Ποιο ήταν τελικά το μήνυμα για τον ΣΥΡΙΖΑ στις εθνικές εκλογές; Η καθαρή ήττα ή το υψηλό ποσοστό που έλαβε; Μία εβδομάδα μετά την 7η Ιουλίου, στην αξιωματική αντιπολίτευση προσπαθούν να αποτιμήσουν το αποτέλεσμα συνολικά και να βγάλουν τα σωστά συμπεράσματα από τις δύο εντελώς διαφορετικές εκλογικές διαδικασίες που προηγήθηκαν, οι οποίες εντός μόλις ενός μήνα τούς έστειλαν «από την κόλαση… σχεδόν στον παράδεισο». Δηλαδή, από το φάσμα μιας πιθανής κατάρρευσης σε ένα αποτέλεσμα που τους εδραίωσε στο κεντροαριστερό κέρας του πολιτικού συστήματος.
Η άνοδος των –σχεδόν– 8 μονάδων δημιούργησε αρχικά ευφορία, καθώς χαρακτηρίστηκε από τα ίδια τα στελέχη του κόμματος ως «μικρό θαύμα». Ο «κίνδυνος», όμως, να επαναπαυθεί ο ΣΥΡΙΖΑ σε αυτό και να μην γίνει διάγνωση των λαθών που οδήγησαν στη διπλή ήττα είναι ορατός. Χαρακτηριστικό είναι το ότι κορυφαίο στέλεχος του κόμματος σημείωνε σε πρόσφατη συζήτηση, επιχειρώντας να επαναφέρει το εκκρεμές στη σωστή του θέση, πως «είμαστε κυβερνητικό κόμμα, άρα η ήττα είναι ήττα και θα πρέπει να γίνει αποτίμηση των αιτιών», υπενθυμίζοντας πως ο ΣΥΡΙΖΑ υπέστη δύο βαριές ήττες που φλέρταραν με διψήφιο αριθμό.
Η ίδια πηγή σημείωνε πως οι 8 μονάδες ανόδου δεν ήταν απόλυτα συνειδητή, αλλά αποτελεί μια συνηθισμένη συμπεριφορά του εκλογικού σώματος όταν βρεθεί μπροστά σε ένα τετελεσμένο γεγονός. Το οποίο, μετά τις ευρωεκλογές, ήταν η συντριπτική επικράτηση της Ν.Δ. Ενας κόσμος, δηλαδή, που ανήκει στην Κεντροαριστερά «φοβήθηκε» μια συντριπτική επικράτηση της Νέας Δημοκρατίας και κινήθηκε προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό από μόνο του, βέβαια, δίνει στην αξιωματική αντιπολίτευση τον ρόλο του «αντίπαλου δέους» της Κεντροδεξιάς, αλλά «θα πρέπει ο Αλέξης Τσίπρας να δουλέψει συστηματικά πάνω στο αποτέλεσμα για να το εδραιώσει», πρόσθετε η ίδια έμπειρη κομματική πηγή.
Τα πρώτα δείγματα έδειξαν προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά ο δρόμος δεν θα είναι εύκολος. Το ίδιο το βράδυ των εκλογών, ο κ. Τσίπρας μίλησε για «δάνειο του 2015» που έγινε «εντολή μετασχηματισμού» του κόμματος. Τα λόγια, όμως, από τα έργα απέχουν. Ο ΣΥΡΙΖΑ του 4% δεν είναι μια απλή υπόθεση, καθώς «κρατεί τα κλειδιά» των τοπικών οργανώσεων. Εξ ου και βασικός σχεδιασμός του κ. Τσίπρα είναι να «ανοίξει το κόμμα», δηλαδή να μπει νέος κόσμος, που θα αλλάξει τη δοσολογία της κομματικής βάσης και θα μπορεί να υλοποιήσει το νέο σχέδιο του προέδρου του κόμματος και να κάνει πράξη τον «μετασχηματισμό». Αλλά και αυτό πρέπει να γίνει με προσεκτικά βήματα, καθώς όντας στην αντιπολίτευση δεν υπάρχουν περιθώρια για τριγμούς και εσωτερικές έριδες που μπορεί να δημιουργήσει η αριστερή πτέρυγα, η οποία δεν έχει δει με καλό μάτι την είσοδο κεντρογενών στελεχών στο κόμμα.
Στο επίκεντρο του σχεδιασμού του Αλέξη Τσίπρα είναι και το είδος της αντιπολίτευσης. Η ισορροπία και εδώ είναι λεπτή, καθώς αφενός υπάρχει ένα μεγάλο μέρος στελεχών του κόμματος που θέλει να δει να ασκείται σκληρή κριτική στην κυβέρνηση – κάτι που, αν δεν το κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ, καιροφυλακτούν άλλοι να το υλοποιήσουν, όπως το κοινοβουλευτικό πλέον κόμμα του Γιάνη Βαρουφάκη. Αφετέρου, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δύο βαρίδια: από τη μία την τοξικότητα της αντιπολίτευσης που έκανε προ του 2015, την οποία πρέπει να αποφύγει για να δείξει στην πράξη πως δεν είναι πλέον το μικρό κόμμα που επιχειρεί να κάνει ρεσάλτο στην εξουσία, αλλά μiα αξιωματική αντιπολίτευση που έχει ευθύνες και δείγμα γραφής από την περίοδο διακυβέρνησης.
«Δομική αντιπολίτευση»
Το είδος της αντιπολίτευσης δεν μπορεί να είναι ξανά το ίδιο για ένα κόμμα που έχει εφαρμόσει σκληρό μνημόνιο και έχει ανατρέψει στην πράξη τα όσα πρέσβευε η Αριστερά ως αντιπολίτευση. Την παραπάνω ισορροπία, αρμόδιες πηγές την περιγράφουν ως «δομική αντιπολίτευση» και «προγραμματική αντιπαράθεση». Οταν όμως η συζήτηση πηγαίνει στις διαδηλώσεις και τις αντιδράσεις οργανωμένων ομάδων, ο ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να νίπτει τας χείρας του, λέγοντας πως οι κοινωνικές αντιδράσεις προκαλούνται από την ίδια την κοινωνία και όχι από τα κόμματα, αφήνοντας ανοιχτό παράθυρο για επιστροφή στο πεζοδρόμιο.
Τα παραπάνω θα συζητηθούν διεξοδικά στο σχεδιαζόμενο συνέδριο του κόμματος, τέλη του 2019 με αρχές του 2020. Κρίσιμη λεπτομέρεια είναι πως το «νέο κόμμα» δεν θα έχει νέο όνομα, καθώς θεωρείται πως αλλαγή ονόματος είναι αποδοχή αποτυχίας των μέχρι σήμερα πεπραγμένων.