Για ένα χρόνο και πλέον, οι Ευρωπαίοι διατηρούσαν ισορροπίες μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης, καθώς προσπαθούσαν να διασώσουν την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν. Υπό την πίεση αμφοτέρων και επιχειρώντας να μην εξοργίσουν καμία από τις δύο πλευρές, προσπαθούν να διατηρήσουν ακέραια τη συμφωνία του 2015, ενώ το Ιράν μοιάζει πλέον όλο και πιο πρόθυμο να την τορπιλίσει, επισημαίνει η «Ουάσιγκτον Ποστ».
Αφότου η Τεχεράνη ανακοίνωσε ότι παραβίασε τα όρια εμπλουτισμού ουρανίου, που προέβλεπε το κείμενο της συμφωνίας, οι Ευρωπαίοι έδωσαν στον εαυτό τους άλλη μία εβδομάδα διορία ώστε να ενθαρρύνουν το Ιράν να συμμορφωθεί εκ νέου με τους όρους. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος πέρασε πάνω από μια ώρα το περασμένο Σαββατοκύριακο να μιλάει στο τηλέφωνο με τον Ιρανό ομόλογό του Χασάν Ροχανί, απέστειλε τον ανώτατο διπλωματικό σύμβουλό του στην Τεχεράνη για να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις.
Ολες οι προσπάθειες όμως των Ευρωπαίων θα μπορούσαν να παγώσουν σύντομα, με δεδομένο ότι Γαλλία, Βρετανία και Γερμανία βλέπουν τον εμπλουτισμό ουρανίου σε υψηλότερα επίπεδα ως κόκκινη γραμμή που θα μπορούσε να τους αφήσει ελάχιστα περιθώρια προτού αρχίσουν τη διαδικασία της αποκατάστασης των κυρώσεων και τον τερματισμό της συμφωνίας. Οι Ευρωπαίοι, που σφυροκοπούνται εδώ και χρόνια από τον πρόεδρο Τραμπ για τις περιορισμένες αμυντικές τους δαπάνες, φοβούνται ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να τιμωρήσουν τις πολυεθνικές τους ή να προχωρήσουν σε αντίποινα άλλου είδους για τη συνεχιζόμενη οικονομική συνεργασία τους με το Ιράν. Οι Ευρωπαίοι παραμένουν, ωστόσο, αγανακτισμένοι με την κυβέρνηση Τραμπ για τη μονομερή απόσυρσή της από τη συμφωνία πέρυσι. Είναι, άλλωστε, αρκετά απρόθυμοι για νέες κυρώσεις, αν και είναι ακόμη πιο απρόθυμοι απέναντι σε ένα Ιράν με πυρηνικά. «Εχουμε ζητήσει από το Ιράν να αποφύγει μέτρα που θα υπονομεύσουν την πυρηνική συμφωνία», δήλωσε εκπρόσωπος της Ε.Ε. και συμπλήρωσε: «Τώρα καλούμε τη χώρα να σταματήσει όλες τις ενέργειες που είναι ασύμβατες με τις υποχρεώσεις της».
Η Ευρώπη δίνει μάχη με τον χρόνο για να σώσει τη συμφωνία, η οποία επισήμως έχει το όνομα Κοινό Αποτελεσματικό Σχέδιο Δράσης (JCPOA). «Οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να βρουν την ηπιότερη απάντηση στο σενάριο κατάρρευσης της JCPOA και ενδεχόμενης επικείμενης ισραηλινής επιδρομής στο Ιράν», επισημαίνει στην «Ουάσιγκτον Ποστ» η Ελι Γκερανμάγεχ, ειδική σε θέματα πυρηνικών του Ιράν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, think tank με έδρα το Λονδίνο. «Μέχρι τώρα οι ενέργειες του Ιράν ήταν μετρημένες. Στο φάσμα των βημάτων που θα μπορούσε να έχει κάνει το Ιράν, παραμένουν στη χαμηλότερη βαθμίδα», τονίζει. «Δεν θα ήταν ρεαλιστικό για τους Ευρωπαίους να τραβήξουν ξαφνικά την πρίζα».
«Οταν κάνεις δουλειές στο Ιράν, δεν ξέρεις ποτέ αν διευκολύνεις το εμπόριο ή την τρομοκρατία», αναφέρει ο Μπράιν Χουκ, ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ στο Ιράν. «Δεν μπορείς να κάνεις δουλειές και με τις ΗΠΑ και με το Ιράν. Και όλοι επέλεξαν τις ΗΠΑ αντί του Ιράν για μια σειρά από λόγους», εξηγεί. Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Μάικ Πενς επανέλαβε τη δέσμευση της Ουάσιγκτον για διατήρηση των κυρώσεων εις βάρος του Ιράν, λέγοντας ότι η κυβέρνηση Τραμπ ουδέποτε θα επιτρέψει στο Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά. Κανείς Ευρωπαίος ηγέτης δεν έχει επενδύσει τόση ενέργεια στη σταθεροποίηση της κατάστασης στο Ιράν όση ο Μακρόν, ο οποίος άσκησε –ανεπιτυχώς– πιέσεις στον Τραμπ να παραμείνει αφοσιωμένος στη συμφωνία την άνοιξη του 2018. Στη συνομιλία του με τον Ροχανί προσπάθησε να τον πείσει ότι ο ίδιος, μαζί με άλλους Ευρωπαίους συμμάχους, παραμένει πιστός στη συμφωνία.
