Δεν πρόκειται περί λάθους στον τίτλο. Με λίγη υπομονή πιθανότατα θα συμφωνήσετε μαζί μου. Δύο συνεχόμενα ατυχήματα (κάταγμα στον αγκώνα και κάταγμα στο ισχίο) με υποχρέωσαν να περάσω κάμποσες ημέρες σε κλινική και πολύ περισσότερες μέρες στο σπίτι μου σχεδόν ακίνητος. Ελλείψει άλλης δραστηριότητας, υπέβαλα στον εαυτό μου το μαρτύριο της παρακολούθησης ορισμένων προγραμμάτων της ελληνικής τηλεόρασης. Αυτά που είδα με κούφαναν κυριολεκτικά. Δεν πρόκειται να περιοριστώ στη λεγόμενη trash TV, αλλά σε ένα άλλο θέμα το οποίο περνάει κυριολεκτικά στο «ντούκου», ώστε να μην απασχολεί κανέναν, μα κανέναν.
Πριν πάμε στην ουσία αξίζει να δούμε μερικά στατιστικά στοιχεία σχετικά με την τηλεθέαση στην Ελλάδα. Διευκρινίζω ότι όλα τα στοιχεία που ακολουθούν προέρχονται από το επίσημο TV Year Book το οποίο εκδίδει εδώ και πολλά χρόνια η εταιρεία Nielsen η οποία καταγράφει την τηλεθέαση στην Ελλάδα. Ολα τα στατιστικά αφορούν την περίοδο 1/9/2017 – 31/8/2018 που είναι το τηλεοπτικό έτος 2018.
Ο μέσος ημερήσιος χρόνος τηλεθέασης για όλα τα κοινά (ηλικίας 4 και άνω) είναι 263 λεπτά (4:23). Υπάρχουν σημαντικές διακυμάνσεις στα διάφορα κοινά. Τον μεγαλύτερο χρόνο τηλεθέασης παρουσιάζει το κοινό των γυναικών άνω των 55 ετών με μέση τηλεθέαση 429 λεπτά (7:09)! Εφτά ώρες τηλεόραση, είναι πολύ σημαντικός παράγων στη ζωή μας.
Ακολουθούν οι άνδρες άνω των 55 ετών με μέση τηλεθέαση 359 λεπτά (5:59). Αξίζει να σημειωθεί ότι για το κοινό με Χαμηλή Μόρφωση παρατηρείται επίσης πολύ υψηλός χρόνος μέσης τηλεθέασης με 405 λεπτά (6:45). Είναι χαρακτηριστικό ότι τα παραπάνω μεγέθη είναι στατιστικά παρόμοια με τα στοιχεία του 2017 και του 2016, τεκμηριώνοντας ότι αυτές είναι περίπου οι συνήθειες του τηλεοπτικού κοινού στην Ελλάδα.
Αναζήτησα στοιχεία σχετικά με τον μέσο ημερήσιο χρόνο τηλεθέασης για όλα τα κοινά (ηλικίας 4 και άνω) για άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τα οποία σας παραθέτω, διότι πιστεύω ότι αναδεικνύουν ένα σημαντικό θέμα: Μόνο η Ρουμανία έχει μεγαλύτερο μέσο ημερήσιο χρόνο τηλεθέασης. Ολες οι άλλες χώρες έχουν σημαντικά χαμηλότερο μέσο χρόνο τηλεθέασης ως εξής: Σουηδία 131 λεπτά (2:11), Ηνωμένο Βασίλειο 174 λεπτά (2:54), Κύπρος 209 λεπτά (3:29), Γαλλία 211 λεπτά (3:31), Γερμανία 219 λεπτά (3:39), Ισπανία 225 λεπτά (3:45), Ιταλία 241 λεπτά (4:01) και Ρουμανία 346 λεπτά (5:46)! Για να είμαι απολύτως ακριβής, τα παραπάνω μεγέθη αφορούν το 2017 (και όχι του 2018 όπως στην Ελλάδα), αλλά νομίζω ότι είναι αρκετά για λόγους συγκρίσεως. Είναι ολοφάνερο ότι η τηλεόραση παίζει καθοριστικό ρόλο στη ζωή των Ελλήνων και κατ’ επέκταση στη γενικότερη αντίληψη των γεγονότων και στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης.
