Είναι επιθυμητή η επιστροφή στην κανονικότητα;

Είναι επιθυμητή η επιστροφή στην κανονικότητα;

3' 15" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ευάνθης Χατζηβασιλείου*: Επιστροφή στο μέλλον

Οι σύγχρονες κοινωνίες δεν είναι μονολιθικές, ειδικά αυτές του ανεπτυγμένου κόσμου, του οποίου μέλος είναι η Ελλάδα. Οι πολιτικές εξελίξεις της τελευταίας περιόδου, ιδιαίτερα οι δύο πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις, δείχνουν ότι έχει αναδυθεί μια ισχυρή και αφοσιωμένη πλειοψηφία που επιζητεί με αγωνία τις μεταρρυθμίσεις και την ευρωπαϊκή κανονικότητα. Παράλληλα, ωστόσο, υπάρχουν και ισχυρότατες ομάδες, συμπαγείς και αποφασισμένες να αντιδράσουν σε τούτο, αν και αυτές είναι διασπασμένες μέσα στο πολιτικό φάσμα και δεν κατέχουν το κέντρο του.

Οι μεταρρυθμιστές έχουν ένα πρόσθετο κίνητρο: την εμπειρία της κρίσης και των τελευταίων ετών. Η τραγωδία του καλοκαιριού του 2015, όταν πέρασε όλη μας η ζωή μπροστά από τα μάτια μας, πάρα πολλές άλλες «στιγμές» των τελευταίων 4,5 ετών, η συνειδητοποίηση –γενικότερα– ότι αν η χώρα μείνει όπως είναι, δεν θα επιβιώσουμε ως ανεπτυγμένη κοινωνία, πείθουν τη νέα μεγάλη αυτή πλειοψηφία να ωθήσει τα πράγματα προς μια δημιουργική προσαρμογή. Υπάρχει σαφώς μια θετική στοχοθεσία και το αίτημα για εφαρμογή της κοινής λογικής. Ποτέ πριν στη μνήμη των περισσότερων από εμάς δεν ήταν το ευρύτερο κοινωνικό κλίμα τόσο δεκτικό ή έστω τόσο ανεκτικό στην ιδέα της προοδευτικής μεταρρύθμισης.

Σε τούτο το αίτημα (και πάλι, για πρώτη φορά στη μνήμη μας) συνενώνονται άνθρωποι με διαφορετικές αφετηρίες, που όμως πολέμησαν όχι απλώς ώμο με ώμο, αλλά πλάτη με πλάτη στις μαύρες ώρες του 2015 (και σε άλλες), και μοιράζονται το κοινό όραμα της επιτυχημένης, ευρωπαϊκής Ελλάδας. Καλούνται τώρα, μαζί με τη νέα κυβέρνηση, να το πετύχουν, πείθοντας έτσι τις ομάδες των αντιδρώντων ή των δύσπιστων ότι δεν πρέπει να φοβούνται την κίνηση προς τα εμπρός.

Πάντως, μετά την εμπειρία της κρίσης, η «κανονικότητα» δεν συνεπάγεται την «επιστροφή» σε κάποιο παρελθόν. Αυτό τελείωσε. Η ευθύνη τώρα είναι να αλλάξουμε σελίδα, να διαρρήξουμε την τελμάτωση, να καταφέρουμε, επιτέλους, να πάμε «πάνω» και να ισορροπήσουμε εκεί. Η κανονικότητα, για να είναι τέτοια, θα αφορά –και δεν μπορεί να γίνει αλλιώς– μια νέα και δυναμική κατάσταση, μια γενναία και συνειδητή αλλαγή.

* Ο κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου είναι καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ.

Τάσος Γιαννίτσης*: Ζητείται υπέρβαση

Μια ασάφεια, που ηχεί ελκυστικά. Ποια επιστροφή; Ποια κανονικότητα; Των ετών πριν από το 2009; Των ετών μετά το 2009 – και ποιων; Επιστροφή στην κανονικότητα δεν μπορεί να σημαίνει επιστροφή σε ανεύθυνες, ανερμάτιστες ή χύμα επιλογές, συμπεριφορές ή ιδέες. Νομίζω: Ωρα να ξεπεζέψουμε.

Η μεγάλη εικόνα είναι επώδυνα απλή: τα χρόνια της κρίσης, σε οικονομικούς όρους, η Ελλάδα πήγε 25% πίσω (στο ΑΕΠ) και η Ευρωζώνη 25% μπροστά. Η Ελλάδα έχει περιθώριο λιγότερο από μία δεκαετία για να αποκτήσει στέρεους και αξιόπιστους θεσμούς, να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα οικονομικά, δημοσιονομικά, κοινωνικά, αναπτυξιακά, επενδυτικά, κλιματικά, ενεργειακά, παραγωγικά προβλήματα, αλλά και προβλήματα ανθεκτικής φαυλότητας, προβλήματα γήρανσης, έκρηξης της γνώσης και θεαματικών αλλαγών στα εκπαιδευτικά συστήματα. Κρίσιμο διακύβευμα αποτελεί η συγκρότηση ενός κράτους που θα λειτουργεί αποτελεσματικά για τα άτομα και τις επιχειρήσεις που έρχονται σε επαφή με τους μηχανισμούς του, αντί να φαυλοφέρνει. Αν στη δεκαετία αυτή δεν πετύχουμε τον στόχο αυτό, θα δούμε κεντρικές κοινωνικές και πολιτικές ισορροπίες μας να κλονίζονται, με αποτέλεσμα το βιοτικό επίπεδο και τα εθνικά μας συμφέροντα να καταβυθίζονται.

Τελικά, κανονικότητα σημαίνει κυρίως εθνική αυτογνωσία και διαδικασίες σύγκλισης στο εσωτερικό μιας κοινωνίας που διχάζεται και επανασυσπειρώνεται σαν ακορντεόν, ανάλογα με τη μουσική που της παίζουν. Το μεγάλο ζητούμενο είναι να εμπεδωθεί μια αντίληψη όπου εύλογες και συνήθεις διαφορές και αντιθέσεις δεν θα τεντώνονται στα άκρα. Η υπέρβαση τόσων δομικών χασμάτων μέσα σε λίγα χρόνια απαιτεί «συμπεριληπτικές» (inclusive) επιλογές, αντιλήψεις και πολιτικές. Διόλου απλές επιδιώξεις, δεδομένου ότι μιλάμε για ιστορικά εμπεδωμένες συμπεριφορές, που υποθάλπονται από ισχυρούς πόλους, και για εγκατάλειψη συνηθειών που αποδεχόμασταν ως «κανονικότητα», μέσα στην οποία πορευόμασταν με αφέλεια.

Στη δημόσια ζωή έχει κακοποιηθεί στο έπακρο η έννοια του συλλογικού. Η κοινωνία μας δεν μπορεί να πάει έτσι μακριά. Επιστροφή στην κανονικότητα προϋποθέτει στιγμές περισυλλογής, αποστασιοποίησης και αυτόνομης σκέψης από όλους μας. Καταλαβαίνουμε; Μπορούμε; Θέλουμε;

* Ο κ. Τάσος Γιαννίτσης είναι ομότιμος καθηγητής ΕΚΠΑ και πρώην υπουργός.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή