Η πληρότητα των οικονομικών δεδομένων βοηθάει στην πρόσβαση των καταναλωτών στον τραπεζικό δανεισμό και περιορίζει τον ηθικό κίνδυνο. Αυτό υπογραμμίζει στη συνέντευξή του στην «Κ» ο κ. Ενρίκε Βελάσκεζ, γενικός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού ACCIS, που αποτελεί τον φορέα εκπροσώπησης 42 Γραφείων Πληροφοριών Πίστης στην Ευρώπη. Ο κ. Βελάσκεζ επισκέφθηκε την περασμένη εβδομάδα την Αθήνα με αφορμή το ετήσιο συνέδριο του οργανισμού, που διοργάνωσε το μέλος του ACCIS, η εταιρεία συλλογής θετικών και αρνητικών πληροφοριών «Τειρεσίας». Τονίζει τη σημασία που έχει η πιστοληπτική αξιολόγηση για τον υπεύθυνο δανεισμό των ιδιωτών, διαβεβαιώνει ότι ο κανονισμός για τα προσωπικά δεδομένα (GDPR) κατοχυρώνει τη σωστή χρήση της πληροφορίας και εξηγεί πώς η τεχνολογία βοηθάει στη αξιόπιστη μέτρηση της πιστοληπτικής ικανότητας των καταναλωτών.
– Πώς προσεγγίζει το χρηματοοικονομικό σύστημα την ανάγκη του υπεύθυνου δανεισμού μετά την κρίση. Τι έχει αλλάξει και ποιος είναι ο ρόλος των Γραφείων Πίστης στην προσπάθεια αξιολόγησης του κινδύνου;
– Το πιστωτικό σύστημα καθώς και οι ρυθμιστικές και εποπτικές αρχές έχουν αντλήσει εμπειρία και διδάγματα από τη χρηματοοικονομική κρίση. Πάρτε για παράδειγμα τις διαφορές μεταξύ του κανονιστικού πλαισίου για την καταναλωτική και στεγαστική πίστη. Και για τις δύο αυτές κατηγορίες δανεισμού, οι χρηματοπιστωτικοί φορείς είναι υποχρεωμένοι να δανείζουν υπεύθυνα και η υποχρέωση αυτή συνδράμει στο να διασφαλίζεται η αποφυγή της υπερχρέωσης των καταναλωτών. Τα Γραφεία Πίστης βοηθούν στη διαδικασία της αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας των δανειοληπτών, παρέχοντας ένα σημαντικό αριθμό στοιχείων από τις βάσεις δεδομένων τους, αλλά και από υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας, όπως είναι η βαθμολόγηση (scoring) βάσει της εκτίμησης των οικονομικών τους υποχρεώσεων. Μια πληρέστερη βάση δεδομένων σημαίνει ότι οι εκτιμήσεις μπορούν να βασιστούν σε επαρκή δεδομένα και είναι πιο αξιόπιστες. Με αυτή την έννοια, η υποστήριξη της πληρότητας των δεδομένων που χρησιμοποιούνται για αξιολογήσεις φερεγγυότητας βοηθάει την οικονομική ένταξη και την πρόσβαση όλο και περισσότερων καταναλωτών στο τραπεζικό σύστημα, μειώνοντας τον κίνδυνο αθέτησης και του κόστους που προκύπτει από αυτή.
– Πώς προστατεύεται η ιδιωτική ζωή των ατόμων από την εκτεταμένη χρήση της ανάλυσης προσωπικών δεδομένων;
– Η νομοθεσία υπάρχει. Τα Γραφεία Πίστης και οι χρήστες των δεδομένων τους έλαβαν πολύ σοβαρά την προετοιμασία τους και την προσαρμογή στο νέο πλαίσιο GDPR. Τα Γραφεία Πίστης προσαρμόστηκαν πολύ πριν από την ημερομηνία εφαρμογής του GDPR, δηλαδή τον Μάιο του 2018, και έχουν προβεί σε αναθεωρήσεις των υπηρεσιών που προσφέρουν και των εσωτερικών συστημάτων. Σε αυτή τη διαδικασία, υπήρξαν –και εξακολουθούν να υπάρχουν– ορισμένες προκλήσεις. Για παράδειγμα, τα Γραφεία Πίστης έπρεπε να εντοπίσουν όλους τους τρόπους επεξεργασίας των δεδομένων και των στοιχείων τους. Μεταξύ άλλων έπρεπε να συνεκτιμήσουν τη νομική βάση για την επεξεργασία των δεδομένων, τον χρόνο που τα δεδομένα θα μπορούσαν να διατηρηθούν στα συστήματά τους κ.λπ. Επίσης, τα Γραφεία Πίστης επανεξετάζουν συνεχώς τις διαδικασίες τους, για να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν καλύτερα το φάσμα των νέων δικαιωμάτων των υποκειμένων των δεδομένων ως βασικό στοιχείο της λειτουργίας τους. Είμαι βέβαιος ότι όλη η εργασία που έχει κάνει ο κλάδος θα αποδώσει τελικά. Ωστόσο, θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για όλους τους ενδιαφερομένους στο πιστωτικό οικοσύστημα –συμπεριλαμβανομένων και των εποπτικών αρχών– να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