Επίδειξη δυσαρέσκειας
Οπως αποδείχθηκε όμως, η διπλωματία δεν απέδωσε καρπούς. Το Ιράν ανακοίνωσε ότι ο εμπλουτισμός ουρανίου γίνεται στο 4,5%, πολύ κάτω από το 90% που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικού όπλου ή το 20%, το οποίο φοβούνταν κάποιοι παρατηρητές. Ταυτόχρονα όμως είναι πολύ πάνω από το όριο του 3,67%, σε μια επίδειξη της δυσαρέσκειας της Τεχεράνης. Η Ευρώπη δεν θέλει να φαίνεται ανταγωνιστική προς τις ΗΠΑ, αφού εξαρτάται από την Ουάσιγκτον για την ασφάλειά της έναντι της Ρωσίας και άλλων απειλών.
Η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία όμως έχουν καταβάλει πολύμηνες προσπάθειες για να θωρακίσουν ορισμένες επιχειρηματικές συμφωνίες με το Ιράν.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν βιάζονται να επικαλεστούν ένα άρθρο της συμφωνίας που θα αναφέρεται στην επίλυση διενέξεων και θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε κυρώσεις. Λένε μάλιστα ότι το Ιράν παρέμεινε σταθερό στη συμφωνία επί έναν και πλέον χρόνο αφότου αποσύρθηκαν οι ΗΠΑ, σε ένδειξη ότι ίσως υπάρχουν περιθώρια διάσωσής της. Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει αν το Ιράν προβεί σε κάποια δραματική παραβίαση της συμφωνίας. Τότε οι Ευρωπαίοι θα υποχρεωθούν να επιβάλουν εκ νέου κυρώσεις, εναρμονιζόμενοι έστω και απρόθυμα με τις ΗΠΑ. Αν οι Ευρωπαίοι εντοπίσουν επισήμως το Ιράν να παραβιάζει το γράμμα της, θα έχουν ένα μήνα επιπλέον συνομιλιών προτού προχωρήσουν στην επιβολή κυρώσεων. «Γεγονός είναι ότι ελπίζουμε πως παραμένοντας σε ενδιάμεση κατάσταση, θα επηρεάσουμε τους Ιρανούς και θα τους αναγκάσουμε να είναι όσο το δυνατόν πιο συνετοί στο τρέχον πλαίσιο», δηλώνει ο Ντομινίκ Μουαζί, σύμβουλος του Μακρόν σε θέματα εξωτερικής πολιτικής κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας και στέλεχος του Ινστιτούτου Μοντέν με έδρα το Παρίσι.
Η Γερμανία δεν στέλνει στρατό στη Συρία
Τριβές στις σχέσεις ΗΠΑ – Γερμανίας προκαλεί η απόρριψη από το Βερολίνο της αμερικανικής πρότασης για αποστολή χερσαίων δυνάμεων στη Συρία με στόχο την υποστήριξη των υπό κουρδικό έλεγχο Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF). Το αίτημα φέρεται να διατυπώθηκε από τις ΗΠΑ με αποδέκτη τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών Χάικο Μάας, στο Ιράκ, τον περασμένο μήνα. Το γερμανικό σύνταγμα προβλέπει ότι χρειάζεται η συναίνεση της Βουλής για την αποστολή χερσαίων δυνάμεων. Κάτι τέτοιο θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο, με δεδομένο ότι στη στρατιωτική εμπλοκή στη Συρία αντιτίθενται οι εταίροι της Αγκελα Μέρκελ στην κυβέρνηση, οι Σοσιαλδημοκράτες, καθώς και οι Πράσινοι, αλλά και το κόμμα της Αριστεράς από την αντιπολίτευση. Στις αρχές της εβδομάδας ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφεν Ζάιμπερτ υπήρξε κατηγορηματικός: «Οταν λέω ότι η κυβέρνηση σκοπεύει να συνεχίσει με τα υπάρχοντα μέτρα και στο πλαίσιο της συμμαχίας κατά του Ισλαμικού Κράτους, αυτό σημαίνει ότι δεν θα στείλουμε χερσαίες δυνάμεις».