Αφού καθορίσαμε τη σημασία της τηλεόρασης στη ζωή μας, ελάτε να δούμε τα πλέον δημοφιλή προγράμματα του 2018. Εδώ όμως χρειάζεται μια επεξήγηση. Το 2018 ήταν έτος ποδοσφαιρικό με το Παγκόσμιο Κύπελλο της Ρωσίας και έτσι η τηλεθέαση δεν είναι αντιπροσωπευτική γιατί υπεισέρχεται η στρέβλωση της εξαιρετικά μεγάλης τηλεθέασης που είχαν οι ποδοσφαιρικοί αγώνες, ειδικά στα ανδρικά κοινά. Για τον λόγο αυτό από τα 20 προγράμματα με τη μεγαλύτερη τηλεθέαση αφαίρεσα όλους τους ποδοσφαιρικούς αγώνες, ώστε να έχουμε μια σωστότερη εικόνα του τι αρέσει στο ελληνικό κοινό. Ιδού τα δημοφιλέστερα προγράμματα, με τον σταθμό τους και το Τηλεμερίδιο (τηλεθέαση μέσου λεπτού) τους: 1. Survivor (ΣΚΑΪ, 21,5%), 2. Τελικός Eurovision 2018 (ΕΡΤ1, 17,8%), 6. Ελλάδα έχεις ταλέντο (ΣΚΑΪ, 14,2%), 8. Στην υγειά σας ρε παιδιά (ΣΚΑΪ, 13,7%), 9. Nomads (ΑΝΤ1, 13,5%), 10. Εκτακτο Δελτίο: Σε εξέλιξη το συλλαλητήριο για το Μακεδονικό (ΣΚΑΪ, 13,1%), 11. The voice of Greece (ΣΚΑΪ, 13,1%), 13. Master Chef (Star, 12,9%) και 18. Τατουάζ (Alpha, 12,5%).
Είναι αξιοσημείωτο ότι τα δημοφιλή προγράμματα είναι κυρίως reality show. Υπάρχει όμως και ένα άλλο στοιχείο που μας βοηθά να κατανοήσουμε τα ενδιαφέροντα των συμπολιτών μας. Η Google, στο τέλος κάθε χρόνου δημοσιοποιεί τις δημοφιλέστερες αναζητήσεις για τον χρόνο που πέρασε. Για το 2018, οι ταχύτερα αυξανόμενες αναζητήσεις υπήρξαν κατά σειράν οι εξής: 1. Power of Love, 2. Eurovision, 3. Μουντιάλ, 4. Black Friday, 5. Survivor 2, 6. ΠΑΟΚ – ΑΕΚ, 7. Game of Love, 8. Anne, 9. Tατουάζ και 10. Ολυμπιακός – Παναθηναϊκός. Με δεδομένο ότι το Google το χρησιμοποιούν κατά κύριο λόγο οι νέοι, διαπιστώνουμε ότι τα τρία προγράμματα (Eurovision, Survivor και Τατουάζ) παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο κοινό.
Μέχρι το απόγευμα σχεδόν όλα τα κανάλια έχουν προγράμματα που μπορούμε άνετα να τα χαρακτηρίσουμε επιεικώς κουτσομπολίστικα. Στην πραγματικότητα είναι «ματιές από την κλειδαρότρυπα». Για τον φόβο του Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου οι εκπομπές αυτές αυτολογοκρίνονται. Αντί να σχολιάσω την αυτολογοκρισία, προτιμώ να σας πως μια ενδιαφέρουσα ιστορία, που ουσιαστικά αναδεικνύει το θέμα.
