Στις 18 Ιουνίου το Facebook ανακοίνωσε ένα πρωτοποριακό, συναρπαστικό και ευρέως παρεξηγημένο project, το libra. Το libra είναι ένα ψηφιακό σταθερό νόμισμα βασισμένο στην τεχνολογία blockchain. Θα καλύπτεται από αποθεματικό με τη μορφή καταθέσεων και ομολόγων διαφόρων συναλλαγματικών αξιών, τουλάχιστον κατά τα πρώτα έτη από την έναρξή του, και θα διοικείται από ανεξάρτητο ίδρυμα έως και 100 οργανισμών-μελών. Τα μέλη αυτά, που αναμένεται να καταθέσουν τα αρχικά αποθεματικά κεφάλαια, θα είναι υπεύθυνα μεταξύ άλλων για τους κόμβους που επικυρώνουν τις συναλλαγές στο σύστημα blockchain του libra. Η ιδέα είναι ότι οι χρήστες θα μπορούν να πραγματοποιούν συναλλαγές στο Διαδίκτυο τόσο εύκολα όσο μπορούν να στείλουν ένα γραπτό μήνυμα ή μία φωτογραφία. Υπενθυμίζεται ότι από το 1,7 δισ. άτομα που δεν διαθέτουν σήμερα τραπεζικούς λογαριασμούς, 1,5 δισεκατομμύριο υπολογίζεται ότι διαθέτει κινητά τηλέφωνα ή πρόσβαση στο Διαδίκτυο.
Το libra είναι μία από τις σπάνιες περιπτώσεις συμφωνίας –εναντίον του εγχειρήματος– των υποστηρικτών της αποκέντρωσης (π.χ. bitcoin) με τις μεγάλες εταιρείες. Το libra είναι ένα νέο σχήμα οργάνωσης που βασίζεται σε μια μέση προσέγγιση, με απώτερο σκοπό την πλήρη αποκέντρωση όταν αυτή είναι εφικτή – όχι νωρίτερα από πέντε χρόνια μετά την έναρξή του.
Ανεξάρτητα από τις επικρίσεις και από τις δύο πλευρές, το libra είναι μια σημαντική, θετική εξέλιξη για τον χώρο του crypto και blockchain, συμπεριλαμβανομένων και των ανοιχτών, πλήρως αποκεντρωμένων εγχειρημάτων, όπως το bitcoin και το ethereum. Ως εκ τούτου, είναι μια νίκη για τους υποστηρικτές της αποκέντρωσης και του οράματος των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων.
Γιατί; Για δύο κύριους λόγους. Ο πρώτος είναι ότι, σε αντίθεση με κάτι που συχνά γράφεται, το libra δεν είναι ένα ψηφιακό νόμισμα του Facebook – αν και το Facebook πιστεύει προφανώς ότι θα επωφεληθεί μακροπρόθεσμα. Το libra θα διοικείται από έναν τελείως ξεχωριστό οργανισμό από το Facebook. Ενα τέτοιο μέλος είναι και μια μικρή εταιρεία που εδρεύει στο Brooklyn, η Bison Trails, στην οποία είμαι επενδυτής, η οποία κάνει «εξορύξεις» bitcoin και άλλων ψηφιακών «νομισμάτων». Αλλα μέλη είναι εταιρικοί γίγαντες όπως οι Uber και Visa, εταιρείες venture capital όπως η Andreessen Horowitz και το Union Square Ventures, αλλά και μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, όπως η Kiva, η Mercy Corps και το Women’s World Banking. Το ότι αυτό δεν είναι ψηφιακό νόμισμα του Facebook είναι μια κρίσιμη διαφορά μεταξύ του libra και των υφιστάμενων υπηρεσιών όπως το WeChat στην Κίνα. Το libra δεν θα χρησιμοποιείται μόνο μέσα στο Facebook αλλά και εκτός αυτού, χωρίς να ανήκει σε συγκεκριμένη εταιρεία.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι το Facebook, παράλληλα με το libra, θα ξεκινήσει ένα ψηφιακό πορτοφόλι που ονομάζεται Calibra. Το Calibra είναι πιθανό να γίνει μια εύχρηστη εφαρμογή που θα εισάγει πιθανώς δισεκατομμύρια ανθρώπους στον χώρο των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένου και του bitcoin. Οπως είναι γνωστό, το Facebook έχει κατηγορηθεί –και δικαίως– για το θέμα της προστασίας προσωπικών δεδομένων. Ως εκ τούτου, ένα ψηφιακό νόμισμα ελεγχόμενο από το Facebook δεν θα είχε καλές πιθανότητες επιτυχίας. Αλλά ακόμη και αν το Facebook είχε άσπιλο ιστορικό στην προστασία δεδομένων, ένα νόμισμα που ελέγχεται από μια εταιρεία δεν θα ήταν καλή ιδέα. Ετσι, κατά κάποιον τρόπο, είναι ευτύχημα που το libra σχεδιάστηκε όπως σχεδιάστηκε.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί μια σημαντική αρχή του σχεδιασμού του libra, που έχει περάσει εν πολλοίς απαρατήρητη. Οπως γράφεται στο white paper του νέου ψηφιακού νομίσματος «…το libra blockchain θα είναι ανοιχτό σε όλους: κάθε καταναλωτής, προγραμματιστής ή επιχείρηση μπορεί να χρησιμοποιήσει το δίκτυο libra, να κατασκευάσει προϊόντα με αυτό και να προσθέσει αξία μέσω παροχής υπηρεσιών. Η ανοικτή πρόσβαση εξασφαλίζει χαμηλά εμπόδια στην είσοδο και την καινοτομία και ενθαρρύνει τον υγιή ανταγωνισμό, που ωφελεί τους καταναλωτές».
