Καθώς οι θεσμοί δείχνουν να έχουν… μετανοήσει για κάποιες από τις προτεραιότητές τους και τον τρόπο υλοποίησής τους τα τελευταία χρόνια, μια κυβέρνηση Ν.Δ. διαφαίνεται ότι θα κληρονομήσει αρκετούς σκελετούς θαμμένους πρόχειρα στον τομέα της δημόσιας διοίκησης από την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα. Ειδικότερα, στην 3η έκθεση για την Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει ότι τον Σεπτέμβριο του 2019 θα επαναξιολογήσει τα μέτρα επιτάχυνσης της διαδικασίας των λεγόμενων διοικητικών γραμματέων που επιλέγονται με βάση προκηρύξεις των υπουργείων από το ΑΣΕΠ. Οι δανειστές μας επέλεξαν τον τρόπο αυτό στο πλαίσιο της «αποκομματικοποίησης της διοίκησης», ένα σημαντικό πυλώνα του τρίτου μνημονίου, με στόχο να δημιουργήσουν ένα είδος «θεσμικής μνήμης» στα υπουργεία και στη διοίκηση συνολικά.
Η «Κ» έχει αναφερθεί διεξοδικά στους τρόπους με τους οποίους οι υπουργοί της απερχόμενης κυβέρνησης επιχείρησαν να ελέγξουν τη διαδικασία ζητώντας τις λίστες των υποψηφίων, διαμορφώνοντας τις προκηρύξεις ανάλογα με τα «ημέτερα» μέτρα και σταθμά, ενώ σε μία περίπτωση που η υποψηφιότητα «δεν προχώρησε», ο ίδιος ο υποψήφιος συνέταξε την προκήρυξη! Δεν αποτελεί έκπληξη ότι προχώρησε η πλήρωση μόλις μιας από τις 69 θέσεις έναντι συνολικά 90 θέσεων γενικών διευθυντών, και 101 από αυτές των 395 διευθυντών μονάδων.
Η «στροφή»
Ενώ στην έκθεση γίνεται λόγος για την επιτάχυνση της διαδικασίας, στη Ν.Δ. υπάρχει η σκέψη να μεταφερθούν οι αρμοδιότητες αυτές στους γενικούς διευθυντές. Το ζήτημα είναι πως και οι θεσμοί θα πρέπει να είναι έτοιμοι να δεχθούν μια τέτοια στροφή, ομολογώντας έμμεσα ότι για ακόμα μία φορά απέτυχαν να προσαρμόσουν την ελληνική πραγματικότητα στις ιδέες τους (πολλές από τις προσπάθειες μεταρρύθμισης της ελληνικής δημόσιας διοίκησης τόσο κατά την περίοδο 2012-2014 όσο και στα χρόνια του ΣΥΡΙΖΑ στηρίχθηκαν σε γαλλικές εμπειρίες, ενώ όλες οι αλλαγές στον ανεπτυγμένο κόσμο τα τελευταία χρόνια στηρίζονται στο αγγλοσαξονικό μοντέλο). Ετσι είναι αμφίβολο αν θα ολοκληρωθεί η διαδικασία επιλογής των διοικητικών γραμματέων και των διευθυντών ανθρώπινου δυναμικού των υπουργείων.
Σε ό,τι αφορά την κινητικότητα, οι συντάκτες της έκθεσης επισημαίνουν ότι τους τελευταίους μήνες καταγράφηκε μεγάλη προθυμία υπαλλήλων να εγκαταλείψουν τις υπηρεσίες τους για άλλες (ο ΕΦΚΑ δεν επιτρέπει σε υπαλλήλους να μετακινηθούν την ώρα που τα ΚΕΠ έχουν αδειάσει από υπαλλήλους), ενώ στο τέταρτο κύμα κινητικότητας αυξήθηκαν και οι μονάδες (351) που ζητούν προσωπικό και οι προσφερόμενες θέσεις (περίπου 8.000). Η Ν.Δ., που ψήφισε τον προγραμματισμό της Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου για τις προσλήψεις, θέλει να συνδέσει την κινητικότητα με τις προσλήψεις αλλά και να τη θεσμοθετήσει με βάση μοριοδότηση, όπως είχε καθιερωθεί την περίοδο που ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης (αργότερα ο ΣΥΡΙΖΑ κατήργησε τη μοριοδότηση και η κινητικότητα υλοποιούνταν με βάση αποφάσεις τριμελούς επιτροπής).
Η Ν.Δ., εφόσον κερδίσει τις εκλογές, θέλει να διατηρήσει τα μέτρα του ΣΥΡΙΖΑ για τα ειδικά μισθολόγια, να αναμορφώσει τους κλάδους του Δημοσίου (ο κ. Γαβρόγλου μείωσε τους κλάδους των εκπαιδευτικών) και να επανεξετάσει το ενιαίο μισθολόγιο που έτσι όπως εφαρμόζεται σήμερα περιλαμβάνει και τον υπάλληλο γραφείου αλλά και τον εκπαιδευτικό.
Ειδική μνεία κάνουν οι συντάκτες της έκθεσης εποπτείας στον τρόπο με τον οποίο συνυπολογίζονται οι επιπτώσεις από τη νομοθέτηση, καθώς η απερχόμενη κυβέρνηση κατήργησε τη Διεύθυνση η οποία εκτιμά το κόστος από τη θέσπιση του κάθε νόμου, κάτι που είχε διά νόμου ψηφισθεί το 2014.
Σε ό,τι αφορά το κόστος του δημόσιου τομέα, ίσως για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια οι εκπρόσωποι της επιτροπής σημειώνουν ότι το κόστος μισθοδοσίας φαίνεται να ξεφεύγει από τον έλεγχο της κυβέρνησης. Τον Δεκέμβριο του 2018 οι μετακλητοί είχαν αυξηθεί κατά 43% έναντι του Δεκεμβρίου του 2014, οι συμβασιούχοι εκτός των ΝΠΙΔ σημείωσαν αύξηση κατά 48% ξεπερνώντας τον Απρίλιο τις 90.000, τα μέλη Δ.Σ. εκτός ΝΠΙΔ αυξήθηκαν έναντι της προηγούμενης τετραετίας κατά 47%, ενώ η μισθοδοσία παρουσίασε αύξηση κατά 8%. Ετσι δεν είναι έκπληξη το ότι η επιτροπή ζητεί μείωση των έκτακτων υπαλλήλων κατά 1.550 άτομα.
Στοίχημα η ψηφιακή μεταρρύθμιση
Οι εκπρόσωποι της Ε.Ε. στην 3η έκθεσή τους επισημαίνουν ότι έχει σημειωθεί πρόοδος για τη δημιουργία ενός ενιαίου ηλεκτρονικού συστήματος διαχείρισης ανθρώπινων πόρων, το οποίο η Ε.Ε. ελπίζει ότι θα έχει ολοκληρωθεί στα τέλη του 2019. Ηδη, 745 κυβερνητικές μονάδες έχουν δημιουργήσει ηλεκτρονικά οργανογράμματα (είναι περίπου οι μισές μονάδες) με περιγραφές καθηκόντων για 135.000 θέσεις εργασίας (πρόκειται για το 70% των θέσεων). Η Ε.Ε. θα παρακολουθήσει όλες τις μονάδες έως ότου ολοκληρώσουν τα ηλεκτρονικά οργανογράμματα.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η επόμενη κυβέρνηση, εφόσον είναι η Ν.Δ., θα αλλάξει τη μορφή του κυβερνητικού σχήματος δίνοντας ειδικό βάρος στον λεγόμενο ψηφιακό μετασχηματισμό της δημόσιας διοίκησης, που κατά μία εκδοχή θα αναλάβει υφυπουργός ο οποίος θα υπάγεται απευθείας στον πρωθυπουργό. Στόχος αυτής της πολιτικής θα είναι να διασυνδεθούν τα πολλά διαφορετικά αρχεία του Δημοσίου και ιδιαίτερα εκείνα που χρησιμοποιεί συχνά ο πολίτης, όντας υποχρεωμένος να τρέχει από τη μία υπηρεσία στην άλλη.
Από την πλευρά της Ν.Δ., στόχος της ψηφιακής διοίκησης είναι όλα τα δεδομένα του Δημοσίου να βρεθούν σε ένα ενιαίο αρχείο, όπως γίνεται σε όλες τις προηγμένες χώρες. Ο κ. Μητσοτάκης έχει δώσει εντολή να αξιοποιηθούν όλα τα στελέχη και οι θεσμοί που είχαν καλή εμπειρία στις προσπάθειες ψηφιοποίησης των προηγούμενων κυβερνήσεων (Διαύγεια, ηλεκτρονική συνταγογράφηση, ηλεκτρονική υποβολή φορολογικών δηλώσεων κ.λπ.). Ο κ. Μητσοτάκης ελπίζει ότι θα συγκεντρώσει ευρύτερες συναινέσεις στο θέμα της ταχείας ψηφιακής μεταρρύθμισης, καθώς όλες οι πολιτικές δυνάμεις συμφωνούν για την ανάγκη του ψηφιακού μετασχηματισμού του Δημοσίου, τομέα στον οποίο η Ελλάδα έχει κατρακυλήσει στην προτελευταία θέση της Ε.Ε.
Μία δεύτερη αλλαγή που έχει ήδη εξαγγείλει ο κ. Μητσοτάκης είναι η δημιουργία ανεξάρτητης αρχής για τη διαφάνεια και την καταπολέμηση της διαφθοράς στο Δημόσιο προκειμένου να δοθεί ισχυρό μήνυμα αποκατάστασης της συνταγματικής τάξης σε σχέση με τα ελεγκτικά όργανα του κράτους που κακοποιήθηκαν σε διάφορες μεγάλης δημοσιότητας υποθέσεις (Novartis, ΚΕΕΛΠΝΟ, ελεγκτές δημόσιας διοίκησης).