Λούτρινο αντικείμενο του πόθου, χωρίς βαρύτητα

Λούτρινο αντικείμενο του πόθου, χωρίς βαρύτητα

4' 24" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οι μύθοι είχαν πάντα κανονιστικό ρόλο. Μέσα από ιστορίες όπου συναντώνται θεοί, ημίθεοι, ήρωες και απλοί άνθρωποι εξετάζονταν ένα πλήθος καταστάσεων και η έκβασή τους ανάλογα με τις επιλογές των πρωταγωνιστών τους. Ο Λάιος ερωτεύθηκε τον Χρύσιππο, γιο του Πέλοπα, στο παλάτι του οποίου ζούσε εξόριστος. Σύμφωνα με μία εκδοχή του μύθου, ο Λάιος βίασε τον πανέμορφο έφηβο. Ο Χρύσιππος από την ντροπή του αυτοκτόνησε. Η κατάρα του Πέλοπα και η κατάληξη του Λαΐου και της γενιάς του τεκμηρίωνε την αποτρεπτική διάσταση του μύθου.

Μια τραγωδία που έγραψε ο Ευριπίδης για τον Λάιο και τον Χρύσιππο, δεν διασώθηκε – δεν διασώθηκε καν η «Υπόθεσίς» της. Η παιδεραστία προφανώς δεν ταίριαζε στο χριστιανικό κοσμοείδωλο και αποκλείστηκε ως μη υπαρκτό ζήτημα. Ακόμη και σήμερα συζητείται υπό όρους, συνήθως ως παρέκκλιση/διαστροφή ψυχιατρικής αιτίασης.  

Η ηθικολογία, οι μισές αλήθειες, η υποκρισία, ο φόβος να σταθούν οι άνθρωποι με ειλικρίνεια απέναντι στο Κακό που ενδημεί στην ανθρώπινη φύση, προκαλούν την τολμηρή δραματουργία του Δημητριάδη. Η σεξουαλική ενηλικίωση συχνά προηγείται αρκετά χρόνια της επίσημης, πολιτικής ενηλικίωσης. Ποια είναι η ευθύνη του ενήλικα που συνευρίσκεται συναινετικά με έναν σεξουαλικώς ώριμο ανήλικο; Γιατί μπορεί και ο έφηβος να επιθυμεί. Και να αποπλανεί. Αυτός ο «θεωρούμενος εκ προοιμίου αθώος», ο ανήλικος αποπλανητής, είναι που απασχολεί τον Δημητριάδη στον «Χρύσιππο». Ειδικά σήμερα, όταν στα κοινωνικά δίκτυα αναρίθμητοι, αρσενικοί και θηλυκοί, Χρύσιπποι, τα ίδια τα αποκαλούμενα από τους υποκριτές ηθικολόγους «θύματα» «εκθέτουν με τον πιο αγοραίο και απροκάλυπτο τρόπο τα ακαταμάχητα θέλγητρά τους με προφανείς σκοπούς και με ακόμη προφανέστερη, αναμφισβήτητη, αυτόβουλη συμμετοχή» (από το Επίμετρο του Δ.Δ., «Χρύσιππος», εκδ. Ινδικτος, 2008).   Οπως συμβαίνει με τα περισσότερα έργα του Δημητριάδη, ο

«Χρύσιππος» έχει βαθιές ρίζες στη φιλοσοφική και στην ψυχαναλυτική σκέψη. Το απόλυτο κάλλος του Χρυσίππου, στο οποίο κανείς δεν μπορεί να αντισταθεί, αλλοτριώνει την ηθική υπόστασή του. Ριζικά συνδεδεμένη με την Επιθυμία και τη Σεξουαλικότητα, η ομορφιά του γίνεται μοχλός εξουσίας, που διαφθείρει πρώτα τον ίδιο. Ο Χρύσιππος θα γίνει, χωρίς σκέψη και πρόθεση, φυσικός και ηθικός αυτουργός του Κακού, εκδοχή του τερατώδους στην ανθρώπινη φύση που παρασύρει στην καταστροφή και στον θάνατο.  Τρία αυτόνομα μέρη σε ενιαίο σκηνικό χώρο συνθέτουν τον «Χρύσιππο». Στο πρώτο, η μητέρα κλείνει διά τηλεφώνου τα ραντεβού του γιου της, που αυτοβούλως εκδίδεται από τρυφερή ηλικία.

Μέσα από τον διάλογό της με δύο πελάτες, μαθαίνουμε για τον ασυγκράτητο σεξουαλισμό του γιου της, που εντέλει παρασύρει και οδηγεί στον θάνατο και την ίδια. Στο δεύτερο μέρος ένας άνδρας και μία γυναίκα, ζευγάρι, περιμένουν τον Χρύσιππο. Τον ποθούν και οι δύο, όσο απεχθάνονται ο ένας τον άλλον. Ο νεαρός ωθεί τη γυναίκα να σκοτώσει τον άνδρα, ώστε να μείνουν οι δυο τους, αλλά στη συνέχεια της λέει ότι αγαπάει άλλον και θα φύγει, σπρώχνοντάς την στην αυτοκτονία.

