Αν πάει κανείς λίγα χρόνια πίσω, στο 2017, στο 2015, στο 2013, και συγκρίνει με το τώρα, θα διαπιστώσει μια μεγάλη αλλαγή. Η αλλαγή αυτή εντοπίζεται σε κάτι που δύσκολα αποτελεί αντικείμενο μέτρησης αλλά που εύκολα το νιώθει κανείς στον αέρα. Το ψυχικό περιβάλλον στην Ελλάδα έχει μεταβληθεί. Επειτα από μία δεκαετία μέσα στην κρίση, οι Ελληνες ζητούν να βελτιώσουν τη ζωή τους.
Και αυτή η επιθυμία, που αρχικά διατυπωνόταν δειλά ή σαν ονειροπόληση, άρχισε ολοένα και πιο έντονα να διατυπώνεται με το σχήμα της απαίτησης, με τη δυναμική της αξίωσης. Αυτό αποτυπώθηκε στα αποτελέσματα των ευρωεκλογών και ήδη αποτελεί διάχυτη αίσθηση στην κοινωνία. Η αντικατάσταση του θυμού από την προσδοκία συνέβη σταδιακά σε διάρκεια ετών και μέσα από ακραίες και επώδυνες καταστάσεις που έχουν αναμφισβήτητα αφήσει ουλές. Σε ένα, όμως, σημαντικό ποσοστό, η ελληνική κοινωνία επιδεικνύει με ολοένα και μεγαλύτερη σαφήνεια βήματα ωριμότητας, που μεταφράζεται σε χαμηλότερους τόνους, μεγαλύτερη διάθεση αυτοκριτικής, αλλά και εντονότερη επιθυμία να βελτιωθεί η ζωή.
Η βελτίωση αυτή ξεκινάει από επίπεδο ατομικό και οικογενειακό και ωριμάζει και εκτονώνεται ως μια βαθιά επιθυμία η βελτίωση αυτή να επεκταθεί σε επίπεδο εθνικό. Ολοένα και πιο συχνά αισθάνεται κανείς να επικρατεί η επιθυμία να προοδεύσει η Ελλάδα, να προαχθούν οι άριστοι, να περιθωριοποιηθούν η δημαγωγία και ο ευτελισμός των αξιών.
Αυτή η ψυχική ανάγκη για ανάταξη της χώρας είναι και αυτή παράγωγο της πολυετούς κρίσης και εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως. Και αυτό που δείχνει να επικρατεί είναι η ολοένα και μεγαλύτερη απόσταση από το αλλόφρον κλίμα του 2015, από την κουλτούρα των fake news και από την ανοχή στην ευτέλεια. Υπάρχει ανάκαμψη ήθους και όσο και αν αυτό προκαλεί δυσπιστία σε όσους δεν το έχουν ακόμη διαπιστώσει, είναι μία μετατόπιση της κοινωνίας που αρχίζει να γίνεται αντιληπτή καθημερινά. Ακόμη ζούμε μέσα στα απόνερα μιας περιόδου που επέφερε πλήγματα στο κοινό ήθος των πραγμάτων και που –σε πολλές περιπτώσεις–διασάλευσε το αντικειμενικό κριτήριο. Η δημαγωγία και η μισαλλοδοξία πρυτάνευσαν. Ομως, όλα αυτά, ακολουθούν χρονικούς κύκλους. Η ανοχή έχει εξαντληθεί και σήμερα ολοένα και περισσότεροι πολίτες θέλουν να γίνουν κομμάτι μιας θετικής πρότασης για την επανένταξη της Ελλάδας στην πρώτη βαθμίδα των προηγμένων χωρών. Υπάρχει προσδοκία για την επόμενη, καλύτερη, μέρα.