Η Λίζα Σταθάτου ξεκίνησε ιστιοπλοΐα σε ηλικία 8 ετών και αργότερα, ως μέλος της ομάδας «Ωκύαλος», κατέκτησε την πρώτη θέση σε τρεις παγκόσμιες διοργανώσεις. Έχει εργαστεί στον κλάδο του yachting για περισσότερα από δεκαπέντε χρόνια και σήμερα είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος και της οργανωτικής επιτροπής του Διεθνούς Αγώνα Κλασικών και Παραδοσιακών Σκαφών – Spetses Classic Yacht Regatta (SCYR). Ζει στην Αίγινα τα τελευταία δέκα χρόνια και η θάλασσα μαζί με τη φωτογραφία παραμένουν οι μεγάλες της αγάπες. Μεταξύ 27 και 30 Ιουνίου θα βρίσκεται φυσικά στις Σπέτσες, ως συντονίστρια του αγώνα.
Στην πρώτη διοργάνωση, το 2011, συμμετείχαν 12 κλασικά σκάφη και 11 καΐκια. Πόσες θα είναι οι συμμετοχές στη φετινή διοργάνωση και ποιος ο απολογισμός στα εννέα χρόνια που συμπληρώνονται;
Οι συμμετοχές κλείνουν δέκα ημέρες πριν από την έναρξη του Spetses Classic Yacht Regatta, άρα δεν έχουμε ακόμα τον ακριβή αριθμό. Περιμένουμε μια μικρή αύξηση σε σχέση με το 2018, δηλαδή περισσότερα από 80 σκάφη, με σημαντικές συμμετοχές από το εξωτερικό, όπως το μοναδικό «Puritan» με έτος ναυπήγησης το 1930, το «Antara» του 1951 και το «Gulliver of Southampton». Όταν ξεκινούσαμε αυτή την προσπάθεια, κανείς μας δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι εννέα χρόνια μετά, ο αγώνας θα αποκτούσε τέτοια δυναμική ώστε να φτάσουμε σε αυτόν τον απίστευτο αριθμό συμμετοχών.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, πάνω από 80%, των συμμετεχόντων κάθε χρονιάς επιστρέφει και την επόμενη. Κερδήθηκε το στοίχημα και ο αγώνας έγινε θεσμός και σταθμός στο καλεντάρι των διεθνών αγώνων κλασικών σκαφών. Αυτός άλλωστε ήταν και συνεχίζει να είναι ένας βασικός στόχος του Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος και της οργανωτικής επιτροπής: να συμβάλει το Spetses Classic Yacht Regatta με το κύρος του στην προβολή της χώρας μας και της ιστιοπλοΐας.
Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία του εγχειρήματος;
Σε αντίθεση με τα περισσότερα αθλήματα, στην ιστιοπλοΐα δεν υπάρχει συγκεκριμένος στίβος. Αυτός στήνεται καθημερινά στη θάλασσα με σημαδούρες, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, τη διεύθυνση και την ένταση του ανέμου.
Η επιλογή των Σπετσών από τον ΝΟΕ ως ιδανικού τόπου και «στίβου» για τη διεξαγωγή του Spetses Classic Yacht Regatta σημαίνει ότι όλος ο όμιλος, το προσωπικό του αθλητικού τμήματος, οι εθελοντές μας και οι κριτές, πολλοί εκ των οποίων έρχονται από το εξωτερικό, πρέπει να μεταφέρονται στις Σπέτσες. Το ίδιο συμβαίνει και με τα σκάφη και τα υλικά που χρειάζονται για την άψογη διεξαγωγή του αγώνα. Δηλαδή τέσσερα ή πέντε σκάφη επιτροπών, δώδεκα φουσκωτά, σημαδούρες, κ.λπ. Είναι ένα δύσκολο, κοστοβόρο, αλλά παράλληλα πολύ ενδιαφέρον εγχείρημα, για το οποίο είμαστε περήφανοι.
Ποιες ξεχωρίζετε ως τις καλύτερες στιγμές της διοργάνωσης;
Το 2011, στην πρώτη ρεγκάτα, όταν γύρισα το κεφάλι μου προς τη στεριά και έμεινα άφωνη, βλέποντας όλη την παραλία των Σπετσών και τη βεράντα του «Ποσειδωνίου» γεμάτες κόσμο που είχε μαζευτεί να παρακολουθήσει τον αγώνα. Eπίσης το 2016, όταν είχαμε την τιμή να συμμετάσχουν στον αγώνα δώδεκα Ολυμπιονίκες της ιστιοπλοΐας – έντεκα Έλληνες και η Κινέζα Xu Lijia, χρυσή Ολυμπιονίκης του Λονδίνου στην κατηγορία Laser. Και ακόμα, η συγκινητική για όλους μας συμμετοχή του σκάφους «Αελλώ» του ιδρυτή του ΝΟΕ, Αντώνη Μπενάκη (κατασκευής 1921), καθώς και όλα τα μοναδικά σκάφη που είδαμε και βλέπουμε να ταξιδεύουν στο μπογάζι, όπως τα «Candida» (1929), «Glaramara» (1947), «Navisa» (1907), «Φανερωμένη» (1945), «Baccara» (1969)
Η «Φανερωμένη» (1945) ήταν από τα τελευταία περάματα που ναυπηγήθηκαν. (Φωτογραφία: Νίκος Αλευρομύτης)
Θεωρείτε ότι πρόκειται για ένα event που αφορά αμιγώς τον κόσμο της ιστιοπλοΐας;
Το καθαρά αγωνιστικό κομμάτι αφορά, βεβαίως, τους ιστιοπλόους και όσους αγαπούν το άθλημα και τη θάλασσα. Αλλά ο Αγώνας Κλασσικών και Παραδοσιακών Σκαφών είναι ιδιαίτερος, λόγω των σκαφών που συμμετέχουν σε τρεις κατηγορίες: Πρώτον, τα κλασικά ιστιοπλοϊκά, καταπληκτικά παλιά ξύλινα σκάφη, με ημερομηνίες κατασκευής που ξεκινούν από το 1896. Δεύτερον, τα παραδοσιακά σκαριά και οι σκούνες του Αιγαίου (όπως τρεχαντήρια, τύπου Περάματος και καραβόσκαρα), δηλαδή σκάφη που βλέπαμε να ταξιδεύουν με πλήρη ιστιοφορία μόνο σε παλιές εκδόσεις, πίνακες και γκραβούρες. Στις μέρες μας πλέουν χωρίς πανιά, σαν τουριστικά σκάφη ή ψαράδικα. Χάρη στη ρεγκάτα, είδαμε αυτά τα σκαριά να ταξιδεύουν ξανά με τα πανιά τους στο μπογάζι των Σπετσών. Και τέλος, τα λατίνια, μικρά σκαριά και οικογενειακές λέμβοι με μεγάλη ιστιοφορία, που χρησίμευαν κυρίως στην αλιεία και κάποιες φορές για αναψυχή. Όπως, λοιπόν, θαυμάζουμε τα αυτοκίνητα αντίκες για την ομορφιά και την κομψότητά τους, έτσι θαυμάζουμε και τα σκάφη που συμμετέχουν στη ρεγκάτα, άσχετα με το αν γνωρίζουμε από ιστιοπλοΐα ή όχι.
Ποια η αλληλεπίδραση με τους καραβομαραγκούς των Σπετσών;
Αυτό είναι επίσης κάτι που μας αφορά όλους, καθώς η ελληνική παραδοσιακή ξυλοναυπηγική τέχνη τείνει να εκλείψει. Το πλαστικό αντικατέστησε το ξύλο για λόγους πρακτικότητας και κόστους, οι παλιοί μάστορες φεύγουν και η νέα γενιά, πλην λιγοστών εξαιρέσεων, δεν ενδιαφέρεται να συνεχίσει αυτή την τέχνη.
Η ρεγκάτα των Σπετσών έδωσε κίνητρο σε μερακλήδες ιστιοπλόους και λάτρεις της θάλασσας να χτίσουν καινούργια σκαριά, να συντηρήσουν και να αποκαταστήσουν κάποια παλιά, να κατασκευάσουν καινούργια κατάρτια, νέες αρματωσιές και ιστία – όπως τα τρεχαντήρια «Βίκινγκ», «Αϊ-Γεώργιος», «Στρατής», «Αμάλθεια» και τα λατίνια «Αροκάλι» και «Τελευταίος»– και να υπάρξει κινητικότητα στον κλάδο. Παράλληλα η οργάνωση απονέμει κάθε χρόνο σε έναν καραβομαραγκό με οικογενειακή παράδοση το βραβείο «Αναγνώριση Έργου Ζωής» για την προσφορά του στη διατήρηση, στην προώθηση και στην προβολή της ελληνικής παραδοσιακής ξυλοναυπηγικής τέχνης.
Τι συμβολίζει η ρεγκάτα των Σπετσών για τον ελληνικό θαλάσσιο τουρισμό;
Το Spetses Classic Yacht Regatta ήταν ένα ιδιαίτερα καινοτόμο εγχείρημα, που πλέον έχει εδραιωθεί ως ένας αγώνας-σταθμός για την Ανατολική Μεσόγειο. Στο πλαίσιο αυτό πιστεύω ότι συμβάλλει στη διάδοση και στην προβολή της χώρας, των ιδανικών συνθηκών ιστιοπλοΐας που επικρατούν και της άρτιας οργάνωσης που εξασφαλίζουν η εμπειρία και η τεχνογνωσία του ΝΟΕ. Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι πάρα πολλά από τα σημαντικότερα κλασικά σκάφη στην Ευρώπη ταξιδεύουν με τα πληρώματα και τους κυβερνήτες τους στη χώρα μας, για να λάβουν μέρος στον αγώνα.
Σχεδιάζετε κάτι καινούργιο για φέτος;
Μια καινοτομία του Spetses Classic Yacht Regatta 2019 είναι η συνεργασία με το Sailors for the Sea, τον μοναδικό διεθνή οργανισμό πιστοποίησης ναυταθλητικών αγώνων ως «καθαρών αγώνων». Στόχος της συνεργασίας αυτής είναι να συμμετάσχει ο αγώνας στο πρόγραμμα «Clean Regattas», λαμβάνοντας πιστοποίηση GOLD από το Sailors for the Sea για τις αειφόρες πρακτικές του. Το Sailors for the Sea είναι ο μοναδικός οργανισμός στον κόσμο που ασχολείται με την προστασία των θαλασσών, εμπλέκοντας, εκπαιδεύοντας και ενεργοποιώντας την ιστιοπλοϊκή κοινότητα για την αποκατάσταση του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Επίσης, φέτος στο Spetses Classic Yacht Regatta στηρίζουμε το σωματείο «ΕΛΙΖΑ – Εταιρεία κατά της κακοποίησης του παιδιού», παρέχοντας δωρεάν χώρο στο Race Village, για να μπορέσει να ενημερώσει το κοινό αλλά και τους συμμετέχοντες για το σημαντικό έργο που επιτελεί.