Τι δείχνουν οι ηλεκτρονικές συναλλαγές
– Ποιες αλλαγές φέρνει η τεχνολογία στην αξιόπιστη μέτρηση της πιστοδοτικής ικανότητας των καταναλωτών;
– Η τεχνολογία δημιουργεί καινοτόμες μεθόδους διαχείρισης δεδομένων που πριν δεν ήταν δυνατές. Τα εργαλεία επεξεργασίας είναι πλέον πιο εξελιγμένα και η χρήση αλγορίθμων καθιστά δυνατή την ανάλυση νέων συνόλων «μεγάλων δεδομένων» (big data) και τη συσχέτιση μεταξύ τους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που παρέχονται από την τεχνολογία Internet of Things. Η πρόοδος της τεχνολογίας και οι δυνατότητες ανάλυσης μεγάλων ομάδων πληροφοριών με χρήση νέων εργαλείων και μεθόδων έχουν διευκολύνει τη δυνατότητα τμηματοποίησης, δημιουργίας και ομαδοποίησης παρόμοιων προφίλ. Στο παρελθόν, οι παραδοσιακές στατιστικές τεχνικές ήταν ο κανόνας, αλλά σήμερα υπάρχουν περισσότερες καινοτόμες μέθοδοι όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η μηχανική μάθηση, τα νευρωνικά δίκτυα κ.ά.
Ολο και μεγαλύτερη σημασία αποκτά επίσης η πρόσβαση σε μη παραδοσιακές πηγές δεδομένων, όπως τα δεδομένα συναλλαγών σε πραγματικό χρόνο, τα δεδομένα για κινητά και άλλες συσκευές, τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, δεδομένα ΔΕΚΟ και δεδομένα από εφαρμογές (π.χ. Τrip Αdvisor). Για παράδειγμα, τα στοιχεία συναλλαγής μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προσδιοριστεί κατά πόσον οι καταναλωτές πληρώνουν τους λογαριασμούς κοινής ωφελείας, κινητής τηλεφωνίας, ασφαλειών κ.λπ. Ετσι μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι ορισμένα δεδομένα συναλλαγών διευρύνουν τη δυνατότητα μέτρησης της προοπτικής αθέτησης και μπορούν να αξιολογήσουν τον κίνδυνο του δανεισμού των ιδιωτών.
– Ποια είναι τα καινούργια εργαλεία, πέραν των «παραδοσιακών πληροφοριών», για την αξιόπιστη αξιολόγηση του προφίλ των καταναλωτών;
– Αν και δεν υπάρχουν τόσο ισχυρά επιστημονικά στοιχεία ακόμη, θεωρούμε ότι οι μη παραδοσιακές πηγές δεδομένων λειτουργούν συμπληρωματικά και δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τη δυνατότητα προβλέψεων των πιστωτικών στοιχείων στο σύνολό τους. Αυτές οι πηγές είναι σημαντικές κυρίως για τους δανειολήπτες με ελάχιστο ή καθόλου πιστωτικό ιστορικό. Σε γενικές γραμμές η δημιουργία όλο και περισσότερο πλούσιων σε δεδομένα υποστηρικτών βάσεων διευκολύνει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και στον βαθμό που ο αυτοματισμός μειώνει το κόστος και τον χρόνο, διευκολύνει τις πιστώσεις. Σε αυτό το σημείο πρέπει όμως να επισημάνω ότι η βιομηχανία μας οφείλει να είναι προσεκτική και να τεκμηριώνει τη διαδικασία με την οποία επεξεργάζεται τα στοιχεία και τμηματοποιεί ομοειδείς συμπεριφορές. Τα μοντέλα θα πρέπει να υπόκεινται σε ένα αποτελεσματικό κανονιστικό πλαίσιο ή και σε έναν κώδικα δεοντολογίας που θα λαμβάνει υπόψη την προστασία χαρακτηριστικών όπως η φυλή, το φύλο, η θρησκεία κ.λπ. και όπως κάθε διαδικασία πρέπει να λειτουργεί σύμφωνα με τους νόμους περί ίσων ευκαιριών ή διακρίσεων. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να υπάρχει και η δυνατότητα μη αυτοματοποιημένης επιβεβαίωσης ώστε να καλύπτονται και οι ακραίες περιπτώσεις.