Στο τρίτο μέρος ο νέος, αντικείμενο λατρείας γονέων και συγγενών, γίνεται η αιτία που ο θείος θα σκοτώσει τον πατέρα του. Η μητέρα θα αναλάβει τον οίκο (ανοχής) απαντώντας στα τηλεφωνήματα των πελατών. Ο κύκλος έκλεισε, το αιρετικό μάθημα ανθρωπογνωσίας ολοκληρώθηκε.

Τα έργα του Δημητριάδη είναι πολύπτυχα και πολυεπίπεδα και γι’ αυτό επιτρέπουν τις πιο διαφορετικές σκηνικές προσεγγίσεις. Ο Θάνος Σαμαράς για την πρώτη παράσταση του έργου πρότεινε μία εξωρεαλιστική, παρωδιακή ανάγνωση. Πλήρης ως σκηνική σύλληψη φέρει την υπογραφή του στα σκηνικά, στα κοστούμια, στην κίνηση, στους φωτισμούς, στα ανιμέισον.  Το σκηνικό είναι ένα υπερυψωμένο, κατάλευκο, συμμετρικό κτίσμα δύο χώρων/ορόφων με σκάλες αριστερά και δεξιά. Ο επάνω χώρος λειτουργεί σαν οθόνη προβολής. Εκεί προβάλλονται όσα γίνονται εκτός σκηνής από δισδιάστατες αρθρωτές ανθρώπινες φιγούρες, σεξ σε όλες τις δυνατές στάσεις και φόνοι. Το ανιμέισον που δημιούργησε ο

Σαμαράς αποκαλύπτει μεν τη μηχανική του σώματος και της σεξουαλικής πράξης, αλλά στερεί από την παράσταση τη σωματικότητα, τη φυσική «μετάφραση» της γενετήσιας ορμής και του θανάτου στα σώματα των ερμηνευτών.

Ακόμα πιο μοιραία για την πρόσληψη του έργου ήταν η αντικατάσταση του Χρυσίππου από έναν λούτρινο πίθηκο σε μέγεθος ανθρώπου. Κάθε φορά που κάποιος από τους ηθοποιούς μιλούσε στον Χρύσιππο, έπαιρνε αγκαλιά τον πίθηκο και του δάνειζε τη φωνή του. Εντάξει, το αντικείμενο του πόθου μας ετεροπροσδιορίζεται από τον ίδιο τον πόθο μας, απ’ ό,τι αγαπάμε ή μας λείπει. Αλλά χωρίς πρόσωπο και σώμα, ό,τι προκαλεί στους άλλους η Λολίτα, ελεύθερο βαρύτητας, χάνει τη σημασία του.

Το τερατώδες της ιστορίας χάνεται ήδη από το πρώτο μέρος: οι πελάτες είναι δύο όμορφοι, πανομοιότυπα ντυμένοι νέοι (ο Μιχάηλ Ταμπακάκης κι ο Νικόλας Μίχας). Η Ράνια Οικονομίδου αποδίδει κωμικά τη μητέρα σα μια παράξενη νοσοκόμα-τσατσά στο πρώτο μέρος και στη συνέχεια, στο τρίτο μέρος, ως μία από τις κωμικές φιγούρες ενός ιονεσκικού μονόπρακτου για τις σχέσεις εξουσίας, εξάρτησης και υποταγής εντός της οικογένειας. Εδώ η Αγγελική Στελλάτου στον ρόλο της θείας, ο Γιάννης Σαμσιάρης και ο Νίκος Καραθάνος στους ρόλους του πατέρα και του θείου, αλληλοαφανίζονται από την επιθυμία τους για τον πανέμορφο νέο. Στο μεσαίο μονόπρακτο η Σοφία Κόκκαλη και Θανάσης Δόβρης αναλαμβάνουν την αποκαθήλωση της συμβατικής, «συζυγικής», ετεροσεξουαλικής σχέσης.

Ο Σαμαράς δικαιούνταν να δοκιμάσει έναν άλλο τρόπο προσέγγισης μετά τη σπαρακτική σωματικότητα της ερμηνείας της Ελλης Τρίγκου στον «Ευαγγελισμό της Κασσάνδρας» (Ιούνιος 2018). Ωστόσο, και παρά τους εξαιρετικούς ηθοποιούς που συμμετείχαν, η βασική ιδέα της σκηνοθεσίας του υπονόμευσε την πολιτική και φιλοσοφική θέση του «Χρυσίππου». Το σήμα που εκπέμπει ο λούτρινος πίθηκος είναι πολύ αδύνατο για να προκαλέσει τις αντιδράσεις, τη συζήτηση έστω, που θα περίμενε κανείς μετά την παράσταση ενός τόσο τολμηρού έργου. 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή