ομάδα να σχεδιάσει έναν οικολογικό διάδρομο με βασικούς και επιμέρους χώρους. Οι διαδρομές που διατρέχουν όλο αυτό το σύστημα προσφέρουν τοπία με διαφορετικά χαρακτηριστικά και ποιότητες. Η φύση είναι κυρίαρχο στοιχείο, αλλά επιπλέον υπάρχουν χρήσεις πολιτισμού και αναψυχής, όπως πάρκα για αθλητικές δραστηριότητες, φυτώρια, υδροβιότοποι, σημεία παρατήρησης, έκθεση εξαρτημάτων προηγούμενης χρήσης κ.ά.

||  H ΔΕΗ έχει προχωρήσει στη σύνταξη προμελετών. facebook.com/topio7architects


ΑΘΗΝΑ

Η «ΠΡΟΤΥΠΗ ΓΕΙΤΟΝΙΑ» ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΔΑΜΕ ΠΟΤΕ

Ελλήνων έργα-4

Η πρόταση Meteorite Unit του αρχιτέκτονα Αριστείδη Αντονά για την αποκατάσταση διατηρητέου επί της οδού Λεωνίδου στο Μεταξουργείο.

Tο έργο «Kerameikos-Metaxourgeio – Πρότυπη Γειτονιά» του αρχιτεκτονικού γραφείου Oliaros αφορούσε τη δημιουργία ενός πρότυπου γειτονιάς με νέα κτίρια και ριζική ανανέωση παλαιών που θα επαναπροσδιόριζε συνολικά το αστικό προϊόν στο κέντρο της Αθήνας. Η πρόταση έδινε έμφαση στην καλής ποιότητας αρχιτεκτονική και στη ριζική ανανέωση του ιδιωτικού και δημοσίου χώρου, καθώς ήταν σαφές ότι η πόλη χρειαζόταν μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεις στον ιδιωτικό και δημόσιο χώρο· κάτι που απαιτούσε τη στενή συνεργασία με τους δημόσιους φορείς. Το 2006 ξεκίνησε η επένδυση στον Κεραμεικό και στο Μεταξουργείο, που κράτησε σχεδόν δέκα χρόνια. «Για την πραγματοποίησή του χρειάζονταν σοβαρές επενδύσεις και η ανάλογη ανταπόκριση των τελικών χρηστών, προκειμένου να αποσβεστούν αυτές οι επενδύσεις. Απευθυνόταν στη νεότερη ηλικιακά μεσαία τάξη, η οποία εν τω μεταξύ εκμηδενίστηκε αγοραστικά με την κρίση και τη φορολογία που επιβλήθηκε. Το έργο τελικά δεν υλοποιήθηκε», εξηγεί ο αρχιτέκτων Ιάσων Τσάκωνας, επικεφαλής του Oliaros.

«Σήμερα, η Αθήνα έχει μπει σε μια νέα εποχή επανάχρησης και επαναπροσδιορισμού του αστικού της περιβάλλοντος, μετατρέποντας με χαμηλού κόστους παρεμβάσεις τον υπάρχοντα, κακής ποιότητας, αστικό ιστό σε τουριστικό προϊόν τύπου διαμοιρασμού. “Τύπου”, διότι αυτό που συμβαίνει στην πόλη δεν είναι η μετατροπή διαμερισμάτων σε μόνιμη κατοικία με περιοδική χρήση διαμοιρασμού, αλλά η κατεξοχήν τουριστική εκμετάλλευσή τους σε δωδεκάμηνη βάση. Το νέο παγκόσμιο προϊόν έχει εξελίξει την Αθήνα σε μαζικό low budget city break προορισμό, δίνοντας πνοή στον εγκαταλελειμμένο αστικό ιστό και εκτοξεύοντας το διεθνές επενδυτικό ενδιαφέρον, κυρίως μικρομεσαίας κλίμακας, που συχνά συνδυάζεται με το πρόγραμμα golden visa και έχει αποτελέσει μια πρώτης τάξεως επενδυτική ευκαιρία για Ισραηλινούς, Κινέζους, Ρώσους, Τούρκους, Αιγύπτιους και πρόσφατα και πιο “δυτικούς”, μεγαλύτερης κλίμακας επενδυτές.

»Να διευκρινίσω ότι εκτιμώ το επενδυτικό ενδιαφέρον και την τουριστική ανάπτυξη που συμβαίνει στην πόλη, όμως ανησυχώ για την έλλειψη σχεδιασμού και μακροχρόνιας στρατηγικής. Θεωρώ ότι χάνουμε μια ιστορική ευκαιρία για μια συντονισμένη προσπάθεια μακροπρόθεσμης ανανέωσης του αστικού μας ιστού και επαναπροσδιορισμού της οικονομίας της πόλης. Οι περισσότερες παρεμβάσεις που γίνονται είναι επιφανειακές και θα δώσουν ζωή στα κτίρια για άλλα επτά με δέκα χρόνια. Δεν γίνονται στατικές ενισχύσεις, δεν αλλάζει η δομή των κτιρίων, αντιθέτως γίνεται μετατροπή χώρων σε τουριστικά προϊόντα χωρίς σχεδιασμό, χωρίς μέτρα ασφαλείας ή λειτουργικό πλαίσιο, χωρίς όρια και όρους. Επίσης, με περιορισμένη φορολογική συμμετοχή και συνεισφορά στα δημόσια ταμεία, δεν συμβάλλουν στην ανάπτυξη υποδομών και σχεδιασμού του δημοσίου χώρου από το κράτος, ώστε να μπορεί να υποστηριχθεί μια τέτοια εξέλιξη.

»Η γη και το περιβάλλον μας είναι ο εθνικός μας πλούτος, όπως για άλλες χώρες είναι το πετρέλαιο. Θα πρέπει, σε κρατικό, τοπικό και προσωπικό επίπεδο, να συνειδητοποιήσουμε ότι έχουμε υποχρέωση να τον προστατεύσουμε και να τον αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο».

|| R.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή