Έστω ότι την Κυριακή έχετε κάποιες πολύτιμες ελεύθερες ώρες. Αυτές οι ώρες είναι εξίσου πολύτιμες και για όλους αυτούς που διεκδικούν την προσοχή, τον χρόνο και τα χρήματά σας. Κάθε Σαββατοκύριακο η πολιορκία εντείνεται, επαληθεύοντας το στερεότυπο. Τι θα κάνουμε, λοιπόν, την Κυριακή; Είναι μια ευκαιρία για κάτι διαφορετικό, κάτι για τον εαυτό μας. Να δούμε, για παράδειγμα, ένα ντοκιμαντέρ ή να χαλαρώσουμε σε ένα ξενοδοχείο. Φανταστείτε λοιπόν ότι βρίσκεστε στην πισίνα ενός ξενοδοχείου, όπου κάποιοι κολυμπούν, κάποιοι κάνουν βουτιές και τα παιδάκια πλατσουρίζουν. Μη χαλαρώσετε πολύ, όμως, γιατί τώρα ξεκινάει το ντοκιμαντέρ.
Παρατηρήστε τον κυματισμό του νερού σε ένα, οποιοδήποτε, σημείο στο χείλος της πισίνας. Ερώτηση: Μπορείτε, κοιτάζοντας μόνο αυτή τη διακύμανση, να καταλάβετε ποιος κάνει τι μέσα στην πισίνα; Φαντάζει εντελώς αδύνατον. Και όμως, αυτό ακριβώς κάνει ο εγκέφαλός μας: πιάνει μια διακύμανση των (ηλεκτρομαγνητικών) κυμάτων που σκάνε πάνω στο μάτι μας και βγάζει συμπέρασμα για το τι μας περιβάλλει, και μάλιστα με ακρίβεια μικρομέτρων. Αυτό το παράδειγμα (του Φάινμαν) δείχνει τις ανεξάντλητες δυνατότητές μας. Το ίδιο ισχύει και για την ακοή: Όσο κι αν μοιάζει απίστευτο, ο ανθρώπινος εγκέφαλος προλαβαίνει να ακούσει σε ποιο αυτί φτάνει πρώτα το ηχητικό κύμα (μια διαφορά εκατομμυριοστών του δευτερολέπτου) και αν, π.χ., φτάνει πρώτα στο δεξί, τότε αισθανόμαστε ότι ο ήχος έρχεται από τα δεξιά. Οι αισθητήρες μας, με αξιοθαύμαστη δεξιοτεχνία, μας αποκαλύπτουν τον έξω κόσμο.
Τα πουλιά έχουν καλύτερη όραση, τα σκυλιά καλύτερη όσφρηση. Τα δελφίνια καλύτερη ακοή από εμάς. Γι’ αυτά είναι θέμα επιβίωσης. Όμως, εμείς μπορούμε να αξιοποιήσουμε τις αισθήσεις μας, για να πειραματιστούμε με τη λεπτή υφή του περιβάλλοντος και να ανακαλύψουμε την ομορφιά: ανεπαίσθητες διακυμάνσεις στο πάχος των χαρακτήρων της γραμματοσειράς που διαβάζετε την κάνουν πιο ευχάριστη στο μάτι. Δύο βιολιά μπορεί να μοιάζουν πανομοιότυπα, αλλά διαφορετικές επιλογές του κάθε τεχνίτη έκαναν το ένα να παράγει έναν ντελικάτο, αέρινο, ήρεμο τόνο, ενώ το άλλο να βγάζει κάτι το βαρύ, γήινο, σχεδόν ζωώδες. Ο καθένας μας έχει τη δυνατότητα να τα ξεχωρίσει και με λίγη εξάσκηση, κάποια κυριακάτικα απογεύματα, θα καταφέρει να καταλάβει ότι το ένα ήταν Stradivarius και το άλλο Guarneri.
Εν μέσω καταιγισμού από μαζικές διαφημίσεις, ο ελεύθερος χρόνος της Κυριακής μάς επιτρέπει να αναζητήσουμε την ομορφιά με τους προσωπικούς μας όρους. Μαθαίνοντας να την ξεχωρίζουμε, μπορούμε να την ανακαλύπτουμε σε απρόσμενα μέρη, και αυτό είναι υπέροχο, γιατί η δική μας εκδοχή της ομορφιάς μπορεί, ίσως, να ξεγελάσει τους φυσικούς νόμους της προσφοράς και της ζήτησης, που παραμονεύουν να τη μετατρέψουν σε ακόμα ένα τιμολόγιο. Υπάρχει όμως κάποιο τίμημα: όσο αυξάνεται η ευαισθησία μας, τόσο πιο ευάλωτοι γινόμαστε στην ασχήμια ή ακόμα και στη μετριότητα. Αν το αυτί σας μάθει να εκτιμά τον ήχο ενός Guarneri, τότε είναι πολύ πιθανό τα περισσότερα βιολιά να αρχίσουν να σας ακούγονται από αδιάφορα μέχρι σαν σκουριασμένα ρουλεμάν. Το χειρότερο είναι ότι αυτή η αντίληψη είναι μη αναστρέψιμη. Όπως το ποδήλατο, που δεν το ξεχνάς ποτέ. Αξίζει άραγε μια τέτοια ανταλλαγή; Θα καταδυόσασταν για πάντα σε έναν ωκεανό ασχήμιας, για να ανακαλύψετε τα μαργαριτάρια της απροσδόκητης ομορφιάς, ή θα προτιμούσατε να μείνετε στο κρουαζιερόπλοιο και να παρακολουθήσετε το ψυχαγωγικό πρόγραμμα; Στην πραγματικότητα δεν έχουμε επιλογή. Μέσα από μια ακολουθία γεγονότων, η ομορφιά μάς βρίσκει και μας βάζει σε περιπέτειες. ■
* Ο Δημήτρης Μεσορράχης είναι χημικός μηχανικός. Το πρώτο του μυθιστόρημα, «Η ανάβαση», κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις της Εστίας.