Το ενδεχόμενο εφαρμογής υποχρεωτικού εμβολιασμού των επαγγελματιών Yγείας έναντι ασθενειών που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή νοσηρότητα, όπως η γρίπη και η ιλαρά, εξετάζουν οι αρμόδιες υγειονομικές αρχές της χώρας. Μία από τις προτάσεις αφορά τον εμβολιασμό ως προϋπόθεση για την εγγραφή σε ιατρική ή νοσηλευτική σχολή ή σε οποιαδήποτε σχολή επαγγελμάτων Υγείας αλλά και για την απασχόληση στο σύστημα Yγείας.
Στόχος είναι η αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού των μονάδων Υγείας τόσο για την προστασία των ίδιων των εργαζομένων όσο και για την έμμεση προστασία των ασθενών, κυρίως αυτών που ανήκουν στις ομάδες αυξημένου κινδύνου. Σημειώνεται ότι στην Ελλάδα, όπως και στις περισσότερες χώρες ανά τον κόσμο, υπάρχουν μόνο συστάσεις εμβολιασμού οι οποίες ωστόσο σε μεγάλο ποσοστό δεν ακολουθούνται.
Τα κρούσματα
Είναι ενδεικτικό ότι εμβόλιο έναντι της γρίπης κατά την περίοδο 2017-2018 είχε κάνει ένας στους τέσσερις εργαζομένους σε νοσοκομεία του ΕΣΥ και τέσσερις στους δέκα εργαζομένους σε Κέντρα Υγείας, ενώ στην πρόσφατη επιδημία της ιλαράς (Μάιος 2017 – Αύγουστος 2018) στην Ελλάδα καταγράφηκαν 104 κρούσματα σε επαγγελματίες Yγείας οι οποίοι ήταν είτε ανεμβολίαστοι είτε μη επαρκώς εμβολιασμένοι έναντι της νόσου.
Οπως αναφέρεται στο εθνικό στρατηγικό σχέδιο για τη δημόσια υγεία 2019-2022 που δημοσιοποίησε προ δεκαημέρου το υπουργείο Υγείας, είναι σε εξέλιξη «συνεργασία μεταξύ της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών και νομικών συμβούλων από τους τομείς της δημόσιας υγείας, της βιοηθικής και της κοινωνίας των πολιτών, για τη διερεύνηση εφαρμόσιμων πολιτικών υποχρεωτικού εμβολιασμού των επαγγελματιών Υγείας. Μια βέλτιστη πρόταση θα μπορούσε να ήταν ο υποχρεωτικός εμβολισμός, ως προϋπόθεση για την εγγραφή σε οποιαδήποτε σχολή επαγγελμάτων Υγείας ή γενικότερα για την απασχόληση στο σύστημα Υγείας», σημειώνουν οι συντάκτες του σχεδίου, προσθέτοντας και την ανάγκη ανάπτυξης νοσοκομειακών μητρώων εμβολιασμού του προσωπικού, διαδικασιών παρακολούθησης της εμβολιαστικής κάλυψης καθώς και συστημάτων υπενθύμισής της.
Σύμφωνα με το σχέδιο, «στην Ελλάδα όπως και στις περισσότερες χώρες υπάρχουν μόνο συστάσεις ανοσοποίησης για τους επαγγελματίες Υγείας, είναι όμως απαραίτητο να υπάρξουν πολιτικές υποχρεωτικής ανοσοποίησης για ασθένειες που προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό και προκαλούν νοσηρότητες και θνησιμότητα σε ευπαθείς ομάδες ασθενών, σύμφωνα με τις προτάσεις της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών».
Οι συντάκτες του σχεδίου βασίστηκαν στις εισηγήσεις της συντονιστικής επιτροπής εμβολιασμού των επαγγελματιών Υγείας για τη γρίπη, η οποία συγκροτήθηκε με σκοπό την αναζήτηση, τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των βέλτιστων πρακτικών για την αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης του προσωπικού υπηρεσιών υγείας κατά της συγκεκριμένης νόσου.
Στην Ελλάδα, το ποσοστό του προσωπικού των μονάδων Υγείας του ΕΣΥ που εμβολιάζεται έναντι της γρίπης, αν και έχει αυξηθεί σε σχέση με το παρελθόν, παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Πέρυσι αντιγριπικό εμβόλιο είχε κάνει το 24,9% του προσωπικού των νοσοκομείων (31,5% των γιατρών) και το 40,2% των Κέντρων Υγείας (44,8% των γιατρών). Αξίζει να σημειωθεί ότι το διάστημα 2009-2017 τα αντίστοιχα ποσοστά κυμαίνονταν από 4,4% έως 18% για τα νοσοκομεία και από 16,8% έως 34,6% για τα Κέντρα Υγείας. Μελέτη του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (νυν Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας) έδειξε ότι η κύρια αιτία άρνησης του αντιγριπικού εμβολιασμού από εργαζομένους στα ελληνικά νοσοκομεία είναι η αντίληψη ότι «δεν κινδυνεύουν από τη γρίπη».
Ωστόσο, όπως αναφέρεται στην έκθεση της συντονιστικής επιτροπής, υπολογίζεται ότι περίπου το 20% του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού των μονάδων Υγείας νοσεί από γρίπη ετησίως, ενώ το προσωπικό που νοσεί συχνά συνεχίζει να εργάζεται αποτελώντας πηγή διασποράς της λοίμωξης στους νοσηλευόμενους ασθενείς αλλά και στους συναδέλφους τους.
Στις ΗΠΑ
Η εμβολιαστική κάλυψη των επαγγελματιών Υγείας έναντι της γρίπης σε παγκόσμιο επίπεδο σπανίως ξεπερνά το 42%. Εξαίρεση είναι τα νοσοκομεία των ΗΠΑ, τα οποία την τελευταία δεκαετία εφαρμόζουν προγράμματα υποχρεωτικού αντιγριπικού εμβολιασμού και διατηρούν υψηλά ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης τα οποία υπερβαίνουν το 95%. Στις ΗΠΑ, σε περίπτωση άρνησης υποχρεωτικού εμβολιασμού, οι κυρώσεις είναι είτε η διακοπή της εργασιακής σχέσης είτε η αναστολή του δικαιώματος εισαγωγής ασθενών ή η υποχρεωτική χρήση της απλής χειρουργικής μάσκας καθ’ όλη τη διάρκεια της εποχικής επιδημίας γρίπης.
Στην Ευρώπη, η μοναδική χώρα που εφαρμόζει από πέρυσι πολιτική υποχρεωτικού αντιγριπικού εμβολιασμού για συγκεκριμένες ομάδες προσωπικού είναι η Σερβία, ενώ η Δανία είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα η οποία δεν έχει συστάσεις για αντιγριπικό εμβολιασμό των επαγγελματιών Υγείας σε εθνικό επίπεδο. Στην Αυστρία, στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ισλανδία εφαρμόζεται υποχρεωτικός εμβολιασμός του προσωπικού σε αρκετά νοσοκομεία, βάσει όμως σύμβασης που υπογράφει ο εργαζόμενος κατά την πρόσληψη.