Σε όλους τους εραστές της ομορφιάς, εκείνης της ειδικής κατηγορίας που δεν πρωταγωνιστεί πια, θα μιλήσει στην ψυχή το σπίτι στη μικρή οδό Ευμορφοπούλου 5. Τις προάλλες, επιβράδυνα τον βηματισμό μου καθώς λοξοδρόμησα από αυτόν τον μικρό δρόμο του Ψυρρή, που περικλείεται από τις οδούς Ευριπίδου, Επικούρου, Σαρρή και Σαχτούρη. Οι πικροδάφνες σε πλαστικές γλάστρες που έχουν τοποθετήσει ευαίσθητα χέρια, είχαν φουντώσει και γέμιζαν με ροζ ανθάκια τη θέα μπροστά στο ρημαγμένο σπίτι. Υπήρχε μια απροσδιόριστη πένθιμη ατμόσφαιρα. Μια Μεγάλη Παρασκευή σε προχωρημένο θέρος.
Αυτό το σπίτι θα καθυστερήσει τον διαβάτη μερικά λεπτά. Δεν το προσπερνάς εύκολα. Μένει στο βλέμμα σου, γαντζώνεται και μεγαλώνει σαν παρασιτικό φυτό μέσα στους μαιάνδρους της φαντασίας σου. Από μόνο του αυτό το μεγάλο σπίτι είναι ένα σκηνικό, σαν από ταινία του Βισκόντι, ένα ταμπλό σαν μια γύψινη ταπισερί μιας αθηναϊκής ευωχίας. Εκεί, στου Ψυρρή, ανάμεσα στα μπαρ, στα γκράφιτι και στα παλαιοπωλεία, ενδημεί και το είδος των ακατοίκητων νεκρόσπιτων, εκείνων των αστικών κενοταφίων, τόπων κατοικίας πτηνών, αιλουροειδών και τρωκτικών. Ενας μικρόκοσμος, απρόσιτος στον διαβάτη, ζει πίσω από τα νεοκλασικά ντουβάρια, ανάμεσα σε σπασμένες καρέκλες, χαλάσματα και αγριόχορτα.
Αλλά αυτό το σπίτι της οδού Ευμορφοπούλου είναι από μόνο του μια τοιχογραφία. Εχει απομείνει μόνον η πρόσοψη. Η φαντασία ελεύθερα συνθέτει όσα συμβαίνουν πίσω από το λείψανο του διώροφου σπιτιού, σκηνοθετεί αυθαίρετα και φέρνει μορφές στα έξι παράθυρα του ορόφου που χάσκουν. Μια θεατρική παράσταση της φαντασίας ξετυλίγεται μέσα από τα ανοίγματα. Στο ισόγειο έχει ξεμείνει η επιγραφή «Γραφικαί Τέχναι…» με κατεβασμένα τα ρολά, αλλά αυτό που κάνει το σπίτι ξεχωριστό δεν είναι μόνο η αρμονία της πρόσοψης, αλλά η υπερβολή στη διακόσμηση. Σπάνια βλέπει κανείς στην Αθήνα τέτοια διάθεση θρυμματισμού του μέτρου, τουλάχιστον στην κλίμακα της συνοικίας.
Ο πρώτος όροφος έχει γεισίποδες, και μενταγιόν, και ρόδακες, και παραστάδες, και τους οικείους ερωτιδείς στα μαντεμένια κάγκελα του εξώστη. Αλλά είναι το ισόγειο αυτό που θυμίζει cabinet of curiosities κάποιου Βρετανού αριστοκράτη του 18ου αιώνα. Αυτή η υπερβολή, ωστόσο, εκβάλλει στο δρομάκι του Ψυρρή με χάρη.
Φιλτράρεται από τον μάστορα, από εκείνους τους αφανείς ήρωες που είχαν χτίσει την Αθήνα, εκεί γύρω στο 1910-20, όταν θα χτίστηκε και αυτό το σπίτι. Φτάνει στο δικό μας βλέμμα ως μια έκπληξη, καθώς λεπτό προς λεπτό, όσο η αδηφάγος ματιά του περιηγητή σαρώνει την πρόσοψη-σκηνικό, προβάλλουν μορφές σαν οφθαλμαπάτες. Στην αρχή –καθώς το βλέμμα περιεργάζεται τις εξώθυρες– εισέρχονται στο οπτικό πεδίο τα υπέρθυρα με τις επικλινείς θηλυκές μορφές, σαν σε ανάκλιντρα ρωμαϊκού σπιτιού, με μικρούς ερωτιδείς. Θυμίζουν σκαλίσματα σε αετώματα, αλλά περισσότερο είναι δάνεια από πίνακες του γαλλικού νεοκλακισμού ή από σχέδια βρετανικής πορσελάνης. Αριστερά και δεξιά υπάρχουν αχιβάδες ή ακρωτήρια, και από πάνω πλούσια σύνθεση με στεφάνι και γιρλάντα. Λίγο μετά, καθώς πυκνώνει και θερμαίνεται η σχέση του βλέμματος με το ανάγλυφο σκηνικό, προβάλλει στο κέντρο, ανάμεσα στα φυτά, μια θεατρική μάσκα ή ο ίδιος ο Διόνυσος, πράγμα πιθανότερο εάν κρίνει κανείς από τα φυτικά σύμβολα, τους βοστρύχους και τη στέψη στο οβάλ πορτρέτο.
Αποτυπώνω στον νου το σπίτι της οδού Ευμορφοπούλου σαν μια ιδιαίτερη σκηνογραφία. Η θεατρικότητα αυτού του σπιτιού, στο δρομάκι του Ψυρρή, μας οδηγεί σε σκέψεις για το πώς θα ήταν οι σάλες και οι κάμαρες που πλέον έχουν εξαερωθεί. Ο ουρανός εισβάλλει από παντού.