Νιώθω πάντα ότι ζω την Κυριακή των εκλογών από το λάθος σημείο. Έχω την ενοχλητική αίσθηση ότι οι άλλοι είναι μαζεμένοι κάπου και ζουν τις εκλογές με ένταση όλοι μαζί, όπως ακριβώς πρέπει να γίνεται τη μέρα που η δημοκρατία γιορτάζει. Εκεί που βρίσκομαι εγώ, η ψήφος είναι μοναχική και βιαστική. Κρυμμένος σε ένα παραβάν, πρέπει να συντομεύεις, με τον διαρκή φόβο πως η μη εξοικείωση με τα πρακτικά της διαδικασίας θα σε οδηγήσει σε τραγικά λάθη (ακύρωση του ψηφοδελτίου, αχρείαστη αποκάλυψη του περιεχομένου του στην εφορευτική επιτροπή, κ.λπ.).
Είναι και η παύση, που εν πολλοίς ακυρώνει την αίσθηση της κρισιμότητας της στιγμής. Η ψηφοφορία είναι μια ανάπαυλα μετά την ένταση της προεκλογικής περιόδου, μια ανάσα πριν από τη φούρια που θα φέρουν τα βραδινά αποτελέσματα. Και είναι μια παύση πάνω σε μια μέρα παύσης, μια αργία κυριακάτικα.
Στη Βρετανία δεν είναι έτσι. Ο κόσμος ψηφίζει πάντα Πέμπτη, ενώ όλα εξακολουθούν να λειτουργούν. Αυτό αμέσως αφαιρεί από το δράμα. Η Πέμπτη είναι η μέρα που οι Βρετανοί παραδοσιακά πήγαιναν στην αγορά για τα ψώνια τους. Ο νομοθέτης δεν θέλησε να τους ξεβολέψει. Αφού τους βγάζει ο δρόμος, ας ψηφίσουν κιόλας. Κάποια από τα εκλογικά κέντρα εξακολουθούν να στήνονται σε βολικά σημεία: παμπ, αυλές σπιτιών, ακόμη και αλευρόμυλους ή μάντρες αυτοκινήτων. Οι Βρετανοί τα επιδεικνύουν ως ρετρό δείγματα μιας κουλ δημοκρατίας.
Εσχάτως η βρετανική δημοκρατία δεν είναι και πολύ κουλ, και συνήθως τα εκλογικά της κέντρα είναι λιγότερο εξωτικά. Ψήφισα σε ένα νηπιαγωγείο στο ανατολικό Λονδίνο, λίγο πριν ανέβω στο λεωφορείο για το γραφείο, τρεις μέρες πριν από τις διπλές εκλογές στην Ελλάδα. Ξέραμε ότι η Τερέζα Μέι μετρούσε ώρες στην πρωθυπουργία, αλλά έπρεπε να περιμένει την επομένη, γιατί δεν είναι δυνατόν ένας πρωθυπουργός να ανακοινώνει την παραίτησή του ενώ ο κόσμος ψηφίζει. Είχε επίσης προεξοφληθεί η επικράτηση του ακραίου ευρωσκεπτικιστή Νάιτζελ Φάρατζ και του καινούργιου του κόμματος: Brexit Party. Συνέβησαν και τα δύο. Οι Συντηρητικοί ψάχνουν τώρα τον αντι-Φάρατζ, για να αναχαιτίσουν την προέλαση των λαϊκιστών. Φοβούνται ότι το Brexit Party θα τους αφανίσει. Τα τελευταία χρόνια η Βρετανία κοιτάζει προς την Ελλάδα, για να δει το μέλλον της. Οι διαρκείς εκλογικές διαψεύσεις των κεντρώων, το επαναλαμβανόμενο ξύπνημα την επομένη των αναμετρήσεων σε ένα ακαταλαβίστικο και παράξενο πολιτικό τοπίο ξεκίνησαν από την Ελλάδα: πρώτα ήρθαν οι Συριζανέλ και μετά ακολούθησαν το Brexit και ο Τραμπ. Το βρετανικό δημοψήφισμα, οι κυβερνητικές μεγαλοστομίες και ο επώδυνος συμβιβασμός με τις Βρυξέλλες πάτησαν με ακρίβεια πάνω στα χνάρια που άφησε πίσω του ο Αλέξης Τσίπρας. Ακόμη και ο όρος που περιγράφει τον αφανισμό της μετριοπαθούς βρετανικής Κεντροαριστεράς από τη ριζοσπαστική Αριστερά προήλθε από το ελληνικό πάθημα του ΠΑΣΟΚ με τον ΣΥΡΙΖΑ: οι Βρετανοί λένε πια «pasokification», όταν θέλουν να περιγράψουν τη μοίρα παραδοσιακών κομμάτων που απειλούνται με αφανισμό από τα άκρα τους.
Το πρωί της Δευτέρας (τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών ανακοινώθηκαν ταυτόχρονα με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες), η βρετανική Δεξιά υπέστη το δικό της pasokification. Το Συντηρητικό κόμμα πήρε 9%, όση δηλαδή είναι η διαφορά της Νέας Δημοκρατίας από τον ΣΥΡΙΖΑ. Αν η Ελλάδα είναι ξαφνικά ξανά το μέλλον, τότε τα αποτελέσματα της Κυριακής ίσως να είναι ένα μήνυμα επιστροφής στην πολιτική κανονικότητα και για τους Βρετανούς. Πολύ μακρινή ελπίδα όμως. Η ελληνική Κυριακή των ευρωεκλογών αργεί για τη Βρετανία. ■