Με ρώτησε ένας φίλος: Ποια χαρακτηριστικά έχει για σένα ο ιδανικός ευρωβουλευτής; Η επιλογή προσώπου είναι σημαντικότερο κριτήριο σε σχέση με την επιλογή κόμματος; Για το δεύτερο ερώτημα, η απάντηση είναι εύκολη: όχι. Οι εθνικές εκλογές πλησιάζουν. Είτε μας αρέσει είτε όχι, το αποτέλεσμα της ευρωκάλπης θα ερμηνευτεί ως πρόκριμα για την εθνική κάλπη. Με αυτό κατά νου, θα ψηφίσουν οι περισσότεροι Ελληνες. Σε όλα τα κόμματα, όμως, υπάρχουν καλοί και κακοί υποψήφιοι. Σε κάθε ψηφοδέλτιο έχουμε σαράντα δύο επιλογές. Ποια είναι τα δικά μου κριτήρια για τους τέσσερις σταυρούς;
Ο ρόλος του βουλευτή, σε κάθε κοινοβούλιο, είναι διπλός: εκπροσωπεί αυτούς που τον ψήφισαν και συνεργάζεται με εκπρόσωπους άλλων ψηφοφόρων για να διαμορφώσουν τις δημόσιες πολιτικές και τους συγκεκριμένους νόμους. Στα εθνικά κοινοβούλια, όταν υπάρχει μονοκομματική ή έστω πολυκομματική κυβέρνηση με σταθερή πλειοψηφία, οι βουλευτές παίζουν κυρίως τον πρώτο ρόλο, του εκπρόσωπου, και ελάχιστα τον δεύτερο, του διαμορφωτή της πολιτικής μαζί με εκπρόσωπους άλλων. Η κυβέρνηση διαμορφώνει στην ουσία τους νόμους του κράτους.
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν υπάρχει κάτι σαν κυβερνητικός συνασπισμός, ούτε κάποια άλλου είδους σταθερή πλειοψηφία. Για να πάρουν οποιαδήποτε απόφαση, οι ευρωβουλευτές πρέπει να συνεννοηθούν με ομολόγους τους από άλλες χώρες και από άλλες παρατάξεις, που εκπροσωπούν πολλές διαφορετικές ταυτότητες και επαγγελματικές ομάδες. Ο αποτελεσματικός ευρωβουλευτής πρέπει να μπορεί να καταλάβει πώς σκέφτονται οι άλλοι, οι διαφορετικοί, και όχι μόνο οι δικοί του ψηφοφόροι.
Χρειάζεται παιδεία και εμπειρία για να ανταποκριθεί. Να μιλάει καλά αγγλικά και ίσως μία ή δύο ακόμα ξένες ευρωπαϊκές γλώσσες. Να γνωρίζει από το επάγγελμά του τι σημαίνει να ακούει, να ερευνά καλόπιστα, να ελέγχει τις απόψεις των άλλων και τις δικές του, να δέχεται συμβιβασμό και συγκερασμό για μια κοινή απόφαση. Ενδεικτικά: Αν είναι δικηγόρος, να έχει εμπειρία από διαπραγματεύσεις. Αν είναι πανεπιστημιακός, να έχει μάθει να υφίσταται κριτική και να την αξιοποιεί, να πηγαίνει σε διεθνή συνέδρια και να δημοσιεύει σε διεθνή περιοδικά.
Αν είναι συνδικαλιστής, να γνωρίζει από ουσιαστικές, εποικοδομητικές διαπραγματεύσεις κι όχι μόνο από απεργία και υποχρεωτική διαιτησία. Αν είναι σε επιχείρηση, να έχει εργαστεί με ξένους πελάτες ή προμηθευτές ή σε πολυεθνική ομάδα. Μου είναι δύσκολο να δω πώς θα έχει αυτές τις παραστάσεις ένας πολιτευτής καριέρας στην εθνική Βουλή, μια τραγουδίστρια ή ένας ποδοσφαιριστής (όχι όμως ένας προπονητής).
Ο ιδανικός εκπρόσωπος θα έχει αυτά το εφόδια, χωρίς όμως να χάσει την επαφή με αυτούς που τον ψήφισαν. Δεν είναι εύκολος ο συνδυασμός. Πολύ συχνά, οι συμβιβασμοί κορυφής που είναι απαραίτητοι σε μια τέτοια δουλειά φαίνονται ύποπτοι στη βάση της κοινωνίας, είτε δίκαια είτε άδικα. Είναι μια από τις αιτίες του αντι-ελιτισμού στις σύγχρονες, σύνθετες κοινωνίες. Ακόμα ένα κριτήριο λοιπόν είναι η ενσυναίσθηση και η ικανότητα επικοινωνίας με τους πολίτες.
Για να βάλω τους τέσσερις σταυρούς, υπάρχει και το ζήτημα της τακτικής ψήφου. Αν οι καλύτεροι υποψήφιοι δεν έχουν πιθανότητα να εκλεγούν επειδή δεν είναι αρκετά γνωστοί, μήπως να διαλέξω τον λιγότερο κακό ανάμεσα στους πολύ γνωστούς; Ισως βάλω τον ένα σταυρό με αυτό το κριτήριο. Τον δεύτερο θα τον δώσω στον πιο αναγνωρίσιμο από τους καλούς, κι ας μην είναι ο καλύτερος, με την ελπίδα ότι θα καταφέρει να εκλεγεί. Για τους άλλους δύο σκέφτομαι ως εξής: οι κομματικές ηγεσίες μετρούν την απήχηση του κάθε υποψήφιου ακόμα και όταν δεν εκλέγεται.
Οποιος πάει σχετικά καλά, έχει πιθανότητες να χρησιμοποιηθεί σε άλλη θέση. Επίσης, το γενικό ρεύμα θα καταγραφεί και θα επηρεάσει τις στρατηγικές επιλογές. Πρέπει να φανεί η ψήφος για τους σοβαρούς, τους κατάλληλους, για τις γυναίκες και τους νέους. Γι’ αυτό κανένας τρίτος ή τέταρτος σταυρός δεν είναι χαμένος.
* Ο κ. Αρίστος Δοξιάδης είναι εταίρος στο κεφάλαιο επενδύσεων τεχνολογίας Big Pi.