Το 1962 στην τότε πουριτανή Αμερική κυκλοφόρησε ένα τριμηνιαίο περιοδικό, με τίτλο EROS. Σε σύγκριση με τα σημερινά περιοδικά (Hustler και Playboy) το EROS μπορεί να χαρακτηριστεί… θρησκευτικό έντυπο! Ηταν πολυτελής έκδοση με εξαιρετική ποιότητα στην εκτύπωση και σκληρό εξώφυλλο. Κυκλοφόρησαν μόνο 4 τεύχη, όσες και οι εποχές του έτους. Τον εκδότη Ralph Ginzburg κυνήγησε ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης (Attorney General) Robert Kennedy, και ύστερα από μακροχρόνιες δικαστικές περιπέτειες ο εκδότης καταδικάστηκε και εξέτισε ποινή οκτώ μηνών στη φυλακή. Στο τεύχος του Καλοκαιριού 1962 δημοσίευσε ένα άρθρο για τις συνέπειες της λογοκρισίας. Για να επισημάνει πόσο κακή είναι η λογοκρισία, παρέθεσε τρεις ολόκληρες σελίδες με λογοκριμένα Nursery Rhymes (Νηπιακά Ποιηματάκια). Οταν διαβάζει κανείς τα λογοκριμένα ποιηματάκια υποχρεωτικά το μυαλό του πάει αλλού. Θα σας παραθέσω μεταφρασμένο στα ελληνικά, ένα πασίγνωστο ποιηματάκι για να ελέγξετε τον εαυτό σας: «Solomon Grundy», Ο Solomon Grundy/ xxxxxxx τη Δευτέρα, / xxxxxxx την Τρίτη, / xxxxxxx την Τετάρτη, / xxxxxxx την Πέμπτη, / xxxxxxx την Παρασκευή, / Πέθανε το Σάββατο, / Τον θάψανε την Κυριακή, / Αυτό ήταν το τέλος, / του Solomon Grundy. Είχε μια σύντομη αλλά ευχάριστη ζωή! Δεν γνωρίζω πού πήγε το μυαλό σας, αλλά σύμφωνα με το ποίημα ο Solomon Grundy γεννήθηκε τη Δευτέρα, βαφτίστηκε την Τρίτη, παντρεύτηκε την Τετάρτη, αρρώστησε την Πέμπτη και χειροτέρεψε την Παρασκευή. Είδατε όμως πόσο μας διαστρεβλώνει το μυαλό η λογοκρισία; Αυτό ακριβώς γίνεται και με τα μισόλογα που λένε οι παρουσιαστές και οι καλεσμένοι τους στις εκπομπές «κοινωνικής κριτικής».
Είδα και μερικά επεισόδια από ελληνικές και τούρκικες σειρές. Αυτό που με εντυπωσίασε, είναι η πλοκή των επιχειρηματικών, δολοφονικών και ερωτικών δραστηριοτήτων. Εδώ δεν έχουμε απλά «αίμα και σπέρμα» αλλά «χρήμα, αίμα και σπέρμα»! Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που υπάρχει τόση εχθρότητα απέναντι στην επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα. Οταν ο κοσμάκης «εκπαιδεύεται» με την ιδέα ότι ο επιχειρηματίας θα εκμεταλλευθεί τη θέση του για ερωτικά ανταλλάγματα με τους υφιστάμενούς του, θα ρίξει τους συνεταίρους του οικονομικά και όσους δεν μπορεί να τους εκμεταλλευθεί θα τους εξοντώσει, τότε είναι πολύ φυσικό να θεωρεί τους επιχειρηματίες σαν τη χειρότερη φάρα που υπάρχει. Δεν υπερβάλλω.
Τα ελάχιστα επεισόδια που είδα είναι γεμάτα δολοπλοκίες, φόνους και απάτες. Δεν είναι αυτή η πραγματική εικόνα του επιχειρηματικού κόσμου. Μπορεί να υπάρχουν και τέτοιες περιπτώσεις, αλλά αυτές αποτελούν την πολύ μικρή εξαίρεση και όχι τον κανόνα, όπως λίγο-πολύ παρουσιάζεται στις σειρές.
Δυστυχώς δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι η τηλεόραση είναι το κυριότερο μέσο διαπαιδαγώγησης της μεγαλύτερης μάζας των συμπολιτών μας. Για τον λόγο αυτό σας έδωσα τα στατιστικά στοιχεία στην αρχή. Οταν η μέση τηλεθέαση ανδρών και γυναικών άνω των 55 ετών είναι 6 και 7 ώρες, τότε όλη η γνώση αυτών των ανθρώπων προέρχεται αποκλειστικά από την τηλεόραση. Ακόμα, όταν οι Χαμηλής Μόρφωσης συμπολίτες μας, οι οποίοι έχουν ανάγκη για μεγαλύτερη και σωστότερη διαπαιδαγώγηση, βλέπουν σχεδόν 7 ώρες καθημερινά αυτή την τηλεόραση που τους προσφέρουμε, τότε δεν πρέπει να περιμένουμε πολλά πράγματα για τον Τόπο μας. Η τηλεόρασή μας είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας μας!
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.