Μια σχετικά ανοικτή δομή για το libra υποδηλώνει μια πολύ σημαντική διαφορά σε σύγκριση με τις υπάρχουσες κλειστές πλατφόρμες, όπως το WeChat. Οι επίδοξοι επιχειρηματίες και προγραμματιστές που καλούνται να χρησιμοποιήσουν τη νέα πλατφόρμα για την παροχή προϊόντων και υπηρεσιών θα έχουν μεγαλύτερη σιγουριά ότι μια ένωση 100 μελών με διαφορετικά συμφέροντα δεν θα συμφωνήσει στο μέλλον να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού προς όφελος ενός συγκεκριμένου μέλους ή να ασκήσει λογοκρισία (βλ. πρόσφατες κινήσεις της Apple και του Twitter). Επομένως, η καινοτομία στο libra θα ευδοκιμήσει.
Σχετικά με το Calibra – πώς θα μπορέσει να εισαγάγει δισεκατομμύρια ανθρώπους στον χώρο των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων; Προς το παρόν, εκτιμάται ότι υπάρχουν περίπου 50-100 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως που κατέχουν ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία, εκ των οποίων λιγότερα από 10 εκατομμύρια άτομα με assets αξίας τουλάχιστον 100 δολαρίων. Επομένως, η προοπτική ανάπτυξης της συγκεκριμένης αγοράς είναι τεράστια, καθώς οι χρήστες του Facebook ανέρχονται σε περίπου 2,5 δισεκατομμύρια. Το Calibra θα είναι μια αυτόνομη εφαρμογή και θα ενσωματωθεί επίσης στο Facebook Messenger και στο WhatsApp. Επιπλέον, θα είναι σε θέση να διατηρεί και άλλα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένου και του bitcoin. Είναι επίσης πιθανό ότι το Facebook, για να αποφύγει τις πιθανές κυρώσεις της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, θα πρέπει να δεχθεί και εξωτερικούς παρόχους ψηφιακών πορτοφολιών στο σύστημά του.
Για τους λόγους αυτούς πιστεύω ότι το libra είναι μια σημαντική νίκη για τους μακροπρόθεσμους στόχους ενός αποκεντρωμένου Διαδικτύου, της ευρείας υιοθέτησης και χρήσης των ψηφιακών assets και των πολυάριθμων νέων επιχειρηματικών μοντέλων που μπορούν αυτά τα περιουσιακά στοιχεία να υποστηρίξουν. Ναι, το Facebook θα κερδίσει αν το libra πετύχει – αλλά πιθανότατα θα κερδίσουμε και όλοι εμείς.
Τώρα μένει να δούμε αν θα λειτουργήσει. Ο σημαντικότερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει το libra είναι πολιτικός. Το Κογκρέσο έχει ήδη στείλει στο Facebook επιστολή για να αναστείλει προσωρινά το εγχείρημα. Ισως όμως κι αυτό ακόμη να είναι μια καλή εξέλιξη. Είναι καιρός οι πολιτικοί και το ευρύτερο κοινό να εκπαιδευθούν σχετικά με τη σοβαρή πλευρά του crypto/blockchain. Μέχρι στιγμής, το κυρίαρχο αφήγημα στον Tύπο για τους χώρους crypto/blockchain αφορά όλα τα εγχειρήματα χαμηλής ποιότητας και τις απάτες που εμφανίστηκαν κατά τη «φούσκα» του 2017. Αυτό αδικεί έναν κατά τ’ άλλα εξαιρετικά καινοτόμο χώρο με υψηλής ποιότητας επιχειρηματίες, μεταξύ των οποίων και αρκετοί Ελληνες, που θα μπορούσε να αποτελέσει την επόμενη μεγάλη τεχνολογική επανάσταση. Ισως με το libra, είτε αυτό πετύχει είτε όχι, το αφήγημα να αλλάξει.
* Ο κ. Μάρκος Χ. (Χρήστου) Βερέμης είναι επενδυτής στην εταιρεία Bison Trails, ένα από τα πρώτα 28 ιδρυτικά μέλη του Libra Association.