Ποτέ στο παρελθόν, από τη μεταπολίτευση ώς και σήμερα, μια εκλογική αναμέτρηση δεν προκάλεσε συνέπειες στον χώρο της Δικαιοσύνης όπως οι τωρινές ευρωεκλογές, που οδήγησαν σε συντριπτική ήττα το κυβερνών κόμμα.
Η προκήρυξη πρόωρων εθνικών εκλογών από τον πρωθυπουργό, απότοκος της βαριάς εκλογικής ήττας, δημιούργησε ήδη διλήμματα στην κυβέρνηση για το αν τελικώς το υπουργικό συμβούλιο, υπό τον Αλέξη Τσίπρα, μπορεί και πρέπει να προχωρήσει έστω και στο παρά πέντε των εθνικών εκλογών σε επιλογή νέας ηγεσίας για τη Δικαιοσύνη, καθώς εισαγγελέας και πρόεδρος του Αρείου Πάγου αποχωρούν στις 30 Ιουνίου λόγω συμπλήρωσης του ορίου ηλικίας.
Η κυβέρνηση έχει ήδη δρομολογήσει τις σχετικές διαδικασίες, όπως αυτές προβλέπονται, και οι υποψήφιοι τόσο για την εισαγγελία όσο και για την προεδρία του Αρείου Πάγου έχουν περάσει από ακρόαση στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας.
Μάλιστα, έχει ολοκληρωθεί και η προεπιλογή, διαδικασία όχι δεσμευτική για την κυβέρνηση, η οποία όμως είθισται να γεννά την υποχρέωση το υπουργικό συμβούλιο που τελικώς αποφασίζει, να επιλέξει κάποιον από τους τρεις που προεπιλέγονται από την Επιτροπή της Βουλής.
Ωστόσο, η παρούσα συγκυρία, ενόψει της άμεσης έναρξης της προεκλογικής περιόδου για τις εθνικές εκλογές, καθιστά θεσμικά εξαιρετικά ευαίσθητο το θέμα της επιλογής νέας ηγεσίας στη Δικαιοσύνη, τη στιγμή μάλιστα που η θητεία της εισαγγελέως και του προέδρου του Αρείου Πάγου λήγει στις 30 Ιουνίου και τις προηγούμενες δεκαετίες –πάντα– οι επιλογές γίνονταν στα μέσα Ιουλίου.
Η μόνη φορά που ο κανόνας αυτός είχε εξαίρεση ήταν το 2016, όταν, επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ, επελέγη ως εισαγγελέας του Αρείου Πάγου η Ξένη Δημητρίου, πριν λήξει η θητεία της Ευτέρπης Κουτζαμάνη, με αποτέλεσμα να συμβεί το εξής παράδοξο: η παλιά εισαγγελέας να είναι στη θέση της ώς τις 30 Ιουνίου και η νέα να έχει επιλεγεί και να περιμένει.
Πληροφορίες που φθάνουν στο ανώτατο δικαστήριο και στη Δικαιοσύνη γενικά, κάνουν λόγο για τους προβληματισμούς που επικρατούν στην κυβέρνηση, καθώς υπάρχουν εισηγήσεις υπέρ του να ολοκληρώσει τώρα, έστω κι αν ουσιαστικά έχουν προκηρυχθεί εκλογές, τη διαδικασία, ορίζοντας νέο εισαγγελέα και πρόεδρο στον Αρειο Πάγο, καθώς θεωρητικά έχει αυτή τη δυνατότητα ή αν κάτι τέτοιο θα είχε βαρύ θεσμικό κόστος αλλά και ενδεχομένως και εκλογικό, λόγω των αυτονόητων ισχυρών αντιδράσεων της αντιπολίτευσης, αλλά και εκείνων μέσα στο δικαστικό σώμα. Πάντως, πληροφορίες δεν απέκλειαν τον αιφνιδιασμό και τη λήψη απόφασης από το υπουργικό συμβούλιο, κάτι που μπορεί να γίνει εντός των ημερών, καθώς από την προσεχή Δευτέρα η χώρα θα έχει εισέλθει σε προεκλογική περίοδο.
Σε κάθε περίπτωση, όπως εκτιμούν όσοι γνωρίζουν καλά τα της Δικαιοσύνης, η κυβέρνηση, αν τελικώς αποφασίσει να επιλέξει τώρα νέα ηγεσία, ενδεχομένως να έχει διολισθήσει σε θεσμική ακρότητα που θα της κοστίσει, εκθέτοντας παράλληλα τους ανώτατους δικαστικούς που θα επιλεγούν στη δίνη ισχυρότατων επικρίσεων, που θα προκαλέσουν μεγάλη φθορά στον θεσμό, χωρίς παράλληλα να προσπορίσουν κάποιο πολιτικό όφελος στην κυβέρνηση. Και τούτο, διότι η μακρά ιστορία της Δικαιοσύνης και των ηγεσιών της έχει καταδείξει ότι οι ανώτατοι δικαστικοί που ορίζονται από μια κυβέρνηση, σπάνια είναι δέσμιοι της επιλογής τους όταν η κυβέρνηση που τους επέλεξε δεν κυβερνά πια. Τα παραδείγματα της ανεξάρτητης δικαστικής πορείας πολλών εκ των ορισθέντων κατά καιρούς σε κορυφαίες θέσεις της δικαστικής ιεραρχίας είναι πολλά και εξαιρετικά διδακτικά.
Σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο της επιλογής νέας ηγεσίας, έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί τα πράγματα από την προεπιλογή της Βουλής, για τη θέση του προέδρου έχουν προκριθεί οι αντιπρόεδροι του Αρείου Πάγου Ειρήνη Καλού και Δήμητρα Κοκοτίνη και η αρεοπαγίτης Διονυσία Μπιτζούνη, ενώ για τη θέση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, ο αντεισαγγελέας του ανωτάτου δικαστηρίου Χαράλαμπος Βουρλιώτης, η αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου Ειρήνη Καλού και η αρεοπαγίτης Διονυσία Μπιτζούνη. Oι προεπιλογές δεν δεσμεύουν την κυβέρνηση αλλά δημιουργούν μια άτυπη θεσμική υποχρέωση για το υπουργικό συμβούλιο.
Η Ν.Δ., πάντως, κάλεσε την κυβέρνηση να μην προχωρήσει στις αλλαγές, καθώς πηγές της Πειραιώς ανέφεραν ότι από τη στιγμή που προκήρυξε εκλογές, «είναι αυτονόητο ότι δεν νοείται να λαμβάνει στο εξής αποφάσεις που θα δεσμεύσουν τη χώρα για τα επόμενα χρόνια».