Μία εβδομάδα πριν από τις εθνικές εκλογές, φυσικό θα ήταν να συζητάμε τα ποσοστά των κομμάτων σε δημοσκοπήσεις, τα προγράμματα της Νέας Δημοκρατίας και του ΣΥΡΙΖΑ, την προσωπικότητα των αρχηγών τους, τις επιδώσεις των δύο κομμάτων στην εξουσία, τη διεθνή συγκυρία και τις προοπτικές της χώρας μετά τις εκλογές.
Ομως, η προχθεσινή συνέντευξη του Βλαντιμίρ Πούτιν, στην οποία θριαμβολογεί ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία είναι τελειωμένη, ήρθε να μας θυμίσει ότι η πολιτική είναι πολύ περισσότερο από τη διαχείριση της συγκυρίας – είναι κυρίως ζήτημα πολιτισμικό. Πρέπει μέσα σε αυτό το πλαίσιο να δούμε τις προοπτικές και τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η χώρα, να εξετάσουμε εαυτούς.
Ο Πούτιν, αρχιερέας του αυταρχισμού, αισθάνεται ότι ήρθε η ώρα να εκφραστεί ελεύθερα, χωρίς να κρύβει από τους «Δυτικούς» αυτά που πιστεύει. Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, η απρόσμενη αυτοχειρία των Βρετανών με το Brexit, η άνοδος της εθνικιστικής Κίνας, η πρόσδεση του Τούρκου προέδρου Ερντογάν στην άμαξα του Πούτιν, η «ανταρσία» της Ουγγαρίας και της Πολωνίας εναντίον των αρχών της Ε.Ε., καθώς και η ενίσχυση εθνικιστικών κινημάτων στην Ευρώπη, έπεισαν τον Ρώσο πρόεδρο ότι δικαιώθηκε ο δικός του τρόπος διακυβέρνησης. Οι ηγέτες της φιλελεύθερης δημοκρατίας «δεν μπορούν πια να επιβάλουν οτιδήποτε σε κάποιον όπως προσπαθούσαν να κάνουν τις τελευταίες δεκαετίες», δήλωσε στους Financial Times. «Η ιδέα του φιλελευθερισμού είναι τελειωμένη υπόθεση. Ηρθε σε αντιπαράθεση με τα συμφέροντα της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού». Ο Πούτιν αποκάλεσε «κορυφαίο λάθος» την είσοδο ενός εκατομμυρίου Σύρων προσφύγων στη Γερμανία, επικροτώντας τη σκληρή στάση του Τραμπ εναντίον μεταναστών.
Ισως βιάστηκε ο Πούτιν να κηρύξει νικητές τους αυταρχικούς ηγέτες, καθώς η ζωή δείχνει ότι αυτοί ενίοτε έχουν κακό τέλος. Επίσης, ενώ οι πρόσφατες ευρωεκλογές έδειξαν ότι ο κλονισμός της παγκοσμιοποίησης ελευθέρωσε ένα κύμα εθνικισμού, οι πολιτικές δυνάμεις που τον εκφράζουν δεν ενισχύθηκαν στο νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο Πούτιν, όμως, θέλει να πείσει τους ανά τον κόσμο οπαδούς του ότι η πορεία της ανθρωπότητας των τελευταίων δύο αιώνων έληξε με την ήττα του Διαφωτισμού, της ιδέας της ισότητας και της ελευθερίας των ατόμων σε ευνομούμενες πολιτείες. Σύμφωνα με το δόγμα Πούτιν, οι κυρίαρχες ομάδες έχουν όλα τα δικαιώματα, ενώ οι υπόλοιποι μπορούν, στην καλύτερη περίπτωση, να ελπίζουν στην ανοχή τους.
Πολλοί Ελληνες συμφωνούν με τις αντιλήψεις του Πούτιν. Από το 1821 –πιθανώς και πριν– υπάρχει διχόνοια μεταξύ αυτών που θέλουν να επιβάλουν δυτικές αντιλήψεις και συμπεριφορές και αυτούς που ακουμπούν σε μια ιδεατή παράδοση (χωρίς όμως οι δεύτεροι να προτάσσουν ιδέες και θεσμούς σε αντικατάσταση αυτών που απορρίπτουν). Λόγω αντιδυτικού πνεύματος, πολλοί επικροτούν τον αυταρχισμό, ασπάζονται τον εθνικισμό και την καχυποψία προς τους ξένους (από κράτη έως μετανάστες), όπως ο Πούτιν, ο Τραμπ, ο Ερντογάν, ο Ορμπαν. Η διαμάχη αυτή διαπερνάει την πολιτική και την κοινωνία. Και στη Νέα Δημοκρατία και στον ΣΥΡΙΖΑ (σε όποιο κόμμα τα μέλη δεν είναι μονολιθικής αντίληψης) βλέπουμε και παιδιά του Διαφωτισμού και της εσωστρέφειας. Η διαμάχη μεταξύ των κομμάτων διεξάγεται με όρους μη ορθολογικούς: ενώ η πολιτική πρέπει να βρει λύσεις για το πώς θα συμμετάσχουμε στον σύγχρονο κόσμο και πώς θα επιβιώσουμε, διαπληκτιζόμαστε πάνω σε παρωχημένες διαφορές, με ένα πάθος που πηγάζει από παραδοσιακά παράπονα περί αδικίας και ταπείνωσης στα χέρια ξένων. Αυτή την αντίληψη ενθαρρύνει και εκμεταλλεύεται ο κάθε Πούτιν, είτε ηγείται μεγάλης χώρας είτε συμμορίας. Ας ελπίσουμε ότι μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου θα υπάρξει περίοδος σταθερότητας και ανάπτυξης που θα επιτρέψει πιο ώριμη συζήτηση για το ποιοι είμαστε, ποιοι οι εθνικοί μας στόχοι και πώς θα τους επιτύχουμε. Ευθύνη της νέας κυβέρνησης θα είναι να οδηγήσει τη χώρα σε αυτή την κατεύθυνση.